تبیان، دستیار زندگی
چهره مهربان و آرام «مادر»، نگاه سرگردان و غم بار «حاجی واشنگتن» و پرداخت قهرمانانه تصویر «ستارخان» در پوستر فیلم های سینمایی علی حاتمی یادگار دورانی هستند که دست هایی هنرمندانه قادر بودند با روایت یک فیلم در یک تصویر، مردم را به سینماها بکشانند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تصویرهایی از جاودانه های علی حاتمی

چهره مهربان و آرام «مادر»، نگاه سرگردان و غم بار «حاجی واشنگتن» و پرداخت قهرمانانه تصویر «ستارخان» در پوستر فیلم های سینمایی علی حاتمی یادگار دورانی هستند که دست هایی هنرمندانه قادر بودند با روایت یک فیلم در یک تصویر، مردم را به سینماها بکشانند.

بخش هنری تبیان

پوستر علی حاتمی

15 آذرماه امسال بیستمین سالروز درگذشت علی حاتمی - کارگردان و فیلمنامه نویس ایرانی - است. او توانست در طول مدت فعالیتش در سینمای ایران، آثاری خلق کند که امضای خودش را داشت و جریان جدیدی را به مخاطبان سینما معرفی کرد. در کنار همه چیزهایی که علی حاتمی را «علی حاتمی» کردند، توجه او به جزییات و موارد جانبی در فیلم هایش قابل توجه است. یکی از این ویژگی ها، طراحی پوستر برای فیلم های او است.

حاتمی طراحی پوستر فیلم هایش را به کسانی سپرد که توانستند نشانه هایی آشنا برای همه آن هایی که فیلم های این کارگردان را دیده اند، باقی بگذارند. اکنون و در دورانی که سینمای ایران پر از پوسترهای نه چندان حرفه ای و ضعیف شده، مرور برخی از پوسترهای سینمای حاتمی که جزو ماندگارترین پوسترهای سینمای ایران نیز هستند، خالی از لطف نیست.

شاید امروز آن دغدغه ای که طراحان پوستر در گذشته داشتند، دیگر دیده نمی شود. پوسترها در آن دوره یکی از مهم ترین عوامل جذب مردم به سینما و تماشای فیلم بودند. هنرمندان برای طراحی پوسترها وقت می گذاشتند و فکر می کردند چه المان هایی از فیلم می تواند بالاترین حد جذابیت را برای مردم داشته باشد. در آن دوره، حرفی از کپی کاری نبود و پوسترها هم در کنار فیلم راوی داستان بودند.

مرور چند پوستر از سینمای علی حاتمی می تواند یادآور این نکته باشد که هنوز هم از قدرت پوستر برای زنده نگه داشتن سینما و گیشه ها می توان استفاده کرد و این که چقدر مطرح شدن داستان تکراری کپی پوسترها از نمونه های خارجی، به این هنر لطمه زده و جایگاه آن را در سال های گذشته از بین برده است.

ستارخان

پوستر علی حاتمی

«ستارخان» یکی از فیلم های خاطره انگیز حاتمی است. او با دست گذاشتن روی شخصیت یکی از محبوب ترین قهرمانان ملی ایران توانست اثری درخور توجه خلق کند. او طراحی پوستر فیلمش را به مرتضی ممیز سپرد و آنچه ممیز با استفاده از رنگ ها و نشانه هایی ساده ارائه کرد، در ذهن ها ماندگار شد.

پوستر «ستارخان» از ماندگارترین آثار ممیز در زمینه ی طراحی پوستر برای فیلم است. ممیز در این پوستر چهره ی ستارخان را به عنوان قهرمان ملی به خوبی جانمایی کرده و با المان های بسیار ساده، طرحی تأثیرگذار به وجود آورده است. اگرچه تنها چهره ی ستارخان در پوستر کار شده، اما جانمایی درست، آن را در محور کار قرار داده است.

ممیز علاوه بر طراحی پوستر، طراحی صحنه و لباس این فیلم را نیز برعهده داشت.

کمال الملک

پوستر علی حاتمی

شاید یکی از مهم ترین تصاویری که از کمال الملک به خاطر می آوریم، فیلمی باشد که مرحوم علی حاتمی آن را با حضور بازیگران مطرح سینما کارگردانی کرد. جمشید مشایخی در این فیلم، نقش کمال الملک را بازی کرد و عزت الله انتظامی ناصرالدین شاه بود.

طراحی پوستر این فیلم را نیز مرتضی ممیز انجام داد. او در این پوستر هم از چهره ی اصلی کمال الملک و هم جمشید مشایخی که نقش این هنرمند را در فیلم بازی کرد، بهره گرفت. این کار ممیز، مخاطب را برای پذیرش جمشید مشایخی در نقش کمال الملک آماده می کرد. این پوستر از جمله کارهایی است که در آن از خوشنویسی نیز استفاده شده و نام فیلم که با خط خوش نگاشته شده است، در مرکز پوستر دیده می شود.

حاجی واشنگتن

پوستر علی حاتمی

«حاجی واشنگتن» از دیگر آثار ماندگار علی حاتمی است که زندگی حسینقلی خان صدرالسلطنه (اولین سفیر ایران در آمریکا) را روایت می کند. داستانی غم انگیز که با بازی بی نظیر عزت الله انتظامی برای همیشه در سینما ماندگار شد. پوستر این فیلم را آیدین آغداشلو طراحی کرده است. انتظامی در نقش حسینقلی خان در مرکز پوستر قرار دارد و المان هایی که در ابعاد کوچکتر، کنار او کار شده اند برای همه آن هایی که فیلم را دیده اند، یادآور سکانس های خاطره انگیز این فیلم است.

آغداشلو درباره ی داستان طراحی این پوستر گفته است: علی حاتمی به من گفت برای فیلم «حاجی واشنگتن» پوستری بکشم. خیلی هم برای من مهم بود که پوستر خوبی بکشم. فکر کردم آنچه می کشم نمی تواند فقط تصویر خلاصه و فشرده  کل مضمون فیلم باشد، بلکه باید داوری خودم را هم ارائه دهم. آن داوری - که به شکل پوستر ارائه شد - همان داوری من است درباره علی حاتمی. در کل فکر کردم حاجی واشنگتن پا شده از ایران رفته آمریکا، آنجا که مستقر نشده، از ایران هم در حقیقت تبعید شده. شخصیت اصلی و تاریخی اولین سفیر ایران در آمریکا که - در فیلم حاتمی نیمه تاریخی شده! - هم به آمریکا فرستاده تا دفع شر شود و نمی خواستند در دربار بماند. او وسط زمین و هوا معلق مانده است، نه اینجایی است و نه آنجایی. پس انتظامی را کشیدم در حالی که وسط زمین و هوا معلق است. او در هوا رها شده است.

مادر

پوستر علی حاتمی

شاید کمتر کسی در میان علاقه مندان به سینما باشد که فیلم «مادر» علی حاتمی را ندیده باشد و با بازی های بازیگران این فیلم خاطره نساخته باشد. «مادر» از خاطره انگیزترین فیلم های سینمای ایران است که دیالوگ های آن بسیار مشهور شد و بر سر زبان ها افتاد. پوستر این فیلم نیز کار مرتضی ممیز است.

یکی از مهم ترین ویژگی های فیلم حاتمی، بازی های ماندگار بازیگران آن است. به همین دلیل، ممیز فرزندان مادر را در پوستر آورده و مادر را که شخصیت اصلی و محوری فیلم است و فرزندان به خاطر او کنار هم جمع شده اند، در مرکز کار قرار دارد. ممیز تصویر رقیه چهره آزاد (بازیگر نقش مادر) را در حالتی آرام در پوستر قرار داده و به مخاطب این را رسانده که همه چیز حول محور این شخصیت در فیلم اتفاق می افتد.


منبع: ایسنا