قصه درمانی در تحکیم خانواده

امروزه با پیشرفت تکنولوژی، اختراعات، زندگی ماشینی و در دسترس قرار گرفتن وسایل ارتباط جمعی به طور گسترده باعث شده است والدین کمی از سبک زندگی سالم و پر ثمره گذشته غاقل شوند و تمام وقت و تمرکز خود را به شیوه ها، روش ها، وسایل آموزشی و تربیتی جدید مبذول دارند.

در گذشته تمامی افراد خانواده در کنار یکدیگر می نشستند و بزرگ ترهای خانواده شروع به بیان داستان‌های آموزنده و پر محتوا می کردند و دیگران نیز با جان و دل می شنیدند و آن را در ذهن خود ثبت و ضبط می کردند و این آئین در زمستان بسیار زیباتر و دیدنی‌تر می شد چرا که محل گردهمائی شان دور کرسی و گوش شنیدن شان و خاطر به یاد سپردن شان بسیار قوی تر می شد.

بدین سبب قصه خوانی سابقه ای طولانی در فرهنگ ما دارد و از آنجا که امتحان خود را پس داده و تجربه به ما نشان داده است که تأثیر آن بسیار رساتر از شیوه ها و روش های تأثیرگذار دیگر می باشد پس شایسته و بایسته آن است که از نعمت وجود آن غافل نباشیم، چرا که در گذشته نیز قصه را فقط برای تفریح لذت و گذر زمان بیان نمی کردند بلکه پیش از هر چیز به جنبه  تربیتی و تأثیر اخلاقی که بر روی کودکان می گذاشته است بهره می برده اند.

قصه خوانی باعث می شود فرزندان احترام به والدین- پدربزرگ و مادربزرگ- همسایه، حس نوع دوستی، تعاون و همکاری، صداقت و راستگویی، اراده و پشتکار و... را یاد بگیرد و در این رهگذر حال والدین نیز خوب می شود چرا که حال فرزندشان خوب شده است

بزرگ ترین حسن قصه و افسانه زبان ساده و صمیمی، متن کوتاه و تخیل برانگیزه بی زمان و مرز بودن، بار فرهنگی و اجتماعی بالای آن است وقتی قصه ها درست انتخاب شده و به جا گفته شوند کودک خود را به جای قهرمان و شخصیت اصلی قصه قرار داده و خود را با قصه درگیر می کند و در این درگیری و کشاکش مسایل اخلاقی و درس نهفته در قصه را فرا می گیرد و همچون مهری بر دل و جان او حک می‌شود.

قصه گویی با دو نوع روش بیان می شود

1- قصه گویی با ابزار همان قصه گویی با کمک کاردستی، عروسک های انگشتی، ماسک های حیوانی، عروسکی و ... می باشد.

2- قصه گویی بی ابزار همان قصه گویی کلامی و شفاهی می باشد.

بهترین نوع قصه گویی قصه گویی کلامی است چرا که شفاهی بودن قصه باعث جذب و تأثیرگذاری دو چندان آن می شود یک مادر موفق در قصه گویی باید بتواند با بازی کردن با کلمات قصه، استفاده از صداهای بلند و کوتاه، ایجاد حسن تعامل در قصه گویی با کودک خود، و با استفاده از واژگان جدید و قابل فهم در قصه دایره لغات کودک خود را بالا برد. البته ذکر این نکته حایز اهمیت است که کودک باید معنی آن کلمه را کاملاً درک کند به طور مثال اگر قصه ما در مورد اتفاقی است که در یک قنات رخ داده باید قبل از شروع قصه معنی کامل قنات را برای کودک توضیح دهیم تا کودک در حین قصه دچار فهم نادرست کلمه نشود.

روش های صحیح بیان قصه

1- قبل از شروع قصه گویی متن مکتوب قصه را مورد مطالعه دقیق قرار دهیم و اگر قصه پرورده ذهن خلافمان است آن را می بایست به صورت مکتوب در آوریم.

2- چگونگی شروع و به پایان رساندن قصه بسیار مهم است و بهتر از شروع قصه با کلمات زیبایی چون یکی بود یکی نبود، روزی روزگاری و ... و پایان آن نیز با جملاتی چون بالا رفتیم ماست بود. قصه ما راست بود به پایان بریم.

3- هنگام قصه گویی با قرار گرفتن در موقعیت های مختلف کوتاهی و بلندی صدایمان را با آن موقعیت هماهنگ کنیم، مثلاً با قرار گرفتن در موقعیت ترسناک صدایمان بم و کوتاه باشد.

4- در حین قصه گویی و با کشیدن کلمه اجاره دهیم کودک فرصت یابد و کلمه بعدی را حدس بزند و در واقع به طور غیرمستقیم در قصه گویی شرکت داده شود.

اگر قصه به طور درست انتخاب شود و هنرمندانه توسط والدین عزیز برای فرزند خود گفته شود می تواند ذهن را پرورش دهد و به مرحله تولید و آفرینش برساند. قصه گویی می تواند تأثیر مستقیم در مهارت های زبانی داشته و باعث می شود کودک درت بشنود و نهایتا درست درک کند. والدین عزیز می تواند در حین قصه گویی، حس پرسشگری کودک را تقویت کنند و بعد از به اتمام رساندن قصه پرسش هایی در ارتباط با قصه برای کودک خود مطرح کنند.

والدین عزیز از تأثیر مثبت و سازنده قصه غافل نبوده و با توجه به فرهنگ غنی ادبیات کشورمان و در دسترس بودن داستان های پربار و آموزنده از گذشته تا به امروز آن را چون گوهری کمیاب در دستان خود ببینید، از آن بهره برده و اثرات آن را به طور عملی هزاران هزار بار ببینید.

منبع: ماهنامه کودک ، شماره 125 ، ربابه طبری ،کارشناس آموزش ریاضی ، محقق ونویسنده ، الهه تاجیک ، مدیر کانون پرورش فکری کودک و نوجوان ورامین