فایده گرایی مانعی بر سر راه کار گروهی

یک مردم شناس و مدرس دانشگاه درباره وضعیت مشارکت اجتماعی در ایران با اشاره به بحث اصالت فایده گرایی، گفت: ارجحیت منافع فردی بر منافع جمعی از دلایل اصلی موفق نبودن ایرانیان در کار گروهی است.

بخش اجتماعی تبیان

فرایند اجتماعی شدن و فرهنگ پذیری

به گزارش تبیان به نقل از ایرنا،علی باصری عضو هیات علمی دانشگاه، تاکید کرد: یکی از اشکالات تاریخ اجتماعی و فرهنگی ما، فرآیند اجتماعی شدن یا فرهنگ پذیری است. فرآیند اجتماعی شدن پروسه ای است که از کودکی یاد می گیریم چگونه رفتار کنیم تا به نیازهای ما پاسخ داده شود.
وی بیان کرد: درطول تاریخ این فرآیند اجتماعی شدن به صورت ناقص در ما شکل می گیرد و درنتیجه افراد در کارگروهی موفق نیستند.
این مدر دانشگاه، افزود: فرهنگ مفهومی است که ارتباط مستقیم با کار گروهی و مشارکت اجتماعی دارد. در واقع چتر حمایتی و هدایتی در جامعه در جهت رفع نیازها و دستیابی به اهداف است و یکی از این اهداف همان کار و شغل است که در نهایت جهت رفع نیازهای مادی و غیرمادی انسان تعریف می شود.
وی ادامه داد: با نگاهی تاریخی به جوامع شرقی و غربی می بینیم که جوامع شرقی را همواره با رویکرد جمع گرایی می شناختند و در مقابل آن جوامع غربی رویکردی فردگرایی داشتند. برای نمونه در ایران بیش از 70 درصد جمعیت کشور را روستانشینان تشکیل می دادند. در جامعه سنتی فرهنگ یاریگری، دگریاری، همیاری، همکاری و در نهایت تعامل را شاهد بودیم.
عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به سابقه کار اتحادیه های تعاونی در ایران، افزود: بررسی سابقه

کار این اتحادیه ها، بیانگر این است که این تعاونی ها خیلی قدرتمند فعالیت می کردند که با گذشت زمان بین سنت و مدرنیته فاصله ای به وجود می آید و این فرهنگ مشارکت و یاریگری در جامعه کاهش می یابد.
وی بیان کرد: در رابطه با فرهنگ کار گروهی و دسته جمعی سه رویکرد روانشناختی، جامعه شناختی و مردم شناختی و دینی و عقیدتی وجود دارد.
این عضو هیات علمی دانشگاه تشریح کرد: در مقوله رویکرد روانی، عامل اصلی و تاثیرگذار در فرهنگ کار گروهی خود فرد است. وقتی فرد در درون محیط قرار می گیرد وارد بحث های جامعه شناختی می شویم و در شرایطی که فرهنگ حاکم بر کار گروهی شکل می گیرد نگاه، مردم شناختی می شود و در نهایت آموزه های دینی است که تعیین می کند چه قدر توانسته فرهنگ کار دسته جمعی را تقویت و درونی کند.

این ادعا که همه چیز را می دانیم از موانع دیگر کار گروهی

وی با بیان این مطلب که یکی دیگر از ضعف های فرهنگی ایرانیان این است که فکر می کنند همه چیز را می دانند، به نظریه وجدان جمعی دورکیم، جامعه شناس فرانسوی اشاره کرد و گفت: این جامعه شناس معتقد است وجدان جمعی که باعث می شود افراد کنار هم جمع شوند، در واقع همان نیازهای مشترک، ارزش ها و هنجارهای جامعه و اعتقادات افراد است که در نهایت این اشتراک ها منجر به تقسیم کار اجتماعی می شود و این تقسیم کار زمانی به وجود می آید که افراد رفتارهای فردی و تخصصی خود را در یک جمع داشته باشند و مذهب، زبان و فهم مشترک را از عوامل موثر اشتراک افراد بیان می کرد.
وی با بیان این مطلب که تصور ذهنی مردم ایران این است که می توانند همه کارها را به صورت فردی انجام دهند، افزود: مردم کشورمان فکر می کنند در تمام کارها تخصص دارند و به همین دلیل پذیرش اجتماعی افراد محدود است و برای مثال یک معلم نمی خواهد بپذیرد که تکنسین ماشین نیست و اگر مشکلی بروز کند شخصا اقدام به رفع آن می کند که این موضوع زمینه اختلال در شبکه ارتباطی فردی و جمعی شکل می گیرد که البته این مورد سابقه تاریخی دارد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: باید بپذیریم توانایی ما محدود است و این موضوع در درون جامعه نیز

درونی شود که رسانه و دولت نقش مهمی در درونی کردن این فرهنگ برعهده دارد.
به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه در مشارکت های اجتماعی و فرهنگی باید کار جمعی را پررنگ کنیم یعنی عوامل فردی، تاریخی و گروهی را برجسته کنیم برای نمونه در سطح شهر بیلبوردهایی نصب کنیم که در آن به جای تبلیغ انواع دمنوش ها، تبلیغاتی درباره فرهنگ کار جمعی ارائه دهیم.

فضای مجازی عاملی برای فاصله از فرهنگ کار گروهی

این استاد دانشگاه با تاکید بر این که ایران در گذشته جامعه سنتی بوده که در نتیجه حرکت به سمت مدرنیته به یک باره شکاف و فاصله ای به وجود می آید، گفت: به عقیده من کشور ما خیلی زود به عناصر جدید تکنولوژی دست یافت که در مردم شناختی این موضوع را پس افتادگی یا تاخیر فرهنگی عنوان می کنند.
وی افزود: اگر برای فرهنگ دو بعد، مادی و غیرمادی درنظر بگیریم بعد مادی آن همان ابزارهای رسانه ای است. یکی از دلایلی که ما از فرهنگ کار گروهی فاصله گرفتیم همین فضای مجازی است. 40 میلیون ایرانی در فضای مجازی فعال هستند که فضای مجازی باعث شده افراد دیگر ارتباط کلامی نداشته باشند و از فضای واقعی دور شوند.
باصری تصریح کرد: ما عقبه و سابقه فرهنگی قوی داریم برای نمونه بحث تامین اجتماعی را کوروش در دوره هخامنیشان مطرح می کند و می گوید اگر کسی در حین کار، ساخت و ساز و کار جمعی دچار صدمه جسمی شد دولت و اطرافیان موظف هستند، شخص آسیب دید را درمان کند و اگر فوت کرد خانواده او تا آخر مستمری بگیرد. این بحث تامین اجتماعی در سابقه تاریخی ما وجود دارد اما افراد تا چه حد از آن اطلاع دارند؟ چرا که این حمایت اجتماعی مهم است.
این استاد دانشگاه عوامل اجتماعی مختلفی همچون خانواده، مدرسه، گروه دوستان و همسالان، رسانه و کل جامعه را در امر اجتماعی شدن افراد موثر دانست و تاکید کرد که این عوامل باید با هم پیوند داشته باشند.
باصری تاکید کرد: اولین راهکار برای ترویج فرهنگ کار جمعی، آموزش است و این آموزش نباید سطحی باشد بلکه باید کاربردی باشد. نظام آموزش ما در همه مقاطع و فرآیند و حتی در مقطع دکتری ضعف دارد که باید برای بهبود این شرایط تلاش کنیم.
این استاد دانشگاه دومین راهکار برای ترویج کار گروهی را تبلیغات اعلام کرد و گفت: باید از فضاهای شهری به صورت

کاربردی استفاده کنیم. اگر تبلیغات محیطی به شکل مستمر انجام شود اثربخشی خود را بر پیکره جامعه خواهد گذاشت البته باید تبلیغات را در سطوح مختلف جغرافیایی و با توجه به اقلیم مناطق، نوع مشاغل و دسته بندی کارها و سطح ارتباطات که وجود دارد تعریف کنیم.
باصری ادامه داد: زندگی شهری باعث جدایی افراد شده و ما موظفیم کاری کنیم که افراد با هم باشند و به فکر منافع دیگری هم باشند که راهکار آن بحث ذهنی و روانی است.
این عضو هیات علمی دانشگاه، راهکار دیگر برای ترویج کار گروهی را تقویت باورهای دینی بیان کرد و افزود: باید افراد بدانند که آموزه های دینی ما چه توصیه هایی درباره مشارکت اجتماعی دارد و این تقویت باورها باید به صورت کلان باشد.
باصری درباره راهکار دیگر برای ترویج کار گروهی را افزایش رضایتمندی شغلی در مشاغل گوناگون بیان کرد و گفت: این رضایتمندی شغلی را باید در همه مشاغل و صنف ها شاهد باشیم یعنی باید منفعت را برای افرادی که به صورت فردی یا گروهی برای شخص یا ارگانی کار می کند ملموس و فاصله ها را کم کنیم و سعی کنیم حداقل نیازهای افراد را در مجموعه ها و صنف ها برآورده کنیم.