تبیان، دستیار زندگی
جایگاه علی محمد بلوچ معروف به «علیوک» یکی از پیشکسوتان موسیقی بلوچستان که به تازگی درگذشته، تا بدانجا بالا بود که خیلی ها را در فرانسه، سوئد و ... متاثر کرد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اندوهی از برای مرگ استاد نواحی

جایگاه علی محمد بلوچ معروف به «علیوک» یکی از پیشکسوتان موسیقی بلوچستان که به تازگی درگذشته،  تا بدانجا بالا بود که خیلی ها را در فرانسه، سوئد و ... متاثر کرد.

فراوری- بخش هنری تبیان

علی محمد بلوچ

شنیدن خبر از دست رفتن هنرمندان تلخ است و جانکاه. خاصه برای آنهایی که دل در گروی فرهنگ ایران و موسیقی ریشه دار این مرز و بوم دارند. با این وجود حالا دیگر این خبرها ظاهرا مسئولان حوزه موسیقی را تحت تاثیر قرار نمی دهد. گواه این موضوع خبرهای تلخی است که حاکی از زندگی سخت و جانکاه هنرمندان موسیقی نواحی دارد. بسیاری از آنها حتی برای تامین هزینه درمان و مصرف دارو با مشکل مواجه هستند. با این وجود نه اهل قیل و قال اند و نه فضایی که در آن رشد کرده اند این قیل و قال ها را به رسمیت می شناسند. گواه این موضوع فوت نابهنگام یکی از اساتید موسیقی نواحی در اولین روزهای زمستان است.

استاد علی محمد بلوچ معروف به علیوک از بزرگترین نوازندگان قیچک بلوچستان بود. وی یکی از مهمترین منابع موسیقی پیچیده بلوچی بود که در نهایت دقت به تمام ظرایف موسیقی بلوچستان اشراف و تسلط داشت.

این استاد برجسته ساز قیچک یکی از راویان مهم موسیقی بلوچستان در دو سوی مرزهای ایران و پاکستان بود که همکاری او با برجسته ترین شاعران بلوچستان از جمله کمال خان و لعل بخش پیک در خاطره مردم بلوچ زنده مانده است.

در پی درگذشت استاد علیوک، یکی از پیشکسوتان موسیقی نواحی استاد اسحاق بلوچ نسب درباره او گفت: مرگ او خیلی ها را در جهان تکان داد و از کشورهای دیگر از فرانسه گرفته تا سوئد و نروژ ابراز ناراحتی کردند و پیام تسلیت فرستادند. اولین بار بود که در صدا و سیمای سیستان و بلوچستان هم اسم یک هنرمند موسیقی نواحی را شنیدیم و خبر درگذشت او پخش شد.

اسحاق بلوچ نسب  بیان کرد: استاد علی با همه خواننده های بزرگ بلوچستان از جمله ملا کمالان، لعل بخش پیک، ملاصالح و غلام قادر که همگی از دنیا رفته اند، کار کرده بود. علیوک یک نوازنده ممتاز بود و نه تنها در ایران بلکه در پاکستان، عربستان، اروپا، آمریکا و آفریقا شهرت و حضور داشت اما متاسفانه نه تنها علیوک بلکه جماعت هنرمند شرایط زندگی مساعدی ندارند. او حتی یک خانه  مناسب برای زندگی نداشت. اداره فرهنگ و ارشاد چابهار به تازگی تصمیم داشت او را بیمه کند که کار از کار گذشت. متاسفانه هیچ کس هیچ توجهی به هنرمندان این منطقه نکرده و نمی کند.

علی محمد بلوچ

او ادامه داد: چرا باید هنرمندان ما کار یا بیمه ای نداشته باشند و در خانه بخوابند؟ این بلاها و فشار روحی سر هر هنرمندی بیاید موجب می شود صددرصد از پای دربیاید. استاد علیوک مشکل جسمی خاصی نداشت و اخیرا به بهانه اجرا در زاهدان پیش پزشک هم رفت. علیوک پیش از این نیز دو بار سکته کرده بود.

این هنرمند پیشکسوت درباره اینکه بعد از علیوک وضعیت قیچک نوازی در چابهار چه شکلی پیدا می کند، اظهار کرد: ما نوازنده های خوب دیگری هم در چابهار داریم اما نه مثل علیوک؛ تجربه هایی را که او داشت هیچ نوازنده دیگری ندارد. احمد وطن خواه و پسران علیوک هم قیچک می نوازند اما مثل او نیستند.

بلوچ نسب با بیان اینکه استاد علیوک به جز موسیقی، منبع درآمدی نداشت، گفت: چند وقت پیش در برنامه ای که هفت شب در چابهار اجرا شد، علیوک دو اجرا داشت، برای اجرای او و گروه پنج نفره اش فقط 400 هزارتومان پرداخت کردند. اما اگر هنرمندی را از جای دیگر به چابهار دعوت کنند هزینه رفت و برگشت او را می پردازند و به آنها در بهترین هتل اقامت می دهند، در نهایت نیز دستمزد بالایی به آنها پرداخت می کنند.

استاد علی با همه خواننده های بزرگ بلوچستان از جمله ملا کمالان، لعل بخش پیک، ملاصالح و غلام قادر که همگی از دنیا رفته اند، کار کرده بود. علیوک یک نوازنده ممتاز بود و نه تنها در ایران بلکه در پاکستان، عربستان، اروپا، آمریکا و آفریقا شهرت و حضور داشت اما متاسفانه نه تنها علیوک بلکه جماعت هنرمند شرایط زندگی مساعدی ندارند

او افزود: زمانی که بومیان برای منطقه  آزاد اجرا می کنند، بعد از سه ماه حق الزحمه آنها را پرداخت می کنند. باید یک جفت کفش آهنی بپوشیم و هر روز کرایه ماشین بدهیم تا بررسی کنیم ببینیم چک مربوط به دستمزد کارمان را نوشته اند یا نه! در منطقه آزاد طوری برخورد می کنند که به هنرمندان احساس گدا بودن دست می دهد.

این هنرمند پیشکسوت موسیقی تاکید کرد: هنرمند جماعت در این منطقه کاری ندارد انجام دهد مگر اینکه جشن یا جشنواره ای برگزار شود. تنها برای دهه  فجر و هفته دفاع مقدس به هنرمندان مراجعه می کنند و توقع دارند ما برای آنها به صورت رایگان اجرا کنیم و وقتی هم صحبت از دستمزد می شود می گویند مگر شما ایرانی نیستید؟ مگر انقلاب نکرده اید؟ چرا حاضر نیستید برای دهه  فجر بدون دستمزد برنامه اجرا کنید؟

بلوچ نسب با بیان اینکه هنرمند جماعت مگر چه چیزی دارد؟ افزود: اگر قرار باشد هنرمندان حتا برای دهه فجر و هفته دفاع مقدس هم صلواتی اجرا کنند پس از کجا باید نان بخورند؟ اگر به هنرمندان خدماتی مثل حقوق و حق بیمه بپردازید من نیز وظیفه دارم در چنین مراسمی صلواتی اجرا کنم.

«ساز مار» موسیقی بی کلام و یکی از آهنگ های شناخته شده و مهم است که در آخر مراسم گواتی یا موسیقی درمانی توسط نوازنده  سرود (قیچک) و همراهی تنبورک و گاه با همراهی چاپی ها (کف زن) و گاه با همراهی دهلک اجرا می شود. قطعه دیگر ذکر «شأن الله» یا اسم رفاهی است که از مهمترین ذکرهای مراسم گواتی محسوب می شود. این ذکر توسط خلیفه شهمیر بلوچ مالداری با همراهی برادران علی و پیرخش برمه به عنوان جوابگو، سرود استاد علی محمد بلوچ، تنبورک عیدوک رزمی در سال 92 در فستیوال آینه دار اجرا شده است.


منابع: ایسنا/ عصر ایران/ موسیقی ما/مهر