فرهنگ جامعه، چقدر مهم است؟!

عدالت در همه وجوه آن، یعنى عدالت فردى، اجتماعى، سیاسى، مدیریتى، اقتصادى و قضایى، به شدّت، در پیوند با عدالت فرهنگى است، به گونه اى كه فارغ از عدالت فرهنگى، هیچ حوزه اى از عدالت به سامان نمى شود.

فرهنگ امام علی علیه السلام را در نهج البلاغه بیابیم

سیره فرهنگی امام علی علیه السلام به معنای، تحلیل و بررسی سیره و سنت و رهنمودهای امام علی علیه السلام است که موجب کشف شیوه زندگی و عملکرد این انسان کامل و الگوگیری در ابعاد فرهنگی در همه زمینه ها (فرهنگی، اجتماعی ، سیاسی) می شود. بهره گیری از نهج البلاغه به عنوان کارسازترین شیوه و روش جهت آشکار نمودن سیره فرهنگی آن امام است.

اگر فرهنگ اصلاح شود...

عدالت در همه وجوه آن، یعنى عدالت فردى، اجتماعى، سیاسى، مدیریتى، اقتصادى و قضایى، به شدّت، در پیوند با عدالت فرهنگى است، به گونه اى كه فارغ از عدالت فرهنگى، هیچ حوزه اى از عدالت به سامان نمى شود. در نگاه امام على علیه السلام، فقدان ادب و فرهنگ انسانى و ایمانى، منشأ همه نادرستى ها و تباهى ها است، چنان كه از آن حضرت وارد شده است:

«عَدَمُ الاْدَبِ سَبَبُ كُلِّ شَرٍّ.» نبودِ ادب، سبب هر شر و بدى است.

سامان یافتنِ فرهنگ، یعنى بسامانى بینش ها، ارزش ها، گرایش ها، و هنجارهاى جامعه، بنیاد هر بسامانى است و تا زمانى كه فرهنگ، آن گونه كه شایسته است، سامان نیابد، نسبت مردمان با عالَم و آدمى، و مدبّر هستى به سامان نمى شود. رسالت همه پیام آوران الهى این بوده است كه فرهنگ را اصلاح كنند تا از مجراى آن دیگر امور اصلاح شود. امیرمومنان على علیه السلام، درباره رسالت پیام آوران الهى فرموده است:

«وَ اصْطَفَى سُبْحَانَهُ مِنْ وَلَدِهِ أَنْبِیَاءَ، أَخَذَ عَلَى الْوَحْی مِیثَاقَهُمْ، وَ عَلَى تَبْلِیغِ الرِّسَالَةِ أَمَانَتَهُمْ، لَمَّا بَدَّلَ أَكْثَرُ خَلْقِهِ عَهْدَ اللهِ إِلَیْهِمْ، فَجَهِلُوا حَقَّهُ، وَ اتَّخَذُوا الاْنْدَادَ مَعَهُ، وَ اجْتَالَتْهُمُ الشَّیَاطِینُ عَنْ مَعْرِفَتِهِ، وَ اقْتَطَعَتْهُمْ عَنْ عِبَادَتِهِ. فَبَعَثَ فِیهِمْ رُسُلَهُ، وَ وَاتَرَ إِلَیْهِمْ أَنْبِیَاءَهُ، لِیَسْتَادُوهُمْ مِیثَاقَ فِطْرَتِهِ، وَیُذَكِّرُوهُمْ مِنْسِیَّ نِعْمَتِهِ، وَ یَحْتَجُّوا عَلَیْهِمْ بِالتَّبْلِیغِ، وَ یُثیِرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ الْعُقُولِ، وَ یُرُوهُمْ آیَاتِ الْمُقَدَّرَةِ.»

خداى سبحان از فرزندان آدم پیامبرانى برگزید، و هر یك به زبانِ وحى پیمان او را شنید، كه امانتِ او نگاه دارد، و حُكم خدا را به دیگران برساند؛ و این هنگامى بود كه بیش تر آفریدگان از فطرت خویش بگردیدند و طومارِ عهد درنوردیدند، حقّ او را نشناختند، و در برابر او خدایانى ساختند. شیطان ها آنان را از خداشناسى به گمراهى كشیدند، و پیوندشان را با پرستش خدا بریدند. پس فرستادگانش را در میان آنان برانگیخت، و پیامبرانش را پى درپى، به سوى مردمان روانه داشت، تا اجراى پیمان هاى فطرت را از آنان بخواهند، و نعمت فراموش كرده را به یادشان آرند، و با زبان تبلیغ با آنان احتجاج نمایند، و دفینه هاى عقول (یا عقل هاى دفن شده) را برانگیزند، و آیات بزرگى كه دستِ قدرتش مقدّر نموده به آنان بنمایانند.

مسئولان فرهنگ جامعه را می سازند

به فرموده مقام معظم رهبری: «یکی از خصوصیّات رفتار مسئولان این است که در جامعه فرهنگ سازی میکند؛ یعنی ما چه جوری مشی کنیم، چه جوری حرف بزنیم، چه جوری زندگی کنیم، با چه کسی معاشرت کنیم، با چه کسی قطع [رابطه ] کنیم. این در جامعه فرهنگ سازی میکند. بنابراین شما کاری که دارید انجام میدهید، خدمتی که دارید میکنید -در هر بخشی که هست- اگر همچنان که مورد انتظار است و بحمدالله تا حدود زیادی هم در بسیاری از بخشها بحمدالله تأمین شده است، وقتی با اخلاص همراه باشد، با کار فراوان همراه باشد، با دلسوزی همراه باشد، علاوه بر اثری که خود این کار در واقعیّت بیرونی میگذارد، یک اثر بلندمدّت هم میگذارد و آن عبارت است از همین فرهنگ سازی. مردم به ما نگاه میکنند، به شما نگاه میکنند؛ رفتارهای ما، مَنِشهای ما سازنده ی فرهنگ عمومی مردم است.»

چرا فرهنگ اسلام برترین فرهنگ است؟

1. منابع بنیادین فرهنگ اسلامی (قرآن کریم و سنت معصومین علیهم السلام)، بی نظیر است.

2. اصول و مبانی فرهنگ اسلامی ثابت است و با نوآوری ها، خلاقیت ها و ابتکارات مسلمین از بین نمی رود.

3. فرهنگ اسلامی انسان را به سوی آگاهی و آزادی مسئولانه سوق می دهد و او را از اطاعت و تمکین کورکورانه قواعد اجتماعی و فرهنگ های رشد نایافته باز می دارد.

4. فرهنگ اسلامی قابلیت جهانی شدن دارد.

5. انتقال فرهنگ اسلامی سریع و نافذ است زیرا فرهنگ اسلامی از سوی فطرت انسان ها مورد تأیید است.

٦. فرهنگ اسلامی در چهارچوب اصول و مبانی ثابت خود، به مبادله و ارتباط با فرهنگ های دیگر می پردازد.

منابع:
- نهج البلاغه، خطبه 1
- شرح ابن ابى الحدید، ج 20، ص 258
- مسعود چلبى, جامعه شناسى نظم, ص 54.
- محمدتقى جعفرى, فرهنگ پیرو و فرهنگ پیشرو, ص 22.
- بیانات مقام معظم رهبری در جمع هیات دولت،4/ 6/ 1394