آشنایی با جلب ثالث

جلب شخص ثالث وقتی روی می‌دهد که در جریان رسیدگی به دعوا طرفین یا یكی از آن ها، شخص ثالثی را به آن دعوا ‌بخوانند تا او در دعوا داخل شود. بر خلاف وارد ثالث، در جلب ثالث، طرفین علاقمند به حضور وی در دعوا می‌باشند.

فرآوری: فاطمه نوری_ بخش حقوق تبیان

دعوای جلب ثالث که جزء دعاوی طاری محسوب می‌شود دارای شرایطی است که مقنن در قانون آیین دادرسی مدنی در مواد 135 تا 140 در مورد آن بحث می‌کند که ما ذیلاً به تشریح آن‌ها می‌پردازیم.

جلب در لغت به معنی کشانیدن و آوردن آمده است و ثالث به معنای سوم می‌باشد. بر این اساس مفهوم لغوی جلب ثالث: آوردن و کشاندن شخص ثالث خواهد بود. در اصطلاح حقوقی جلب ثالث،‌ عنوان یک دعوای حقوقی است. اگرچه در آیین دادرسی مدنی تعریفی از جلب ثالث ارائه نشده، لیکن مستنبط از ماده 135 قانون اخیرالذکر جلب ثالث دعوایی است که طی آن اصحاب دعوا می‌توانند شخص ثالثی را برای اثبات یا مطالبه حق خود به دعوا بکشانند. اصطلاحاً به طرفی که دعوای جلب ثالث را مطرح می‌کند «جالب» و به فردی یا افرادی که به دعوای اصلی فراخوانده می‌شوند «مجلوب ثالث» گفته می‌شود. جالب ممکن است به دلایل مختلف اقدام به جلب ثالث به دعوا نماید؛ گاهی یکی از طرفین دعوا صرفاً برای تقویت موقعیت خود در دعوای اصلی اقدام به طرح دعوای جلب ثالث می‌کند و هیچ خواسته از دادگاه جهت محکومیت مجلوب ثالث ندارد؛ اما گاهی فرد ثالث به دعوا فراخوانده می‌شود تا محکوم به خواسته خواهان شود یا جالب مستقلاً خواسته‌ای را علیه او مطرح کرده است مانند جایی که فردی به استرداد لاشه چک علیه فردی طرح دعوا می‌کند، خوانده با این ادعا که چک را به فرزند وی تحویل داده، با طرح دعوای جلب.

طرفی كه ثالث را جلب می‌نماید، جالب و ثالثی كه جلب می‌شود مجلوب ثالث خوانده می‌شود. مثلاً شخص (الف) منزلی را خریداری كرده، شخص (ب) به عنوان اینكه مالك منزل است طرح دعوا علیه (الف) می‌نماید. (الف) كه مُدعی علیه قرار گرفته، فروشنده (ج) را به دادرسی جلب می‌كند تا پاسخ (ب) را ارائه نماید.

هر یك از طرفین دعوا كه جلب ثالثی را لازم بداند، می‌تواند از دادگاه درخواست جلب او را بنماید. وی باید تا پایان اولین جلسۀ دادرسی، جهات و دلایل خود را اظهار كرده و ظرف سه روز پس از جلسه، دادخواست جلب را تقدیم نماید. چه دعوا در مرحلۀ نخستین و چه در مرحلۀ تجدیدنظر باشد.

شرایط جلب ثالث چیست؟

1. جالب یكی از طرفین دعوا باشد.

2. دعوای جلب ثالث با دعوای اصلی مرتبط یا دارای منشاء واحدی باشد.

3. اظهار دلایل تا پایان اولین جلسه و تقدیم دادخواست حداكثر 3 روز بعد از جلسه.

4. دعوای اصلی در جریان رسیدگی باشد.

جریان دادرسی جلب ثالث به چه صورتی میباشد؟

جریان دادرسی پس از تكمیل دادخواست در مورد جلب شخص ثالث، مثل جریان دادرسی اصلی است و شخص ثالثی كه جلب می¬گردد خوانده محسوب می‌شود و اگر مدتِ كافی برای فرستادن دادخواست و رونوشت مدارك برای اطراف دعوا نباشد مدیر دفتر با اجازه رئیس دادگاه، وقت جلسه رسیدگی را تغییر داده و به طرفین ابلاغ می‌نماید.

چنان¬چه دادخواست جلب ثالث رد شود، فقط همراه با حكم راجع به اصل دعوا، قابل تجدیدنظر می‌باشد و اگر قرار ردّ در مرحله تجدیدنظر فسخ گردید، رسیدگی پس از فسخ دردادگاه تجدیدنظر انجام می‌گیرد و این استثنایی بر اصل عدم رسیدگی در دادگاه تجدید نظر است.

اگر هر دو دعوا با هم رسیدگی شود، دادگاه حكم صادر می‌نماید. در این حكم ممكن است دو محكوم ¬علیه و دو محكوم ¬له وجود داشته باشد. بدین معنی كه خواندۀ اصلی در برابر خواهان اصلی، محكوم شده و ثالث در برابر خواندۀ اصلی محكوم گردد و ممكن است خوانده اصلی و ثالث هر دو در برابر خواهان اصلی، محكوم شوند.

این احتمال هم وجود دارد كه هر یك از خواهان  یا خوانده اصلی محكوم شده و شخص ثالث محكوم نشود. در صورتی که ثالث محكوم شود، خسارات دادرسی دعوای جلب ثالث به  وی تحمیل می‌شود و در غیر این صورت خسارات دادرسی كه به او وارد شده به وسیله جالب باید جبران گردد.

دخالت اشخاص ثالث چه آثاری دارد؟

1. اطاله دادرسی: چون دادخواست باید مانند دادخواست اصلی مقدمات خود را طی كند و دادگاه ‌به جای رسیدگی به یك دعوا به دو دعوا رسیدگی می‌كند.

2. انحراف قاعده صلاحیت محلی.

3. مجلوب خوانده محسوب می‌گردد. پس اگر مدعی امری شود كه نیازمند دلیل است اثبات امر به عهده او می‌باشد. و نیز می‌تواند او هم شخص دیگری (مجلوب دوم) را به دادرسی جلب نماید.

4. هرگاه شخص ثالث در موعد مقرر پاسخ نداده و یا در جلسه حاضر نشود، جالب می‌تواند رسیدگی به دعوا را غیاباً از دادگاه در خواست نماید.

مهلت جلب ثالث چقدر میباشد؟

هرگاه هر یک از اصحاب دعوا، حضور شخص ثالثی را در دعوا لازم بداند، از ابتدای دادرسی تا پایان نخستین جلسه رسیدگی حق دارد که جهات و دلایل لزوم حضور شخص ثالث به جهت ارتباط دعوا با وی یا منشأ واحد دعوای جلب ثالث با دعوای اصلی را به نحوی که اتخاذ تصمیم در یکی از دعاوی در دعوای دیگر نیز موثر باشد، اعلام کند. وی باید حداكثر ظرف  سه روز دادخواست را به دادگاه ارایه دهد.

علاوه بر آن، همه اصحاب حاضر در دعوا به عنوان خواندگان دعوای وی محسوب می‌شوند، ذکر اسامی همه اصحاب دعوا شامل خواهان، خوانده و اشخاص ثالث حاضرشده به عنوان خوانده (به جز خواهان دعوای شخص ثالث حاضر در دعوا اصلی) از سوی دادگاه لازم است.

صدر ماده 137 قانون آیین دادرسی مدنی موید این شرط شکلی در تنظیم دادخواست جلب ثالث است.  بر اساس این ماده، «دادخواست جلب شخص ثالث و رونوشت مدارک و ضمایم باید به تعداد اصحاب دعوا به علاوه یک نسخه باشد. جریان دادرسی در مورد جلب شخص ثالث، شرایط دادخواست و نیز موارد رد یا ابطال آن همانند دادخواست اصلی خواهد بود.»

همچنین طبق ماده 137 قانون آیین دادرسی مدنی در مورد محكوم‌علیه غیابی باید دادخواست جلب شخص ثالث همراه با دادخواست اعتراض و واخواهی به دفتر دادگاه اعلام شود. بر اساس این ماده، «محكوم‌علیه غیابی در صورتی كه بخواهد جلب شخص ثالث را درخواست کند، باید دادخواست جلب را با دادخواست اعتراض تواما به دفتر دادگاه تسلیم كند. معترض‌علیه نیز حق دارد در نخستین جلسه رسیدگی به اعتراض، جهات و دلایل خود را اظهار كرده و ظرف سه روز دادخواست جلب شخص ثالث را به دادگاه تقدیم کند.»

منابع: گروه وکلای یاسا
گروه وکلای سنا