هم نشینی سنت و مدرنیته روی بوم

مرتضی دره باغی هنرمند نقاش معتقد است با حذف و کمرنگ شدن درس هنر در مقاطع تحصیلی و کمک نکردن به ترویج هنر در فضای عمومی جامعه، فرصت درک زبان هنر را از مردم گرفته ایم.

این روزها نمایشگاه نقاشی های مرتضی دره باغی در گالری ایرانشهر برپاست؛ نمایشگاهی که بیش از هر چیز نگاه مخاطب را به سمت هم نشینی موتیف های سنتی در نقاشی ایرانی و هنر مدرن معطوف می کند.

این هنرمند ابایی از به رخ کشاندن این هم نشینی در عین تضادی که ممکن است به ذهن مخاطب هجوم بیاورد، ندارد. آثار او عموما دو پاره و سه پاره هستند و روی لت های جداگانه اما مرتبط با یکدیگر روی دیوار چیدمان شده اند. در برخی از این آثار فرم هایی به چشم می خورد که شاید در ذهن انحنای خط نستعلیق را تداعی کند. هر چند این هنرمند در گفتگو با خبرنگار مهر درباره پدید آمدن این خطوط در آثارش گفت: آنچه شما در برخی تصاویر می بینید صرفا فرم هایی است که من خواسته ام آنها را ایجاد کنم و اصرار ندارم در ذهن مخاطب تداعی گر «خط» باشد و اگر این اتفاق در آثارم رخ بدهد به شدت از آن دوری می کنم و میلی به اینکه در آثارم حس نقاشی خط به وجود بیاورم ندارم، اما اگر این احساس در مخاطب ایجاد شود هم قابل قبول است چراکه در برخورد با نقاشی انتزاعی شما می توانید هر توضیح و تفسیری از اثر داشته باشید، اما اینکه من اصراری داشته باشم فرمی از خط به وجود بیاورم را رد می کنم. همه هدف من این بود که المان هایی از فضاهای سنتی را با بیان مدرنیته تلفیق کنم یا کنار هم بنشانم.

وی درباره رویکردش به نقاشی و حضور المان های سنتی در عین گرایش به نقاشی مدرن توضیح داد: این موضوع به آموزشی که دیدم بر می گردد. من وارد هنرستان نقاشی شدم و مبانی هنر را به صورت آکادمیک یاد گرفتم. پس از آن وارد دانشگاه شدم و مبانی هنر مدرن را آموختم. بعد از آن به مدت 7 سال ایران نبودم و آن عطشی که درباره فضای هنر امروز داشتم که چه حال و هوایی دارد به دست آوردم و دیدم چه میزان از آن دور هستیم. در این مدت کشف و شهودی در هنر مدرن کردم.

این هنرمند نقاش ادامه داد: در زندگی من ریشه های سنتی حضور دارد. این ریشه های هنر سنتی از دوره صفویه به شکل های درخشان ظاهر شدند و تا دوره قاجار شما نقش و نگارهای فراوانی می بینید که با هنرمندی در این وادی خلق شده اند و در علاقه مندی من هم هستند. از طرف دیگر دنیای نقاشی در فضایی که من در آن رشد کردم به سمت مدرنیته حرکت می کرد و حال و هوایی از جنس هنر آبستره و هنر مینیمال داشت.

دره باغی بیان کرد: آنچه شما در نقاشی های من می بینید حاصل تقسیم زندگی من به بخش سنتی و مدرن است که این بخش ها امروز به همزیستی رسیده اند. پیش از این فکر می کردم لزومی ندارد به صورت مشخص در فضای مدرن نقاشی هایم، المان های سنتی را بیاورم و حتی گاهی خودم را سانسور می کردم ولی در حال حاضر در لت های مشخص و جداگانه این فضاهای دوگانه را کنار هم می گذارم که در نهایت کنار هم یک واحد را تشکیل می دهند. در واقع در حال حاضر به صورت عمدی می خواهم این بخش در کارهایم پر رنگ باشد.

آنچه شما در نقاشی های من می بینید حاصل تقسیم زندگی من به بخش سنتی و مدرن است که این بخش ها امروز به همزیستی رسیده اند
این هنرمند نقاش درباره این موضوع که هنر انتزاعی و آبستره برای مخاطب ایرانی به اندازه مخاطب غربی قابل فهم و دسترس معنا نیست نیز گفت: ما باید بسیار کار ریشه ای و فرهنگی انجام بدهیم تا مخاطب زبان هنر را به دست بیاورد. من قائل به این نیستم که هنرمند باید سطح خواسته خود را پایین بیاورد تا مخاطب عام آن را فهم کند. یک عده بر این عقیده هستند که فضا را برای مخاطب قابل فهم کنند ولی من قائل به این هستم که یک وظیفه عمومی دارم که سطح تفکر و بینش مخاطب را بالا ببرم و وظیفه ندارم الفبای اولیه هنر را با کارم به مخاطب یاد بدهم.

وی در توضیح بیشتر رویکرد اخیر خود نیز اظهار کرد: ما در جامعه ای زندگی می کنیم که از زمانی که به یاد دارم با کنتراست ها سر و کار داشتیم و به همین دلیل ریشه آثار من هم در تضادی است که در درونم همزیستی می کنند و حال با بیانی هنرمندانه بیرون ریخته می شوند. امروز اگر از یک فرم گل و مرغ ایرانی خوشم بیاید که متعلق به صد سال پیش است کنار یک فضای مدرن می گذارمش و این تعریفی است که من از هنر معاصر دارم.

دره باغی با بیان اینکه آموزش تا چه میزان می تواند در ارتباط مردم با هنر امروز و معاصر نقش ایفا کند و این آموزش امروز در چه وضعیتی است، بیان کرد: با شروع قرن بیستم فضای مدرنیستی بر کل جهان حاکم شد و این فضا وارد زندگی مردم هم شد، اما اتفاقی که برای ما افتاد این بود که از 25 سال پیش آموزش هنر در مدارس ابتدایی و راهنمایی و حتی در دانشگاه های ما از بین رفت. ما در حال حاضر در طول 12 سال تحصیل دانش آموزان تدریس هنر نداریم. یک بار سعی کردیم دوباره این درس را در میان موارد آموزشی بگنجانیم اما نشد. همان تاریخ هنر گذشته مان هم که تدریس می شد از بین رفت.

وی ادامه داد: حذف واحد هنر در دوره های دانشگاهی هم مزید بر علت شد. به طور مثال در خارج از مرزهای ایران هر کس روانشناسی می خواند باید واحدهایی در حوزه هنر را هم به اجبار بگذراند. من نمایشگاهی در فرهنگسرای نیاوران داشتم که همزمان در همان مکان سمینار روانپزشکان برگزار می شد. همه حاضران تحصیلات عالی در این شاخه داشتند اما با هنر در سطح ابتدایی هم آشنا نبودند.

دره باغی در بخش پایانی صحبت هایش با اشاره به اینکه فضای عمومی جامعه نیز از هنر خالی است، بیان کرد: مردم در طول روز با بانک ها و وزارتخانه های زیادی سر و کار دارند و سوال اینجاست چرا این فضاها از هنر استفاده نمی کنند؟ به طور مثال وقتی مراجعان بانکی در معرض یک اثر هنری باشند به مرور آموزش تصویری در جامعه ایجاد می شود. مردم عادی فرصت نمی کنند به آرت گالری ها بروند و حتی ممکن است اعتماد به نفس لازم یا ضروت آن را حس نکنند ولی اگر فضای عمومی جامعه با هنر پیوند بخورد ناخودآگاه این آشنایی رخ می دهد.

نمایشگاه آثار مرتضی دره باغی تا 16 آذر در گالری ایرانشهر واقع در خیابان کریمخان زند، خیابان شهید عضدی (آبان جنوبی) خیابان سپند پلاک 69 برپاست.

منبع: مهر