نوروز را سخت و مصیبت بار نکنیم!!

در گذشته، نوروز و عید، تماما مظهر شادی و نشاط برای جامعه ایرانی بود در حالیکه شکل و شمایلی ساده تر از امروز داشت.نوروز در آن زمان، بیش از آن‌که شکل‌گرا باشد، به معنا و مفهوم توجه داشت. همه مردم با اشتیاقی وصف ناپذیر به استقبال نوروز می‌رفتند و همه چیزبرایشان لذت‌بخش بود. این لذت ها بیشتر به این خاطر بود که چیزی تحت عنوان نگرانی برای دریافت حقوق و عیدی وجود نداشت و با شروع ایام نوروز، اخبار متعددی مبنی بر آمار تصادف و سوانح در جاده ها، شنیده نمی شد.

فاطمه ناظم زاده-بخش اجتماعی تبیان

اسفند ماه و بحران هایش

افشین داورپناه عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر، در پاسخ به این سئوال که "آیا می‌توان شرایط دو ماه آخر سال در جامعه ایرانی را شرایطی بحرانی دانست؟" گفت: تعاریف متعددی برای شرایط بحرانی ارائه شده‌است؛ بر اساس رویکردی سیستمی، بحران عبارت از وضعیتی است که در آن، سیستم یا بخش‌هایی از آن مختل (یا تهدید به اختلال) می‌شود و تغییرات ناگهانی یا مخرب در یک یا چند متغیر سیستمی اساسی، باعث بی‌ثباتی کل سیستم می‌شود. آنچه در دو ماه آخر سال و حتی در ایام تعطیلات نوروز در جامعه ایرانی اتفاق می‌افتد، نشانه‌های یک شرایط بحرانی است. اما اگر تعریف شما از بحران بر اساس رویکرد «تصمیم‌گیری» یا «مدیریتی» باشد، بحران تنها زمانی وجود دارد که مبادی تصمیم گیرنده (مدیران و تصمیم‌گیران)، چنین درکی از وضعیت یا شرایط ایجاد شده داشته باشند؛ در این صورت نیز شرایط ایران در ماه‌های پایانی سال و نوروز، یک شرایط بحرانی است! یعنی برای مدیران کشور، نوروز یک شرایط بسیار ویژه، پر استرس و اورژانسی است.(1)

به نظر می رسد که این موضوع چندان دور از ذهن نیست وقتی در ایام پایانی سال، با معضلاتی از قبیل، بحران ترافیک، بحران سازمانی، بحران جاده‌ای و تصادف‌ها، بحران مدیریت بازار، شرایط بحرانی در مدیریت کلان کشور، بحران خانوادگی و بحران زیست محیطی، روبرو هستیم.

اکنون با توصیفی که گفتیم نگاهی به بحران هایی می اندازیم که مخصوص ماه های پایانی سال هستند و در این زمان با آنها مواجه هستیم . بحران هایی که با آغاز سال جدید به پایان می رسند. بحران هایی که  هر چه در این مورد گفته شده و نوشته ایم باز هم تکرار شده اند.با این حال باز هم در مورد این بحران ها می گوییم تا در سال های آتی از بین بروند و دیگر تکرار نشوند.

بحران ترافیک شب عید

یک بررسی ساده درباره زندگی روزمره مردم در ایام پایانی سال نشان می‌دهد که از دو ماه مانده به آغاز سال جدید، به طور تدریجی بر بار ترافیکی خیابان ها اضافه می شود. نه تنها در خیابان، بلکه این ازدحام در زیر زمین و واگن های مترو هم، غوغا می کند. انگار همه در تکاپوی خرید عید هستند. به این ترتیب فضایی خسته کننده برای عده زیادی از شهروندان ایجاد می شود. احتمالا در چنین شرایطی آلودگی هوا و آلودگی صوتی هم افزایش می یابد.

بحران در روند کار

اگر در ایام ماه پایانی سال، سری به ادارات زده باشید، متوجه خواهید شد که در این ایام، روند کار بسیاری از ادارات، سازمان‌ها و بانک‌ها ـ چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی ـ دچار اختلال می‌شود؛ این مساله به دلیل حجم زیاد مراجعات است که اوضاع پیچیده ای را در این مکان ها ایجاد می کند.

به گفته مسئولان ناظر در این بخش ها، بیشترین فشارهای مالی به ادارات، سازمان‌ها و بانک‌ها در اسفند ماه وارد می‌شود و این ممکن است گه گاه مشکل ساز باشد.

بحران سفرهای جاده‌ای

یکی از دغدغه‌های بسیار مهم مسئولان و مردم در ایام نوروز، مدیریت سفرهای بین شهری و جاده ای است! کنترل و هماهنگی در رابطه با سیستم حمل و نقل و جلوگیری از سوء استفاده های گاه و بیگاه در فروش بلیط و تامین امنیت جاده ها، موضوعی است که از روزهای پیش از سال نو تا به اتمام رسیدن ایام تعطیل، ادامه دارد.

در این ایام، همه نیروهای پلیس راهور، نیروی انتظامی، هلال احمر، اورژانس و بیمارستان باید به طور ویژه و با نیرویی مضاعف، آماده خدمت‌رسانی به مسافران باشند.

بحران مدیریت بازار اقلام مختلف

اخبار مربوط به کنترل قیمت میوه، شیرینی و آجیل، از نیمه اسفند ماه شروع می شود. کنترل مضاعفی که باید همه ساله، در این ایام، صرف شود تا مردم بتوانند این ایام را به خوبی سپری کنند.

تحقق این امر نیازمند این است که همه ساله نیروهای زیادی در این زمینه به مدیریت و نظارت بپردازند.

بحران و مشکلات خانوادگی

یک رسم جالب برای عده زیادی در ایام نوروز وجود دارد و آن، عادتی است در جهت نو کردن برخی چیزها.

نوروز البته مراسمی است که با نوشدن سال آغاز می‌شود و برآن است تا آدم‌ها نیز نو شوند؛ چیزهای کهنه و غیرقابل استفاده دور ریخته می‌شود تا فضای زندگی نیز شاهد تحول و تازگی باشد زیرا تازگی، انرژی‌زا و نشاط آفرین است. اما با «مصرف‌زدگی» بیش از پیش خانواده ایرانی، به نظر می‌رسد نوروز بعضا به زمینه‌ای برای بروز و ظهور «مصرف‌زدگی» یا «فخر فروشی» تبدیل شده‌است. (2)

بسیاری از خانواده‌ها فکر می‌کنند که در این ایام، حتما باید همه لوازم خانه، تمیز و نو نوار شود. به همین خاطر تحت هر شرایطی، خود را ملزم به شستن فرش‌ها، پرده‌ها و ... می کنند! در کنار این موارد، لازم می دانند که برای همه اعضای خانواده حتما باید لباس‌های نو خرید! شمن اینکه خرید شیرینی و آجیل هم از واجبات محسوب می شود به گونه ای که اگر لازم باشد برای خرید آن، باید صف کشید.

هزینه‌های مالی چنین خریدها یا خدماتی، هزینه‌های خانواده را ـ آن هم در شرایط بد اقتصادی این سال‌ها ـ به شکل سرسام‌آوری افزایش می‌دهد و ممکن است این موضوع به ایجاد تنش هایی در خانواده، بیانجامد.

موضوع مهمی به نام محیط زیست

محیط زیست همواره موضوعی مهم است اما لازم است در ایام نوروز، توجه ویژه ای به آن شود. کافی است فقط به افزایش حجم زباله‌ها در شهرهای شمالی و جنوبی کشور و شهرهایی که در ایام نوروز بیشتر مقصد گردشگری است داشته باشیم. در کنار این موضوع، آسیب های احتمالی مسافران به طبیعت هم باید در نظر گرفته شود.

اینها موارد بسیار مهمی است که باید به آنها توجه شود.

به طور کلی، نکاتی که گفته شد، به ابعاد بحرانی ایام نوروز اشاره داشت و نباید از این نکته غافل باشیم که نوروز، کارکردهای مثبت زیادی هم به همراه دارد که قابل توجه است. بیان این موارد بیشتر به این خاطر بود که نسبت به این موضوع توجه داشته باشیم که  عادت‌های غلط و آزار دهنده نوروز باید اصلاح شوند. مشکل اینجاست که بخشی از این عادت‌های نادرست و اقدامات و رفتارهای آزاردهنده، اینک به رفتارها و اقداماتی طبیعی در جامعه ایرانی تبدیل شده است.

ضروری است تا برنامه ریزی در جهت اصلاح این موارد اندیشیده شود تا تغییراتی در نحوه نگرش افراد جامعه به مناسبت مهمی مثل نوروز، ایجاد شود.

آنچه مسلم است اینکه نوروز باید با شادی و نشاط برای جامعه ایرانی به همراه باشد و نه استرس و اضطراب های گوناگون برای ورود به آن. به همین خاطر لازم است تا تجدید نظری در این رابطه صورت گیرد تا شیرینی واقعی این ایام، به کام همگان تجربه شود.

پی نوشت: 1-"مصیبت های نوروز، سایت فرارو، اسفند 1393

2-همان