فساد مالی مدعیان خلافت

مجموعه آسیب های بسیار زیادی دست به دست هم دادند تا واقعه ای مانند کربلا اتفاق بیفتد. برخی از آن آسیب ها فردی و عمده آنها اجتماعی و ناشی از علاقمندی بیش از حد به دنیا بوده است.

یکی از آسیب هایی که بسیاری از مسلمانان دوره امام حسین علیه السلام داشتند فساد مالی شدید بود. همه فقط دنبال منافع خود بودند و در این فکر که داراییهای خود را زیاد کنند که این آسیب از چند علت پدید می آمد از جمله یکی این بود که مسلمانان بعد از رحلت پیامبر (صلی الله و علیه و آله) سرزمینهای زیادی را فتح کردند و از این طریق منافع سرشاری از راه غنائم نصیبشان شد و در سراشیبی پول و مال پرستی افتادند. عامل دیگر که می توان ذکر کرد بذل و بخششهای بی حدی بود که در زمان خلیفه سوم بی حساب و کتاب به افراد زیادی داده می شد. پس انداز و جمع این پولها باعث شد مسلمین دیگر آن ساده زیستی و زهدی که در زمان صدر اسلام داشتند، از دست بدهند.

از سوی دیگر چون در فتوحات از نزدیک وضعیت شاهان ساسانی و رومی را دیده بودند و برای اولین بار بود که عرب این وضع را می دید بشدت شیفته آن شد، این روند تجملاتی سرعت یافت و آن زهد زمان قبل به کلی از یاد رفت.برای نمونه چند مورد را ذکر می کنیم؛ مسعودی در مروج الذهب می نویسد: «وقتی خلیفه سوم که یکی از خلفای اسلامی بود از دنیا رفت و کشته شد - با آن تفصیلی که در آن تاریخ است - از او 150 هزار دینار طلا و یک میلیون درهم نقره باقی ماند این همان خلافتی است که علی بن ابیطالب بعد از او خلافت می کند و از دنیا که می رود امام حسن (علیه السلام) بالای منبر فریاد کرد که از پدرم پول زردی یعنی طلا و پول سفیدی یعنی نقره ای باقی نماند جز 700 درهم - در حدود 40 تومان پول نقره که این پول هم از سهم او و از حقوق و مقرری او زیاد آمد و خواست که برای خانه خود خادمی از این پول تهیه کند.» [1] .باز مسعودی می نویسد: «قیمت املاک خلیفه سوم در وادی القری و حنین و جز این دو جا 100 هزار دینار طلا شد با اسبها و شتران بسیاری که داشت.» [2] . مسعودی همچنین می نویسد: «زبیر که به تعبیر من و مطابق آن حدیث یکی از بهشتی های دیگر است کاخ معروفی در بصره و خانه های زیادی در بصره و کوفه و اسکندریه مصر ساخت. مال زبیر و دارایی او در حال مرگ وی 50 هزار دینار طلا و 1000 اسب و 100 کنیز و غلام و مستغلاتی فراوان در شهرهای مختلف بود.» [3] .باز هم مسعودی می نویسد: عبدالرحمان بن عوف زهری که یکی از همان ده بهشتی است خانه وسیعی ساخت، 100 اسب در اصطبل وی بسته می شد 1000 شتر داشت، 10000 گوسفند داشت.» [4] . پول پرستی نه تنها در دوره امام حسین به اوج رسیده بود که در دوره حیات مبارک امام حسن مجتبی علیه السلام نیز مردم رفتاری مشابه داشتند به نحوی که آنچنان که در تاریخ ثبت شده است، به سجاده ایشان هم رحم نمی کنند و آن را به غارت می برند و این دقیقا همان شیوه ای بود که معاویه آن را رواج داد و مردم را طمع کار کرد و این شیوه را پسرش یزید نیز ادامه داد تا آنجا که پسر مرجانه و عمربن سعد به طمع حکومت و ثروت به شهادت امام حسین علیه السلام اقدام کردند. این نمونه هایی بود و تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل که چگونه و چطور مال و دنیاپرستی مردم را دیوانه کرده، و تمام تلاششان جمع مال و دنیا بود.

امام حسین علیه السلام در این خصوص می آوریم: «امام در خطبه ای که در مکه ایراد می کند می فرماید: و کانی باوصالی تتقطعها عسلان الفلوات بین النواویس وکربلا» گویا می بینیم و چیزی نخواهد گذشت که گرگان گردنه عراق میان نواویس و کربلا به من حمله می کنند و بدن مرا پاره پاره می کنند و بند از بند من جدا می کنند «فیلمان منی اکراشا جوفا و اجربه سغبا» تا شکمهای گرسنه و جیبهای خالی خود را پر کنند.» [5] .حضرت در این بیان کوتاه و در دو جمله در حقیقت این آسیب جامعه زمان خود را بطور زیبا بیان می کند که آنها چگونه اند و چه می خواهند.اینها مهمترین آسیبهای جامعه اسلامی زمان امام حسین (علیه السلام) است که جامعه را چنین احاطه کرده بود که با خطابه و منبر و حدیث و غیره درست نمی شد و آنطور که خود امام (علیه السلام) فرمود: فقط با شهادت و خون، این جامعه بیدار و دین مرده احیا خواهد شد و باز طبق فرموده امام (علیه السلام) «انا احق من غیر» که سزاوارتر از همه من هستم سپس امام رفت و شهادت را که در نزد او جز سعادت نبود بگزید تا اسلام و سنت جدش و پدرش تا قیامت زنده باشد. [6]

منابع:
(1).مبانی جامعه، ص 184
(2).همان ص 108 و 109
(3). قیام امام حسین (ع)، ص 103- 100
(4).همان
(5).طبری: تاریخ طبری، ترجمه پاینده، نشر اساطیر، ج 1362، 2
(6).جامعه اسلامی در عصر امام حسین علیه السلام، ص49