ملاقات با آیت‌الله غلامرضا صلواتی
استاد قدیمی دروس خارج حوزه علمیه قم بر بستر بیماری
نوشته: مرتضی معراجی
آیت‌الله غلامرضا صلواتی از اساتید قدیمی دروس خارج حوزه‌ی علمیه‌ی قم است که در سال ۱۳۲۶ش از اراک به قم مهاجرت کرد و پس از طی دروس سطح، به حلقه‌ی درس اساتید بزرگی هم‌چون آیات عظام بروجردی، سید احمد خوانساری، محقق داماد، گلپایگانی و اراکی پیوست. در بیان مرتبه‌ی علمی‌اش همین نکته بس که مرحوم آیت‌الله‌العظمی سید احمد خوانساری برای وی و مرحوم آیت‌الله ستوده و - گاهی اوقات - مرحوم آیت‌الله اشتهاردی به‌صورت خصوصی شرح تجرید می‌گفته است؛ در منزل خود آیت‌الله خوانساری و زمانی که هنوز به تهران نرفته بودند. وقتی پرسیدم که بیان علمی کدام‌یک از اساتیدتان در سطح خارج روان‌تر بود و از او بیش‌تر استفاده کردید ٓ انگار که از رندی‌های زمانه‌ی ارتباطات هم مطلع باشد ٓ با لبخندی پاسخ داد: همه‌شان خوب بودند!
دوستی‌اش با مرحوم آیت‌الله ستوده به‌دوران ابتدای طلبگی در اراک (زمانی که هنوز به قم نیامده بود) بازمی‌گردد. بعدها در سطوح عالی و خارج نیز هم‌مباحثه بودند و - از زمان مرحوم آیت‌الله بروجردی - سال‌ها هردو از ممتحنین معروف حوزه.
از شاگردان شناخته‌شده‌ی آیت‌الله صلواتی می‌توان به حجج اسلام قرائتی، ناطق نوری، محمدی ری‌شهری، قاضی عسکر (نماینده رهبر در امور حج و زیارت) و حسن روحانی (رییس‌جمهور) و نیز حضرات آیات مومن (در شرح لمعه) و آملی لاریجانی اشاره کرد.
چند توصیه و خاطره
در مدت زمان ملاقات، آیت‌الله صلواتی نکات و خاطرات جالبی را بیان کردند که ذکر آن‌ها خالی از لطف نیست:
* مناقب ائمه(علیهم السلام) را حتی اگر شنیده باشید، باز هم ذکر آن‌ها عبادت است. امیرالمومنین(علیه السلام) به یکی از اصحابشان به‌نام حارث حمدانی فرمود: «یا حار حمدان؛ من یمت یرنی من مومن او منافق قبلاً»؛ در لسان عرب وقتی می‌خواهند کلمه‌ای را ترخیم کنند بعضی حرف‌ها را حذف می‌کنند و مثلاً حارث را می‌گویند حار؛ یعنی هرکس هرجا باشد - در شرق و غرب عالم - در شب اول قبر من را می‌بیند؛ مومن باشد یا منافق؛ منتها خب طبیعتاً زیارت ایشان از منافقین با مومنین تفاوت دارد. غرض این‌که الآن با پیشرفت تکنولوژی و مثلاً این تلفن‌های همراه، احادیثی از این دست برای مردم قابل فهم شده است. شاید صد سال پیش از این می‌گفتند یک نفر چطور می‌تواند هم‌زمان هم در شرق قابل رویت باشد و هم در غرب؛ یا وقتی که حضرت حجت(عجل الله تعالی فرجه) ظهور می‌کند چطور می‌شود که صدای ایشان را همه می‌شنوند. لذا اگر بعضی روایات را از رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) و ائمه(علیهم السلام) شنیدید و به‌نظرتان بعید آمد نباید انکار کنید. از فرمایشات خود آن بزرگواران هم هست که اگر چیزی از حرف‌های ما به شما رسید و متوجه نشدید انکار نکنید.
* مرحوم آیت‌الله سیداحمد خوانساری در فیضیه نماز جماعت می‌خواندند. وقتی که آیت‌الله سیدمحمدتقی خوانساری (که نماز باران ایشان معروف است و هنوز برخی معمرین قم به‌یاد دارند) به قم آمدند، آقا سید احمد خوانساری جای خودشان را به ایشان دادند و خودشان در مسجد محقری نزدیک به سه‌راه بازار امام جماعت می‌شوند. یعنی تا این حد با تقوا بودند و قصد قربت داشتند.
* (خاطره‌ای جالب از زبان فرزندشان، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین صلواتی، استاد سطوح عالی حوزه که در جلسه ملاقات حضور داشتند) مرحوم آیت‌الله فاضل لنکرانی گفته بودند که «من و آقای صلواتی یک روز در درس با هم فرق داشتیم؛ آقای صلواتی یک روز زودتر از من به درس آیت‌الله بروجردی رفتند و من در صحن حرم از ایشان پرسیدم: درس چطور بود؟ و ایشان در پاسخ گفتند: خیلی عالی بود. من نیز از روز بعد به درس آیت‌الله بروجردی رفتم».
* مرحوم آقای گلپایگانی یک امتحانات خصوصی‌ای داشتند. امتحانات عمومی حوزه در یک سن و مقطع مشخصی برگزار می‌شد. یکی از ممتحنین این امتحانات خصوصی بنده بودم؛ به همراه مرحوم آقای بنی‌فضل، مرحوم آقای ستوده، مرحوم آقای اشتهاردی، مرحوم آقای اعتمادی و مرحوم آقا مجتبی عراقی.
* مدتی با مرحوم حاج‌آقا مصطفی خمینی در درس کفایه مرحوم حاج‌آقا مرتضی حائری (فرزند مرحوم موسس) هم‌درس بودم. مکاسب را پیش مرحوم حاج‌آقا مرتضی حائری و کفایه را هم مقداری در درس ایشان و مرحوم آقای حاج‌شیخ عبدالجواد اصفهانی سدهی در مسجد عشقعلی خواندم.
* مرحوم آقای بروجردی دارای چنان مقام و ابهت علمی‌ای بودند که کسانی مثل آیت‌الله گلپایگانی و آیت‌الله محقق داماد با این‌که خودشان درس خارج می‌گفتند، در درس آقای بروجردی هم حاضر می‌شدند. حتی شنیدم اوایلی که آیت‌الله بروجردی به قم آمده بودند، امام خمینی(ره) هم مدتی در درس ایشان حضور می‌یافتند. مقام مرجعیت در آن زمان با الآن متفاوت بود؛ صرف‌المرجعیت مطرح بود. خیلی با عظمت بود مرحوم آیت‌الله بروجردی. من از سال ۱۳۳۲ تا ۱۳۴۰ش که ایشان مرحوم شدند، در درس خارج فقه و خارج اصول ایشان شرکت کردم. تابستان‌ها در صحن آینه درس می‌گفتند و زمستان‌ها در مسجد بالاسر. مدتی هم این اواخر در مسجد عشقعلی درس می‌گفتند که البته دیگر زیاد حالشان مساعد درس گفتن نبود و مشغولیت‌های مرجعیتی هم داشتند.
* مرحوم آقای محقق داماد مدتی در مسجد امام درس می‌گفتند و بعد مدتی در مسجد مسگرها (بازار). درس ایشان هم شلوغ بود و کسانی مثل مرحوم آقای ستوده و حاج‌آقا موسی شبیری زنجانی در درس ایشان حاضر می‌شدند.
آرزوی سلامتی و عافیت
آیت‌الله صلواتی از روز گذشته به‌دلیل کسالت در بیمارستان آیت‌الله گلپایگانی بستری شده‌اند. برای این استاد پیش‌کسوت حوزه آرزوی شفای عاجل می‌کنیم و امیدواریم در آینده بتوانیم از ایشان و درباره‌ی ایشان مطالب بیش‌تری را منتشر کنیم.
منبع: مباحثات
