زردزخم؛ بیماری میکروبی پوستی
زردزخم نوعی بیماری میکروبی پوستی است که به وسیله باکتریهای "استرپتوکوک" و "استافیلوکوک اورئوس" ایجاد میشود. زردزخم در کودکان شایعتر است و البته در بین ورزشکاران نیز وجود دارد.
فرآوری : نیره ولدخانی - بخش سلامت تبیان
اکثر ما در دوران زندگی خود حداقل یکبار به شکلی از بیماری پوستی مبتلا شدهایم. یکی از شایعترین انواع عفونتهای پوستی، زردزخم است که به طور عمده شیرخواران و کودکان کم سن را درگیر می کند و گاهی با خارش، تب، ضعف و بیحالی همراه است.
دکتر حمید رشنو، متخصص پوست در این باره اظهار می کند:
«بیماری زرد زخم روی لایه بیرونی پوست تاثیر میگذارد و بسیار واگیردار است و تمام قسمتهای پوست را درگیر میکند. حتی در مواردی که پوست فرد خراش بیفتد، میکروب میتواند به داخل پوست وارد شود و ایجاد عفونت کند.
در زردزخم اغلب قبل از پدیدار شدن زخمها، پوست قرمز شده و به خارش میافتد. همچنین پوست اطراف زخم به شدت دچار خارش میشود که نیاز است که در برابر آن مقاومت کنیم؛ چراکه خاریدن آن باعث پراکنده شدن بیماری به قسمتهای دیگر بدن میشود.
اطراف دهان و بینی اولین جاهایی هستند که به زردزخم دچار میشوند. بچههای کم سن و سال به ویژه کودکان مهدکودکی، پیش دبستانی و دبستانی بیشتر در معرض ابتلا به زردزخم هستند و در تابستانهای گرم رایج است. استفاده از حوله و لباس فرد مبتلا، منجر به سرایت این بیماری میشود.»
دکتر رکسانا یغمایی، متخصص پوست و مو نیز در این باره میگوید:
«زردزخم یک عفونت واگیردار و سطحی پوست است که اغلب در اطراف لب، بینی، گوش و قسمتهایی از دست و پا ایجاد میشود؛ ضایعات به شکل تاولهای کوچک بوده و به سرعت میترکند و زخمی زردرنگ به جا میگذارد.
تاولها در برخی موارد حاوی چرک هستند و با توجه به این که در صورت خاراندن توسط فرد مبتلا به آسانی پاره میشوند، میتوانند با انتشار عفونت به نقاط دیگر بدن، سطح بیشتری از پوست را درگیر کنند. زردزخم در صورت تماس نزدیک فرد مبتلا با اطرافیان خود قابلیت سرایت به آنان را نیز دارد.»
علت
عامل ایجاد بیماری زردزخم، باکتری های استرپتوکوک، استافیلوکوک یا هر دوی آنهاست. این باکتریها که به طور طبیعی روی سطح پوست سالم وجود دارند، در بزرگسالان معمولا در نتیجه ابتلا به بیماریهایی نظیر شپش، گال، بیماریهای خارشدار و همچنین آسیب به دنبال بریدگی یا زخم وارد بدن میشوند. این عفونت در کودکان نیز به طور شایع از طریق بریدگی، خراش یا نیش حشرات انتقال مییابد.
کودکان 2 تا 6 سال و شیرخوران بیشترین گروه سنی در معرض خطر می باشند. علت این امر، عدم تکامل سیستم ایمنی بدن کودکان می باشد
سمی که به وسیله باکتریهای استافیلوکوک تولید میشود، در شدت عفونتزایی تاثیر دارد، به طوری که با حمله به پروتئینی که سبب بههم پیوستگی سلولهای پوست میشود، انتشار عفونت را گستردهتر میکند.
انواع
بیماری زرد زخم به دو نوع تاولی و غیرتاولی تقسیم میشود.
عامل بیماری در نوع تاولی، استافیلوکوک است و بیشتر در بچههای زیر دو سال و شیرخواران دیده میشود. در این نوع از زردزخم سیر بیماری طولانیتر است، تاولها در اکثر موارد دردناک بوده و احتمال گسترش آنها بیشتر است.
اما در نوع غیرتاولی که عامل آن بیشتر استرپتوکوک است، معمولا بیماری با یک تاول کوچک در زمینه قرمز رنگ شروع میشود که معمولا بدون باقی گذاشتن نشانهای از خود (اسکار) نیز بهبود مییابد. در نوع غیرتاولی کودک کمتر دچار تب می شود، ولی ممکن است عفونت باعث بزرگی و تورم گرههای لنفاوی در مناطق درگیر بدن شود.
عوامل خطر
- کودکان 2 تا 6 سال و شیرخوران بیشترین گروه سنی در معرض خطر می باشند. علت این امر، عدم تکامل سیستم ایمنی بدن کودکان می باشد.
- تماس مستقیم با فرد آلوده یا لوازم شخصی وی
- محیط های شلوغ
- هوای گرم و مرطوب : زرد زخم در تابستان شایع تر است
- شرکت در ورزش هایی که تماس پوست به پوست ورزشکاران در آنها وجود دارد، نظیر فوتبال و کشتی
- داشتن التهاب پوستی مزمن نظیر درماتیت آلرژیک
- بیماری های تضعیف کننده سیستم ایمنی در دیابت
تشخیص
تشخیص بیماری زردزخم با مشاهده ضایعات پوستی صورت می گیرد. روش دیگر تشخیص، تهیه یک نمونه پوستی و ارسال آن به آزمایشگاه جهت کشت باکتری می باشد.
عوارض
زرد زخم میتواند زمینه بروز بیماریهای خطرناک دیگری را فراهم کند و عوارض جبرانناپذیری را در پی داشته باشد.
در نوع استرپتوکوکی و در 25 درصد موارد، پس از 18 تا 21 روز گلومرولونفریت حاد که در آن فیلترهای ریز کلیه درگیر شده و در برخی موارد منجر به نارسایی کلیوی میگردد، دیده میشود.
همچنین سلولیت (عفونت بافتهای زیرپوستی) دیده می شود و بیماری در برخی موارد به گرههای لنفاوی و جریان خون انتشار مییابد.
درمان
درمان زردزخم مانند بسیاری از بیماریها به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. درمان زردزخم معمولی (غیرتاولی) به وسیله شستشو با صابونهای ضدباکتری رایج در بازار و استفاده از پمادهای آنتیبیوتیک به سادگی امکانپذیر است و عفونت طی 2 تا 3 روز از بین میرود، اما در مورد بیماری زردزخم تاولی و همچنین نوع منتشر شده آن، استفاده از آنتیبیوتیکهای خوراکی و در موارد شدید حتی تزریق این داروها توصیه میشود.
بیمار را از خاراندان تاولها منع کنید و پس از بهبودی زخمها، ناحیه را با کرم نرمکننده مرطوب سازید
تکمیل دوره درمانی به رغم بهبودی نسبی بیمار از موارد مهمی است که باید حتما به آن توجه شود، زیرا به وسیله این کار از عود بیماری و مهمتر از آن مقاومت باکتری به آنتیبیوتیک جلوگیری میشود.
توصیه ها
رعایت بهداشت پوست را شاید بتوان بهترین روش پیشگیری از اغلب بیماریهای پوستی و بخصوص زردزخم دانست. هنگام استحمام کودک از آبگرم و صابون استفاده کنید.
به بریدگیها و ضایعات پوستی (بخصوص واکنشهای آلرژیک) توجه داشته باشید. از حوله کاغذی یک بار مصرف برای خشک کردن پوست استفاده کنید و به بهداشت ناخنها اهمیت بدهید.
هنگام استفاده از پمادهای آنتیبیوتیک برای درمان، از دستکش استفاده کنید و پس از آن دستهای خود را بشویید.
ملحفه، حوله، لباسها و سایر چیزهایی که با زخم در تماس بودهاند را جداگانه بجوشانید.
بیمار را از خاراندان تاولها منع کنید و پس از بهبودی زخمها، ناحیه را با کرم نرمکننده مرطوب سازید.
منابع:
ایسنا
جام جم
سایت دانشگاه علوم پزشکی بوشهر