تبیان، دستیار زندگی
همه انسان ها در درون خود گرایش به دین خدا یعنی اسلام دارند کیفیت این فطرت و ذات در مقام استعداد ثابت است اما به فعلیت رسیدن آن توسط خود انسان است . مادامی که انسان هست این دین باوری ، دینداری و خداگرائی هست. به همین دلیل همه پیامبران بشر را به یک دین دعوت
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

فطرت قابل تغییر است ؟

همه انسان ها در درون خود گرایش به دین خدا یعنی اسلام دارند کیفیت این فطرت و ذات در مقام استعداد ثابت است اما به فعلیت رسیدن آن توسط خود انسان است . مادامی که انسان هست این دین باوری ، دینداری و خداگرائی هست. به همین دلیل همه پیامبران بشر را به یک دین دعوت کردند.

فرآوری: دکتر جعفری– بخش اعتقادات شیعه تبیان
فطرت

نکته اول اینکه همه انسان ها در درون خود گرایش به دین خدا دارند. به تعبیر دیگر خداوند انسان ها را طوری آفریده که از درون و فطرت به سوی دین الهی که همان اسلام باشد گرایش دارند.
 نکته دوم اینکه باید این گرایش فطری را استوار وپا برجا کرد و برای استوار نگه داشتن این گرایش باید سرمایه گذاری و برنامه ریزی کرد. به تعبیر ساده تر گرچه بذرهای دین داری و خداشناسی و خداگرایی در درون ما هست اما این بذرها نیاز به شکوفائی و رشد دارند و این خود انسان است که باید آگاهانه این بذرها را شکوفا بکند. 
« فأقم وجهک للدین » باید انسان چهره را به سمتی که ندای فطرت است استوار بدارد.
نکته سوم اینکه دین تغییر نخواهد کرد چون ذات انسان تغییر نمی کند. مادامی که انسان هست این دین باوری ، دینداری و خداگرائی هست و به همین دلیل هم در طول تاریخ آنچه که همه انبیاء گفتند یک چیز بیشتر نبوده. به تعبیر ساده تر همه پیامبران بشر را به یک دین دعوت کردند و همه آنها اسلام را تبلیغ می کردند. از حضرت آدم تا خاتم همه خود مسلمان بودند و مردم را هم به اسلام دعوت می کردند. 
اگرچه دین یکی بوده اما شریعتها فرق می کرده . چون فطرت انسان ها یکی است و ذات انسان ها متفاوت نیست به همین دلیل هم در اصول دین و در اموری که به فطرت انسان مربوط می شود هیچ تغییری پیش نخواهد آمد. همان گونه که دو دو تا چهار تا عوض نمی شود علاقه انسان به دین ، اعتقاد انسان به خدا و باور انسان نسبت به خدا هم عوض نمی شود. حال هر کس می خواهد هر کار بکند بکند و هر کس می خواهد هر چه  بگوید بگوید. 
نسبیت گرائی مطلقاً از نظر این آیه مردود و باطل است. انسان فطرت و ذاتش ثابت است. چون ذات ثابت است گرایش به دین و خدا هم تا روزقیامت ثابت است. این هم نکته دیگریست که از این آیه فهمیده می شود.

آیا فطرت همه در اعصار مختلف یکسان است؟

آیا کیفیت این فطرت و ذات ، بالا و پایین نمی شود یعنی درجه فطرت انسان های قرن گذشته با انسان های قرن حاضر تفاوت دارد ؟

بخشی از آیات قرآن بر این مطلب دلالت دارد که انسان در مواقعی که امیدش از همه جا قطع می شود متوجه خدا می شود و ندای فطرت را در آن شرایط کاملاً و به طور محسوس می شنود

پاسخ منفی است و این در مقام فعلیت درست است. در مقام فعلیت درجه بندی معنا دارد. در مقام استعداد درجه بندی جایی ندارد بلکه فقط استعداد محض است و موقعی که به فعلیت رسید می توانیم بگوییم که 30 درصد یا 20 درصد یا 100 درصد است.
به فعلیت رسیدن دست خود انسان هست و به همین دلیل هم عده زیادی از انسان ها دیندار نیستند و ملحد هستند یعنی خدا را قبول ندارند ومعنای آن این است که آن استعداد به فعلیت نرسیده. این که چرا آن استعداد به فعلیت نرسیده قابل بحث و بررسی است وموانع چه بوده یا کوتاهی ها، نقائص چه بوده بحث دیگری است اما آنچه که موضوع بحث ما هست بذر استعداد است. پس در مقام فعلیت درجه معنا دارد اما  در مقام قوه درجه بی معنا و بی مورد است. 
آیه فطرت و آیات میثاق بر همین مطلب دلالت دارد. بخشی از آیات قرآن بر این مطلب دلالت دارد که انسان در مواقعی که امیدش از همه جا قطع می شود متوجه خدا می شود و ندای فطرت را در آن شرایط کاملاً و به طور محسوس می شنود. آیات زیادی در قرآن داریم که این مطلب را بارها به انسان متذکر می شود. 
«  فإذا رکبوا فی الفلک دعوالله مخلصین له الدین فلمّا نجّاهم الی البر اذا هم یشرکون »  وقتی که در کشتی سوار می شوند و در گرداب های وحشتناک قرار می گیرند با اخلاص تمام خدا را می خوانند. 
همان کسی که تا یک لحظه قبل منکر خدا بود و می گفت خدا یعنی چه؟ خدا وجود ندارد؟ وقتی در آن شرایط خاص و شرایط مخصوص قرار می گیرد دست به دعا بلند می کند و با اخلاص تمام خدا را می خواند « فلمّا نجّا هم الی البر اذا هم یشرکون » وقتی که به سمت خشکی می آیند همین‌ها باز دوباره مشرک می شوند و دوباره خدا را فراموش می کنند.
 از این آیات بر می آید که همه انسان ها ولو مشرکین وکفار این ندای خداخواهی و خداباوری را در درون خود دارند منتها در شرایط عادی این ندا و مقتضای فطرت را انکار می کنند ولی در شرایط سخت دیگر نمی توانند انکار بکنند زیرا ندا آنقدر قوی است که آنها هم تسلیم می شوند.

خلاصه سخن

همه انسان ها در درون خود گرایش به دین خدا یعنی اسلام دارند کیفیت این فطرت و ذات در مقام استعداد ثابت است اما به فعلیت رسیدن آن توسط خود انسان است . مادامی که انسان هست این دین باوری ، دینداری و خداگرائی هست. به همین دلیل همه پیامبران بشر را به یک دین دعوت کردند.


منبع: پاسخ به سوالات اعتقادی استاد محمدی موجود در سایت رادیو معارف

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.