مرگ یا زندگی؟!

آرزوی مرگ از این نظر مهم است که خیلی سوال می شود اگر مرگ یعنی لقاء الله و لقاء دوست یعنی ملاقات با خدا آیا می توانیم آرزوی مرگ بکنیم؟ آیا می توانیم بگوییم که خدایا من لقاء شما را دوست دارم پس مرگ مرا برسان؟

فرآوری: دکتر جعفری - بخش اعتقادات شیعه تبیان

پاسخ این سوال منفی است زیرا بر اساس آیات و روایات امر پسندیده ای نیست که آرزوی مرگ داشته باشیم.

قرآن می فرماید: " قل یا ایها الذین هادوا إن زعمتم أنکم اولیاء لله من دون الناس فتمنوا الموت إن کنتم صادقین و لایتمنونه أبدا بما قدّمت أیدیهم " ، ای پیغمبر به اینها بگو که اگر شما گمان می کنید دوستان خدا هستید و راست می گویید آرزوی مرگ کنید اما شما هرگز این کار را نخواهید کرد به خاطر کارهایی که انجام دادید " .

آیات دیگری هم داریم که می فرماید: " اگر راست می گویید می خواهید امتحان بکنید که واقعاً شما دوست خدا و اولیاء خدا هستید ، ببینید که در نفستان این آرزو را دارید یا ندارید ".

این در مقام فهم ، در نفس انسان است. اما در خارج، روایات با صراحت نهی می کند از این که ما آرزوی مرگ بکنیم.

پیامبر عظیم الشأن اسلام فرمود: " لایتمنی أحدکم الموت" ، در روایت دیگری پیامبر (صلی الله علیه واله وسلم) می فرماید : " لا یتمنی أحدکم الموت لضرّ نزل به ، نکند که از شماها وقتی یک ضرری به او رسید ، گرفتاری برایش پیش آمد آرزوی مرگ بکند "، اگر می خواهد حرفی زده باشد و کاری کرده باشد اینگونه بگوید : " اللهم همّ أحینی ما کانت الحیاة خیراً لی و توفّنی إذا کانت الوفاة خیراً لی " خدایا مادامی که زنده بودن به نفع من است من را زنده بدار و مادامی که خیر من در وفات است من را توفّی بکن ".

پس این حدیث پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) قابل توجه است که ما حق نداریم بگوییم خدایا مرگ من را برسان. اگر هم بناست دعا بکنیم باید آنگونه که توصیه شده دعا کنیم .

پیامبر و ائمه (علیهم السلام) فرمودند: آرزوی مرگ نکنید بلکه آرزوی حیات کنید منتها آرزوی حیاتی که در آن احسان و نیکی باشد.

در حدیث دیگری فرمود: هیچ یک از شماها آرزوی مرگ نکند چون نمی داند آنچه که فرستاده چیست. ما نمی دانیم حتماً بهشتی هستیم که بگوییم خدایا مرگ من را برسان پس باشیم تا آن زمانی که خداوند خودش مشیتش تعلق گرفت و در این مدت باقیمانده کاری بکنیم که باعث نجات ما بشود.

مردی آرزوی مرگ می کرد و در حضور امام صادق (علیه السلام) می گفت خدایا مرگ من را برسان حضرت فرمود که آرزوی حیات کن تا اطاعت کنی و معصیت نکنی ، اگر زنده باشی و اطاعت کنی برای تو بهتر است تا بمیری و نه گناه کنی نه اطاعت. اگر انسان آرزوی حیات داشته باشد تا اطاعت کند این بهتر از این است که آرزوی مرگ داشته باشد و بمیرد و بگوید من وقتی بمیرم دیگر گناه نمی کنم ، اطاعت هم نمی کنم. امام فرمود: حالت اول بهتر است یعنی انسان زنده باشد و اطاعت بکند بهتر از این است که بمیرد و نه اطاعت کند و نه گناه بکند.

اگر انسان زنده باشد و اعمال خیر انجام بدهد بهتر از این است که از دنیا برود که نه گناه کند، نه اعمال خیر انجام بدهد.

پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) وقتی که وارد بر عبّاس، عمویش شد ایشان مریض بود دردی داشت و از آن درد شکایت می کرد و آرزوی مرگ می کرد. پیغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم)  فرمود: آرزوی مرگ نکن. اگر اهل نیکوکاری هستی اضافه شدن نیکی به نیکیهای قبلیت بهتر است و اگر اهل گناه و  معصیت باشی اگر به تأخیر بیفتد سرزنشی که خودت را نسبت به این گناهی که انجام دادی می کنی و توبه ای که می کنی برایت بهتر است.

پس در هر حال آخرین جمله پیغمبر( صلی الله علیه و آله و سلم )  این بود که: آرزوی مرگ نکن ، یا نیکو کاری اضافه شدن نیکی به نیکی به نفع توست ، یا مسییء هستی اگر مهلت پیدا بکنی توبه می کنی و خودت را سرزنش می کنی و این سرزنش برایت مفید است.

کدام مرگ؟

آیا منظور از مرگ ، مرگ به معنای مطلق وعامش مورد نظر است یا نه همین مرگی که در بستر می باشد؟

آرزوی شهادت غیر از آرزوی مرگ است. در دعاها هم عبارت " اللهمّ اجعل وفاتی قتلا فی سبیلک " فراوان داریم اما معنایش این است که خدایا آن زمانی که مقدر کردی که من بمیرم نوع مرگ من شهادت باشد نه این که مرگ من را زود برسان و جلو بیاور.

آرزو بکنیم؟

آیا انسان می تواندآرزو بکند که زودتر بمیرد؟

به طور کلی پاسخ منفی است. اما خوب است که انسان نوع مرگ را دعا کند. دعا کند که خدایا نوع مرگ من شهادت باشد ومرگ در بستر نباشد. مرگ ناگهانی نباشد.

در روایات و دعاها فراوان داریم که " ولیلة القدر، و حجّ بیتک الحرام وقتلاً فی سبیلک فوفّق لنا ". مخصوصاً در دعاهای ماه مبارک رمضان فراوان آمده که می گوییم خدایا! به من توفیق بده که در راه تو به شهادت برسم یا اینکه مرگ مرا شهادت در راه خودت قرار بده ، یعنی نوع وفات من را " قتل فی سبیلک " قرار بده نه اینکه جلو بیاور. پس تعجیلش را هیچ وقت دعا نمی کنیم فقط نوعش را دعا می کنیم.

خلاصه سخن

آموزه های دینی (قرآن و روایات) انسان ها را نهی کرده اند از اینکه آرزوی مرگ داشته باشند بلکه داشتن عمر به عنوان یک فرصت برای جبران اشتباهات یا انجام عمل صالح توصیه شده است.

منبع: پاسخ به سوالات اعتقادی استاد محمدی  موجود در سایت رادیو معارف