رابطه عقل و دین دستاورد تقدیری دوره دوم شاهد

یازدهمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید.
در این دوره از جشنواره تعداد 185 گروه به عنوان گروه های تقدیری در بخش های سمینارهای علمی، مسابقات و غرفه های نمایشگاهی به عنوان گروه های تقدیری برگزیده و معرفی شدند.
 بر آن شدیم تا با معرفی پروژه های گروه های تقدیری علاوه بر قدردانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم.
  
مقطع: دوره دوم
موضوع: رابطه عقل و دین از دیدگاه تشیع
نام مدرسه: شاهد
نام استاد: آقای مسعود نقش جواهری
دانش آموزان: غزاله نقش جواهری، مریم محمدی

چکیده:
خداوند بزرگ عالی ترین نعمتی که به انسان داد قدرت تفکر و تعقل او است. نعمتی که به بسیاری از جاندارانش نداده و اگر هم در بعضی دیگر داده است بسیار ضعیف تر از انسان است. خداوند رحمن و رحیم با الطاف نورانی خود انسان را توسط همین قدرت تفکر و تعقل بر دیگر موجوداتش تسلط بخشید و آن را به بالاترین درجات حتی بالاتر از فرشته هایش قرار داد. 

یکی از مسائلی که همواره مورد نظر اندیشمندان بوده این است که آیا انسانی که دارای قدرت تعقل و تفکر می باشد به دین و آئین نیازی دارد یا خیر. یعنی آیا دین می تواند کمک دهنده عقل باشد و یا پیش و یا پس از عقل قرار می گیرد. از گذشته های دور که ادیان مختلف شکل گرفته تا اکنون که پرتوهای نورانی دین اسلام و بخصوص مذهب شیعه جهان را فرا گرفته است توسط فلاسفه و حکما و دانشمندان رابطه دین با عقل مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله سعی شده است تا از دیدگاه بعضی صاحب نظران، به ویژه مذهب شیعه این مهم یعنی رابطه عقل با دین مورد بررسی قرار گیرد. از حضرت علی (ع) نقل شده که: «ذهاب العقل بین الهوی و الشهوة؛ عقل آدمی در کشش های هواهای نفس و شهوت از میان می رود.» و پیامد این امر حدیث دیگری است از آن حضرت که: «اذا غلبت هوائکم اوردتکم موارد الهلکة؛ زمانی که هوای نفس بر شما غالب گردد، شما را به پرتگاه تباهی می کشاند»

استاد مطهری در رابطه با عقل می فرمایند: بین عقل و دین داد و ستدی ژرف برقرار است. ایشان این دو را کامل کننده یکدیگر می دانند. عقل و علم تا سقف معینی پاسخگوی نیازهای فرا بشریت است و این عقل و علم زندگی طبیعی ما را سامان می دهد ولی دین در جهت دهی و هدفمندی تلاش های عقلی و علمی می کوشد.


علامه طباطبایی: حیات انسانی را حیات فکری می دانند و می فرمایند هر چند قرآن کریم انسان را به اطاعت بی چون و چرای خداوند دعوت می کند اما به این هم رضایت نمی دهد که مردم احکام و معارف قرآنی را بدون هیچ تفکر و تعقلی بپذیرند بلکه باید عقل خود را بکار گیرند تا در هر مسئله حقیقت امر را کشف کنند. علامه طباطبایی با استفاده از مجوزی که از قرآن کریم دارند و در مقابل افرادی که معتقدند قرآن برتر از آن است که با عقل ناقص انسانی مورد تفسیر و تفکر قرار گیرد می فرمایند: افلا یتدبرون القرآن و لو کان من عند غیر الله لوجدوا اختلافا کثیرا (آیه 28 سوره نسا ) ( که در کتاب دین و زندگی سال سوم دبیرستان نیز این آیه وجود دارد.)

آیت الله هادوی می نویسد: اهل حدیث، از نخستین جریان‌های فکریِ اهل سنت، در صدر اسلام است که در تحصیل حدیث و نقل روایات عنایت ویژه داشته و در به دست آوردن احکام شرعی، بر ظاهر قرآن و سنت رسول خدا (ص) تکیه می‌کند و هر آنچه در آن دو آمده را گرفته و در مورد آنچه در این دو منبع نیامده، سکوت را ترجیح می‌دهد. و نیز از عقل و قیاس استفاده نمی‌کند. از بزرگان این فرقه می‌توان از مالک بن انس، محمد بن ادریس شافعی، احمد بن حنبل و سفیان ثوری یاد کرد. 


برای مشاهده مجموعه فایل های ضمیمه اینجا کلیک کنید.
  
بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه و تنظیم: نسرین صادقی