آزار کودک!
آزار جسمی و جنسی و همچنین بهره کشی از کودکان و نادیده گرفتن آنها در تمام جوامع دنیا وجود دارد. اگر چنین اتفاقاتی در داخل خانواده، جایی که کودک باید احساس امنیت و رشد کند و با عشق، محبت و مهربانی مراقبت شود و در برابر هر گونه خشونت از او حمایت شود، رخ دهد، بسیار باعث نگرانی خواهد شد.
به چه رفتار هایی کودک آزاری گفته می شود؟
کودکان به علت ویژگی هایی که از نظر سنی دارند بسیار آسیب پذیر هستند و نیاز به حمایت و مراقبت والدین خود دارند، اما گاهی والدین یا مراقبان وی با دیگر بزرگسالان، به دلایل مختلف به جای حمایت و مواظبت از کودکان آنان را مورد آزار قرار می دهند. کودک آزاری شامل رفتارهایی است که توسط افراد دیگر خصوصاً بزرگسالان نسبت به کودکان انجام می گیرد و به نوعی به سلامت جسمی و روانی کودکان آسیب می رساند.
زیان هایی برای کودکان
مطالعات متعدد، آثار اولیه دراز مدت کودک آزاری را در قربانیان خود نشان داده است. آثار اولیه کودک آزاری شامل ترس های شدید، گریه های شبانه، اضطراب، احساس گناه افسردگی، سکوت، کمبود اعتماد به نفس، ناتوانی در بیان احساسات بطور صحیح، نداشتن محبت به دیگران، مشکلات بین فردی و رفتارهای نامناسب باشد. کودکی دوران رشد و شکل گیری شخصیت است، به همین دلیل انواع کودک آزاری در این سال‌های حساس و مهم به رشد و سلامت جسمی و روانی آنان آسیب های جدی وارد می‌کند. کودکان آزار دیده در همه جنبه های رشد، مانند رشد جسمی، روانی و اجتماعی، با مشکلات و نارسایی‌های فراوانی روبرو خواهند شد.
کودکانی که مشکلات نسبتاً پایدار و شدید دارند بیشتر از سایر کودکان مورد آزار قرار می گیرند مانند کودکانی که دچار بیماری های جسمی مزمن و طولانی مدت با مشکلات رفتاری از قبیل پرخاشگری، بی قراری بیش فعالی، اضطراب، شب ادراری و ... هستند به علت مشکلاتی که برای والدین خود ایجاد می کنند و نیز به سبب ناآگاهی والدین از این مشکلات اغلب مورد آزار جسمی و روانی قرار می گیرند.
بررسی های انجام شده نشان می دهد، بسیاری از کودکانی که در دوران کودکی قربانی بدرفتاری و غفلت قرار گرفته شد، در بزرگسالی احتمال بروز رفتارهای خشونت بار در آنها افزایش یافته و همچنین گروهی از این افراد به آزار کودکان پرداخته و این می تواند بزرگترین زیان کودک آزاری به حساب آید.
آثار بدرفتاری بر کودکان، متعدد و جدی است که در شدیدترین حالت باعث مرگ کودک می شود آسیب مغزی، ناتوانی در یادگیری، عقب ماندگی ذهنی، عقب ماندگی ثانویه، رفتارهای ضداجتماعی و پرخاشگرانه، بزهکاری و رفتارهای مجرمانه در بزرگسالی از جمله آثار کودک آزاری می باشد. بزرگسالانی که در کودک مورد تجاوز (کودک آزاری جنسی) قرار گرفته اند، ممکن است در روابط زناشویی، خانوادگی و بین فردی خود کار کردی معبوب داشته باشند و رفتار خود تخریبی، عزت نفس پایین، افسردگی مرمن و ناسازگاری جنسی را تجربه کنند.
چرا کودکان مورد آزار و تنبیه قرار می گیرند؟
1) ناآگاهی والدین: گاهی والدین با افراد دیگر به کودکان آزار می رسانند، نمی دانند که رفتارهای آنها کودک آزاری محسوب می شود، مانند کسانی که کودک را تنبیه بدنی می کنند، مورد تحقیر و توهین قرار می دهند، به نیازهای اساسی آنها توجهی ندارند و این رفتارها را عادی و معمولی می دانند.
2) مشکلات اقتصادی: فقر سبب می شود که کودکان از دسترسی به نیازهای اساسی خود مانند آموزش، بهداشت، تغذیه و ... محروم باشند و یا والدین به علت فشارهای مالی یا رفتارهایی مانند پرخاشگری، خشونت، بی توجهی و... کودکان را مورد آزار خود قرار دهند.
3) اعتیاد: اعتیاد به علت خصوصیاتی که در افراد ایجاد می کند مانند پرخاشگری، بی مسئولیتی، کاهش عواطف و ... سبب می شود که کودکان مورد آزار به ویژه از نوع سوء استفاده قرار گیرند.
4) بیماری های روانی: در صورتی‌که والدین به بیماری های روانی مبتلا باشند، با رفتارهایی مانند تندخویی، پرخاشگری، خشونت، ناسازگاری، عدم توجه و ... که ناشی از بیماری روانی آنهاست، سبب آزار کودکان می شوند.
5) مشکلات خانوادگی: مشاجرات شدید و طولانی والدین، جمعیت زیاد خانواده، شیوه های تربیتی نامناسب، در برخی موارد وجود ناپدری و نامادری و... سبب می شود که کودکان مورد آزار قرار گیرند تا حدی که مشکلات خانوادگی یکی از دلایل کودک آزاری به شمار می رود.
6) مشکلات کودکان: کودکانی که مشکلات نسبتاً پایدار و شدید دارند بیشتر از سایر کودکان مورد آزار قرار می گیرند مانند کودکانی که دچار بیماری های جسمی مزمن و طولانی مدت با مشکلات رفتاری از قبیل پرخاشگری، بی قراری بیش فعالی، اضطراب، شب ادراری و ... هستند به علت مشکلاتی که برای والدین خود ایجاد می کنند و نیز به سبب ناآگاهی والدین از این مشکلات اغلب مورد آزار جسمی و روانی قرار می گیرند.
7) مشکلات مدرسه: مشکلاتی که در مدرسه برای دانش آموزان ایجاد می شود مانند انتظار بیش از حد، ندیدن تفاوت ها، ایجاد اضطراب، ترس و رقابت های شدید، تبعیض، تنبیه بدنی، تحقیر، توهین و ... سبب آزارهای جسمی و روانی کودکان می شوند.
وظایفی برای جلوگیری از کودک آزاری
فرهنگ سازی مهم‌ترین شرط جلوگیری از کودک آزاری است، برای مواردی که اتفاق می افتد و باعث جریحه دار شدن عواطف انسانی می گردد، باید برخوردهای قانونی صورت گیرد. اسلام برای هر یک از مراحل یاد شده اعم از خانواده، مراکز نگهداری کودکان، نهادهای مسئول و... قوانین متقن و خاص خود را برای صیانت از حقوق کودکان دارد و توصیه های لازم را بیان نموده است.منبع:مجله کودک ، شماره 115،امیرعلی منصوری - کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
