به جای رقابت با هم همکاری کنیم

این یک واقعیت است که در جامعه ما، میزان انعطاف پذیری برای انجام کارگروهی، بسیار اندک است. برای دستیابی به این مهم، لازم است تا  جای احساس رقابت، به ایجاد فرهنگ همکاری بپردازیم.

فرآوری: فاطمه ناظم زاده-بخش اجتماعی تبیان

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های انسان، جمع‌گرا بودن او است. انسان ذاتا موجودی علاقه‌مند به جمع و در پی برقراری ارتباطات گسترده‌تر است و یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث پیشرفت او می‌شود مهارت کار گروهی است. مهارت کار گروهی یکی از مهارت‌های هوش هیجانی و اجتماعی است. اهمیت این عامل به‌قدری است که می‌توان گفت بخش بزرگی از پیشرفت بشر مدیون شوق و میل به پیوند، جمع و اتحاد بوده است. یکی از مواردی که در جامعه ما بسیار به چشم می‌آید و موجب پراکندگی و جدایی انسان‌ها از یکدیگر شده است عدم توانایی و مهارت کار و زندگی گروهی است.

همه افراد می‌خواهند همه کار را انجام دهند

یکی از مسائلی که با ذات کار گروهی در جامعه ما در تضاد است تمایل افراد به داشتن چندین نقش، شغل و تخصص به‌طور همزمان است. گویی غالبا می‌خواهند همه فن حریف باشند. به عنوان مثال فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف دانشگاهی براساس مدگرایی شغلی یا بازار پویای کاری، به یک حرفه خاص هجوم می‌آورند که ارتباطی با تخصص آنها ندارد. برخی از

افراد به‌دلیل داشتن سرمایه مالی، وارد حرفه‌هایی می‌شوند که تخصص‌شان نیست و... دلیل این مساله می‌توانددر درجه اول، کسب درآمد بیشتر باشد، هم می‌تواند مربوط به این حقیقت باشد که بسیاری از افراد جامعه، می‌خواهند با القاب و عناوین مختلف، خود را در گروه و جامعه معرفی کرده و جایگاه اجتماعی بالا کسب کنند. (1)

می‌توانیم کار گروهی را از زنبور‌ها بیاموزیم، ما کار گروهی بلد نیستیم، همه ما می‌خواهیم شهد یک گل را بمکیم. راه‌حل این است که بیاموزیم در زندگی جمعی هر کسی باید اثر منحصربه‌فرد خود را بر اساس توانایی ها، مهارت‌ها و استعداد خود بر جای بگذارد.

انجام کارگروهی به شرط انعطاف پذیری

زهرا گیتی پسند، کارشناس و مسئول ترویج فرهنگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در خصوص کار گروهی در ایران گفت: در ایران، رفتار و عملکرد فرد، زمانی که عضو گروه باشد و زمانی که مدیریت گروه را بر عهده داشته باشد، متفاوت است. گیتی پسند معتقد است: کار گروهی نیاز به انعطاف پذیری دارد؛ متاسفانه در ایران، انعطاف پذیری بسیار اندک است. وی ادامه داد: در کار گروهی حتی اگر فردی مخالف دیگری باشد باز هم می توانند با هم بمانند و کار را به پیش ببرند.

کودکان با حضور در واحدهای اقتصادی با فرهنگ کار آشنا می شوند

خانم گیتی پسند معتقد است: برای اینکه کودکان بتوانند از همان سنین کودکی با موضوع کار، عجین شوند چه خوب است که بتوانند در واحدهای اقتصادی حضور یابند و از همان سنین با کار و فرهنگ کار،از نزدیک آشنا شوند. چرا که مدت طولانی تحصیل، سبب می شود، زمانی که فرد به دنیای کار وارد می شود، فکرش با میل به انجام کار اداری پر شده باشد.

وی با اشاره به کار پژوهشی در خصوص تحلیل محتوای کتاب های درسی دبیرستان، به لزوم گنجاندن این مفاهیم در این کتاب ها اشاره کرد.

وی گفت: بررسی پنج کتاب درسی دبیرستان نشان می دهد که تنها 17درصد مطالب در این کتاب ها، در خصوص شیوه های همکاری و کارگروهی آموزش داده شده است.

وی با بیان اینکه کودکان، باید از کودکی کار جمعی را بیاموزند گفت: معلمی اگر کار جمعی را باور نداشته باشد نمی تواند به دانش آموزان خود، کار جمعی را آموزش دهد.(2)

آموزگاران باید به کار جمعی اعتقاد داشته باشند تا بتوانند از طریق آموزش، این مهم را انتقال دهند. کار گروهی مستلزم

عبور از رقابت به همکاری، از سوء ظن به حمایت و از خودمحوری به اهداف گروهی است.

به گفته این کارشناس، برای موفقیت در کارگروهی،لازم است هر یک از اعضاء، به جای اینکه منتظر پیش قدم شدن سایرین شوند، خودشان آغازگر باشند.

چرا تمایل به کارگروهی نداریم؟

عوامل مختلفی در جامعه ما وجود دارند که بر میزان تمایل افراد، نسبت به انجام کار گروهی اثرگذارند. مثلا علاقه بیشتر به انجام کار فردی. حال، اینکه چرا بسیاری از افراد جامعه ما، از کار انفرادی بیشتر لذت می‌برند، دلایل مختلفی دارد. از دلایلی که افراد، کار انفرادی را به‌کار گروهی ترجیح می‌دهند عدم اطمینان آنها به نتیجه کار افراد دیگر، وسواس، کامل‌گرایی، خودشیفتگی و ضعف مهارت کار گروهی است. بسیاری از افراد فکر می‌کنند کار و اثر خودشان از همه بهتر است، بنابراین، اجازه مشارکت به دیگران را نمی‌دهند و ترجیح می‌دهند همه کار‌ها را خود انجام دهند.

یکی دیگر از دلایلی که موجب می‌شود افراد تمایل بیشتری به ‌کار انفرادی پیدا کنند، نیاز به تحسین و تشویق است. برخی دوست دارند که فقط خودشان برنده و انجام‌دهنده کار‌ها باشند. شدت نیاز به تحسین و شناخته شدن در این افراد به حدی است که اگر وارد کار گروهی شوند انگیزه خود را از دست داده و احساس محدودیت می‌کنند.(3)

دلیل دیگر را می توان روحیه خود رایی و خود محوری افراد دانست. برخی از افراد، تمایلی به شنیدن و به‌کار بردن نظرات دیگران ندارند و نظر خود را ارجح بر دیگران می‌دانند. اگر این دسته از افراد بتوانند کنترل گروه را به‌دست گیرند و دیکتاتوری اعمال کنند، در گروه می‌مانند اما اگر قرار بر مشارکت آرا و همبستگی باشد، غالبا احساس بدی به آنها دست داده و گروه را ترک می‌کنند.

موضوع دیگر به این مربوط می شود که به طور کلی، مواجهه با تفاوت ها، پذیرش یا حل آنها برای برخی از افراد دشوار است. در جامعه ما نیز ضعف زیادی در این بخش دیده می‌شود. گاهی بعضی از افراد برای فرار از تفاوت‌ها یا حل تعارضات، ترجیح می‌دهند در انجام کار‌ها تنها باشند.

آنچه مشخص است اینکه در دیدگاه اسلامی، مقوله کار به عنوان موضوعی ارزشمند تلقی می شود و همواره نسبت به انجام کارجمعی، تاکید شده است.

در دیدگاه مذهبی مسلمانان، کار جمعی بر کار فردی ارجح است به طوری که نماز به جماعت تاکید می شود و در مناسک مذهبی مسلمانان به شکل جمعی حضور دارند.

بنابراین شایسته است که روحیه و فرهنگ انجام کار جمعی و گروهی را در جامعه تقویت کنیم و در راستای انتقال این روحیه به کودکان، همت داشته باشیم.

پی نوشت:

١- " چرا ایرانی‌ها در کار گروهی ضعیف هستند؟"، روزنامه دنیای اقتصاد، ١٣٩٥

٢- " شکل گیری کارگروهی، مستلزم عبور از رقابت به همکاری است"،خبرگزاری ایرنا، ١٣٩٥

٣- " چرا ایرانی‌ها در کار گروهی ضعیف هستند؟"، روزنامه دنیای اقتصاد، ١٣٩٥

منابع: دنیای اقتصاد ، ایرنا