زیست شناسی مولکولی (بخش دوم)
همه سلولها از طریق تقسیم سلولی از سلولهای دیگر به وجود میآیند.
در مطلب قبل دانستید که در زیست شناسی سلولی مولکولی، از روش های بیوشیمیایی، بیوفیزیکی، ژنتیکی، به ویژه ژنتیک مولکول، استفاده فراوان می شود. حال در ادامه برای درک بهتر موضوع را بررسی می کنیم.
قابل ذکر است که بدانید، زیستشناسی شامل موضوعات گسترده ایست که دارای تقسیمبندی بسیاری از مباحث و رشتههای مختلف است. از جمله مهمترین موضوعات آن عبارت از پنج اصل بههم وابسته است که میتوان آنها را اساس زیستشناسی مدرن نامید.
گونههای جدید و صفات موروثی، محصول فرگشت هستند.
ژنها واحد اصلی وراثت هستند.
ارگانیسمها محیط داخلی خود را برای حفظ یک وضعیت پایدار و ثابت، حفظ میکنند. موجودات زنده انرژی مصرف میکنند و آن را به صورت دیگری تبدیل میکنند.
انواع روش های کروماتوگرافی می توانند در تخلیص (خالص سازی) پروتئین ها بر اساس معیارهای مختلف یاری رسان باشند. تعیین ساختار سه بعدی ماکرو مولکول ها و کمپلکس های پروتئینی با روش هایی همچون کریستالوگرافی پرتو X و یا رزونانس مغناطیسی هسته (NMR) امکان پذیر است. DNA و پروتئین ها را نیز می توان به روش های مختلفی توالی یابی نمود.
استفاده از محیط HAT برای تولید آنتی بادی مونوکلونال موشی
محیط های کشت صرفا برای رشد سلول ها به کار نمی ردند، بلکه می توانند در انتخاب سلول های مورد نظر از میان جمعیت سلولی اولیه نیز مورد استفاده قرار گیرند. در تهیه آنتی بادی های مونو کلونال (Monococlonal antibodies) موشی، ابتدا موش را با آنتی ژن مورد نظر ایمن سازی می کنند. موش علیه این آنتی ژن آنتی بادی تولید می کند و لنفوسیت های تولید کننده این آنتی بادی در گروه های لنفاوی و طحال تکثیر می شوند.
لنفوسیت ها از طحال استخراج و با دودمان نامیرای مایلوما الحاق می شوند تا سلول های نامیرای دو رگه هیبریدوما (Hybridoma) را به وجود آورند که برخی از آنها آنتی بادی مورد نظر را تولید می کنند. برای انتخاب سلول های هیبریدوما از میان سلول های الحاق نیافته، از محیط انتخابی HAT (Hypoxanthine-Aminopterin-Thymidine) استفاده می شود. آمینوپترین در این محیط، سنتز بازهای آلی DNA از مواد اولیه را در مسیر موسوم به (از نو) (De novo) مهار می کند.
از طرفی هایپوزانتین و تیمیدین این محیط می توانند برای سنتز بازهای آلی از مسیر دیگری موسوم به (بازیافت) (salvage) مصرف شوند. سلول های مایلوما نمی توانند آنزیم های مسیر بازیافت را تولید کنند و در محیط HAT زنده نمی مانند. لنفوسیت های الحاق نیافته نیز نامیرا نیستند و فقط مدت کمی در این محیط تکثیر می شوند. در مقابل، هیبریدوماها ویژگی نامیرایی را از سلول های مایلوما و توانایی تولید آنزیم های فوق را از لنفوسیت ها کسب کرده اند و در محیط HAT به طور نامحدود تکثیر می شوند. تهیه آنتی بادی مونوکلونال مراحل بیشتری دارد که حاصل آنها یک یا چند (کلون) (clone) سلولی مثبت است که هر کدام، یک نوع معین از آنتی بادی مورد نظر را تولید می کنند.
شکل 1: محیط HAT و تولید آنتی بادی مونوکلونال موشی (روی تصویر کلیک کنید.)
با سادرن بلات، (شکل 2) می توان موقعیت نوار مربوط به قطعه ویژه DNA در میان چندین نوار دیگر را مشخص نمود.
هدف از این روش پیدا کردن قطعه ای از DNA در میان صدها یا هزارها قطعه دیگر می باشد. پس از جداسازی قطعات DNA با الکتروفورز، نوارهای DNA از ژل به کاغذی مثلا از جنس نیتروسلولز (Nitrocellulose) منتقل می شوند. سپس این کاغذ در معرض یک ردیاب (probe) از جنس RNA یا DNA که توالی آن مکمل بخشی از توالی DNA مورد نظر است، قرار می گیرد.
ردیاب با این قطعه جفت می شود و در صورتی که با اتم های رادیواکتیو نشان دار شده باشد، موقعیت نوار متناظر با DNA مورد نظر را پس از اتو رادیوگرافی نشان می دهد. روش وسترن بلات شباهت هایی با این روش دارد و برای تعیین موقعیت باندهای پروتئینی به کار می رود. در وسترن بلات، از آنتی بادی نشان دار به عنوان ردیاب برای اتصال به پروتئین مورد نظر استفاده می شود. برای آشنایی با انواع روش های بلاتینگ، به یک مرجع بیوشیمی مراجعه کنید.
شکل 2: سادرن بلات (لکه گذاری سادرن) (روی تصویر کلیک کنید.)
اگرچه، محققین در این حوزه از تکنیکهای ذاتاً مختص به زیستشناسی مولکولی بهـره میبرند، امروزه، این تکنیکها را بطور روزافزونی با روش ها وطرح های علوم ژنتیک و بیوشیمی ترکیب مینمایند. از آنجا که هیچ مرز تعریفشده و مشخصی بین این مباحث وجود ندارد، آنچه که در ادامه میآید، تنها یک دیدگاه ازمیان الگوهای قابل تصور برای ارتباط بین مباحث فوق است.
بیوشیمی مطالعهٔ مواد شیمیائی و فرایندهای حیاتی است که در موجودات زنده رخ میدهد. تمرکز تحقیقات بیوشیمیدانها بر نقش، عملکرد، و ساختار مولکول های زیستی است. ارتباط این علم باداروسازی وشیمی الی به گونه ای گسترده می باشد.
منبع:https://fa.wikipedia.org
مرکز یادگیری سایت تبیان، مرجان سلیمانیان