ارکان شخصیت امام حسین(ع) به عنوان سازنده فرهنگ انسانیت

واقعه ی عاشورا ، با همه ی بزرگی مصیبت و بی هماوردی فجایعی که بر بزرگترین انسانهای تاریخ داشت، درسهای فراوانی دارد. توجه به این مسئله که در کنار شور حسینی نباید شعور حسینی فراموش شود و از قطره قطره اشکهایی که بر اباعبدالله(علیه السلام) ریخته می شود باید درس گرفت و در زندگی به کار بست، خود از درسهای عاشوراست. در میان معاصرین یکی از بزرگترین اندیشمندانی که توجه ویژه ای به این مسئله داشته اند مرحوم علامه محمد تقی جعفری(ره) بودند که مجموع سخنرانی ها و مطالب ایشان در این خصوص در کتاب "حسین، شهید فرهنگ پیشرو انسانیت" منتشر شده است. به لطف خدا بعضی از مطالب ایشان در ایام محرم باز نشر خواهد شد که قسمت هفدهم آن را در ادامه می خوانید...

شخصیت های سازنده فرهنگ پیشروی انسانیت از دو رکن اساسی پاک بودن اصل و نسب و تاثیر صحیح محیط در تربیت این افراد برخوردار هستند. امام حسین (علیه السلام) به عنوان شخصیت سازنده این فرهنگ از این دو شرط به حد اعلا بهره مند بودند.

انسان هایی در تاریخ نقش به سزایی در رشد و پیشرفت فرهنگ پیشروی جامعه انسانی داشته اند. شخصیت این افراد دارای دو رکن اساسی بوده است. این دو رکن، خود زمینه دستیابی به این نوع از فرهنگ را فراهم می آورد. قبل از بیان این دو رکن و بررسی آن در شخصیت امام حسین (علیه السلام)، تحلیل فرهنگ پیشرو ضروری است.

فرهنگ پیرو و فرهنگ پیشرو

حیات انسان به دو قسم حیات طبیعی یا مادی و حیات معقول یا الهی تقسیم می شود. فرهنگ انسان در حیات مادی، فرهنگ پیرو است. او در این حیات در پی رفع خواسته های طبیعی و مادی خود ازجمله تشنگی و گرسنگی است. در این حیات توجهی به معنویات و ارزش های وجود انسانی و آنچه او را به رشد انسانی می رساند وجود ندارد. توجه به خداوند و شرف و کرامت ذاتی خود و احساس تکلیف و انجام وظیفه در این حیات یافت نمی شود و غرق شدن در این حیات انسان را از انسانیت دور می سازد.
اما فرهنگ پیشرو مخصوص حیات الهی و معنوی است. در این حیات هدف اصلی انسان دستیابی به اوجی است که خدا برای او در نظر گرفته است. این افراد از حیات طبیعی و این جهان مادی به منظور دستیابی به معنویت و مقام والای انسان آن گونه که لایق اوست بهره می جویند. پیشتازان این فرهنگ یعنی فرهنگ پیشرو، انبیاء و ائمه اطهار (علیهم السلام) هستند. این بزرگواران انسان را در دستیابی به این فرهنگ یاری رسانده و از غفلت و سرگردانی او جلوگیری می کنند. لازمه دستیابی به انسانیت، فرهنگ پیشرو است.

شخصیت های فرهنگ پیشرو

شخصیت های سازنده فرهنگ پیشرو، حیات انسان را از حیات مادی صرف به حیات معقول یا همان حیات سازنده شخصیت انسانی گذر می دهند. وجود دو رکن اساسی در این افراد ضروری است. این دو رکن عبارت اند از: عوامل ارثی و عامل تعلیم و تربیت و محیط. انسانی که از هر دو عامل برخوردار باشد یعنی از نسبی پاک بوده و اگر محیط موجب تعلیم و تربیت صحیح او شود می تواند سازنده فرهنگ پیشرو انسانیت باشد.

ارکان شخصیت فرهنگ پیشرو در وجود امام حسین (علیه السلام)

امام حسین (علیه السلام) به عنوان پیشوا و رهبر مسلمین از این دو رکن در حد اعلا برخوردار بوده و نمود آن در تمام حیات ایشان قابل مشاهده است.

عامل درونی:

عامل ارثی

امام از سلسله نسبی طاهر و پاکی برخوردار بودند. این عامل ارثی و نسبی از همان ابتدا در وجود امام جریانی نورانی به وجود آورده بود. ما در زیارت هفتم امام چنین می خوانیم که:
«ای سرور من ای اباعبدالله شهادت می دهم به اینکه تو نوری در اصلاب عالی و ارحام پاک بودی که جاهلیت با پلیدی هایش تو را آلوده نساخته و با پوشش های کثیفش تو را نپوشانده است.»
آیا نسبی پاک تر از پدری چون علی ابن ابی طالب و مادری هم چون زهرای اطهر دخت گرامی رسول خدا برای امام می توان سراغ داشت؟

عامل بیرونی:

تأثیر تعلیم و تربیت و محیط در شخصیت امام حسین(علیه السلام)

محیطی که امام در آن چشم گشودند و رشد یافتند خاندان عصمت و طهارت بود. خانواده ای که از مدیریت خاتم الانبیاء (صلی الله علیه و آله و سلم) و معاونت امیرالمؤمنین (علیه السلام) و مادری فاطمه زهرا (سلام الله علیها) و برادری همچون امام حسن مجتبی (علیه السلام) تشکیل شده بود.
امام با پاک ترین نسب در زلال ترین فضای خانوادگی رشد نموده و اصول ارزش های انسانی و آموزه های دینی را از سرچشمه آن دریافت نمودند. ممکن است بامطالعه مطالب فوق، این سؤال به ذهن انسان خطور کند که: امام حسین (علیه السلام) که به علت برخورداری از اصل و نسبی به دور از آلودگی ها، با ذات و ضمیری روشن و دور از ظلمت های جاهلی متولد شدند، دیگر چه احتیاجی به عامل بیرونی و تعلیم و تربیت داشته اند؟
در پاسخ به این سؤال باید بیان نمود که مقصود از طهارت ذاتی کاشته شدن بذر ایمان و نورانیت الهی در وجود امام است. محیط سالم و بهره مندی از وجود نازنین پیامبر و حضرت علی و حضرت زهرا و آموزه های ناب آنان این بذر را در وجود امام شکوفا نمود. در واقع امام با ضمیری پاک و آماده برای رشد و تعالی چشم به جهان گشودند و تعلیم تربیت صحیح در به فعلیت رسیدن گوهر ذاتی ایشان بسیار مؤثر بود.
جلوه کمال و انسانیت در وجود امام حسین (علیه السلام) به گونه ای بود که در میان مردم جامعه متشنج آن روز عراق شناخته شده بودند و مردم ایشان را به عنوان بزرگ ترین شخصیت اسلامی پذیرفته بودند. این امر حتی در میان دشمنان ایشان نیز قابل رؤیت است. چنان که معاویه به فرزند خود یزید چنین توصیه می کند که: «حسین مردی است دارای روح نیرومند و پرهیجان. اهل عراق او را رها نخواهند کرد تا او را با تو رویاروی قرار دهند. اگر بر او پیروز شدی، از او صرف نظر کن زیرا او نسبت رحمی با ما دارد و دارای حقی بزرگ و خویشاوندی با محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) است.»
امام از دو رکن اساسی شخصیت های سازنده فرهنگ پیشرو انسانی، در حد اعلا بهره مند بودند. همین امر موجب شد قیام و شهادت ایشان تا قیامت موجب هدایت مردم گردد و دشمنان ایشان از مقابله با امام به شقاوتی ابدی مبتلا گردند. امام حسین (علیه السلام) به علت بهره مندی از عظمت نسبی و کمال روحی چه در زمان حیات و چه بعد از شهادت، روشنگر حیات انسان بوده و او را در وصول به کمال و تعالی یاری می رسانند. این بزرگ ترین ویژگی شخصیت های سازنده فرهنگ پیشرو در حیات انسانی است.
پروردگارا! تو را قسم می دهیم به اولیائت حقیقت زندگی را به ما بچشان. آمین

منبع:
امام حسین شهید فرهنگ پیشرو انسانیت، علامه محمد تقی جعفری