تبیان، دستیار زندگی
«حُرِّمَتْ عَلَیْکُمْ أُمَّهاتُکُمْ... وَ أَنْ تَجْمَعُوا بَیْنَ اْلأُخْتَیْنِ إِلاّ ما قَدْ سَلَفَ إِنَّ اللّهَ کانَ غَفُورًا رَحیمًا؛ حرام شده است بر شما (ازدواج با) مادرانتان و ... و این که بین دو خواهر جمع کنید [همزمان با دو خواهر، ازدواج کنید]؛ مگر آ
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

حکم ازدواج با دو خواهر، از دو مادر!

«حُرِّمَتْ عَلَیْکُمْ أُمَّهاتُکُمْ... وَ أَنْ تَجْمَعُوا بَیْنَ اْلأُخْتَیْنِ إِلاّ ما قَدْ سَلَفَ إِنَّ اللّهَ کانَ غَفُورًا رَحیمًا؛ حرام شده است بر شما (ازدواج با) مادرانتان و ... و این که بین دو خواهر جمع کنید [همزمان با دو خواهر، ازدواج کنید]؛ مگر آن چه در گذشته واقع شده است. همانا خداوند، آمرزنده مهربان است»

فرآوری :تیموری/کارشناس حوزه ـ بخش احکام اسلامی تبیان

ازدواج،حکم،خواهر

حرمت ذاتی و حرمت اعتباری:

در مباحث اصول استنباط احکام شرعی، چنین آمده است: احکام فقهی از جهت حرام و حلال بودن، وابسته به اعتبار شارع است و تکوینی نمی باشند؛ البته احکام شرعی تابع مصالح و مفاسد می باشند؛ با این تفاوت که برخی مصالح و مفاسد، به حسن و قبح عقلی متکی هستند و یا همیشگی و ذاتی می باشند؛ مانند حرمت شرب خمر و یا قتل بی گناه که مفسده آنها همیشگی و ذاتی است و برخی مصالح و مفاسد، وابسته به زمان و مکان و یا شرط خاص هستند؛ مانند صید در روزهای شنبه که برای بنی اسراییل حرام شده بود؛3 اما در دوران قبل و بعد از آن، حرام نبود.

این گونه موارد، اعتباری و متغیر هستند و از ابتدای آفرینش انسان ها، نمونه هایی وجود داشته، چنان که درباره ازدواج هابیل و قابیل با خواهرانشان، از امام سجادعلیه السلام نقل شده که آن حضرت در ضمن گفتاری به مردی قریشی، جریان ازدواج هابیل را با بلوزا، خواهر قابیل و نیز ازدواج قابیل را با اقلیما خواهر هابیل شرح داد به او فرمود: این مطلب را انکار مکن؛ چه آن که روش الهی بر این جاری شده است؛ مگر نه این است که خداوند، همسر حضرت آدم علیه السلام را از خود او آفرید و سپس برای او حلالش کرد.

ازدواج همزمان با دو خواهر نیز از این گونه موارد است که قبل از اسلام رایج بود و در زمان حضرت یعقوب نیز جاری بوده است؛6 اما با ظهور اسلام به عنوان کامل ترین شریعت و پس از نزول آیه 23 سوره نساء، چنین ازدواجی تحریم شد و این موضوع، دلیلی بر تکامل شرایع الهی است که با اسلام، به آخرین مرحله تکامل می رسند و از این جهت، دستورات اسلام، تا هنگام قیامت، جریان خواهند داشت.

در شرع مقدس اسلام ازدواج، هم زمان با دو خواهر جایز نیست. لازم به ذکر است اگر ازدواج با دو خواهر یا بیشتر به صورت جمع، یعنی دریک زمان نباشد، اشکال ندارد. به بیانی دیگر هرگاه مردی زنی را برای خود عقد کند، تا وقتی که زن در عقد اوست، نمی‏‌تواند با خواهر وی ازدواج کند، خواه عقد دائم باشد یا موقت. حتی بعد از طلاق تا وقتی که در عدّه است (در صورتی که عدّه رجعی باشد) نمی‏‌تواند خواهر او را بگیرد، اما هنگامی که همسرش را طلاق داد، یا از دنیا رفت و عدّه او تمام شد، می‏‌تواند با خواهر وی ازدواج کند.

شاید حکمت و فلسفه این که اسلام از ازدواج هم زمان با خواهران جلوگیری کرده، این باشد که اوّلاً: حرمت و شخصیت زن را حفظ کند، چنان که در ازدواج با دختر برادر زن و دختر خواهر زن رضایت و اجازه زن را شرط دانسته است.

ثانیاً: دو خواهر به حکم نسبت و پیوند نسبی و عاطفی، نسبت به یکدیگر علاقه شدید دارند ولی هنگامی که رقیب هم شوند، نمی‏‌توانند علاقه گذشته را حفظ کنند، به این ترتیب تضاد عاطفی در آن‏ها پیدا می‏شود که برای زندگی زیان بار است و اساس خانواده را از هم می پاشد؛ زیرا همیشه انگیزه ی محبت و رقابت در وجود آن‏ها در کشمکش است.

دوخواهر به حکم نسبت و پیوند نسبی و عاطفی، نسبت به یکدیگر علاقه شدید دارند ولی هنگامی که رقیب هم شوند، نمی‏‌توانند علاقه گذشته را حفظ کنند، به این ترتیب تضاد عاطفی در آن‏ها پیدا می‏شود که برای زندگی زیان بار است و اساس خانواده را از هم می پاشد؛ زیرا همیشه انگیزه ی محبت و رقابت در وجود آن‏ها در کشمکش است.

ثالثاً: ازدواج با شوهر خواهر با طبع زنان که شوهر خواهر را از خود می‏‌دانند و با آنان احساس خویشاوندی می‌‏کنند، سازگار نیست.

در پایان تذکر این نکته ضروری است که اگر چه در جای خود ثابت شده است که احکام الهی بر اساس مصالح و مفاسد وضع شده اند، ولی کشف مصالح و مفاسد در جزئیات و مصادیق، بسیار مشکل است.

زیرا اولاً: نیازمند داشتن امکانات وسیع، در ابعاد مختلف علمی است.

ثانیاً: بشر هر قدر از نظر علم و صنعت پیشرفت کند، باز معلومات او در برابر مجهولاتش، قطره ای است در برابر دریا "جز اندکی از دانش به شما داده نشده است" .

و شاید علت بیان نکردن فلسفه ی تمام احکام، از سوی اولیای دین، این بوده که بیان تمام اسرار احکام برای انسان هایی که بسیاری از حقایق علمی هنوز برایشان کشف نشده، مانند گفتن معما ست که چه بسا موجب تنفر شنوندگان می گردد. امام علی علیه السلام  می فرمایند: "مردم، دشمن آن چیزی هستند که نمی دانند لذا اولیای الاهی در حد فهم انسان ها به بعضی از علت ها و فلسفه ی احکام اشاره نموده اند.

وانگهی هدف از دین و شریعت، آراستگی انسان ها به خوبی های علمی و عملی، و اجتناب از زشتی های فکری و عملی است، و این هدف با عمل به شریعت به دست می آید، و لو این که افراد فلسفه و علت احکام را ندانند، نظیر این که مریض با انجام دادن دستورات پزشک، بهبودی را به دست می آورد ولو فایده و فلسفه ی، دارو و دستورات پزشکی را نداند.

مضافاً این که مؤمنان چون اطمینان و یقین دارند به این که دستورات دینی، از کسانی صادر می شود که علم و آگاهی آنان خطاناپذیر است، پس یقین به اثربخشی و مفید بودن این دستورات دارند.


منابع:

هدانا

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

تابناک

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.