احکام و آسیب های عزاداری

آیا بیان عباراتی چون «ما سگ امام حسینیم» در مداحی ها صحیح است؟

فراوری: حجت الاسلام تیموری - بخش احکام اسلامی تبیان

هر چند زبان شعر، زبانی آکنده از کنایه و مجاز بوده و کنایاتی از این دست ٓ که نشانگر نوعی تواضع و ارادت است -  در بسیاری از اشعار وجود دارد و استفاده از این هنر به خودی خود اشکالی ندارد، ولی امروزه به زبان آوردن این گونه عبارات در محافل عمومی ٓ به ویژه با انجام حرکات خاص - موجب وهن مجالس و شعائر شده و مورد سوء استفاده دشمنان قرار می گیرد و به همین دلیل سزاوار است از  بیان چنین عباراتی خودداری شده و عزاداری سالار شهیدان با نقل وقایع تاریخی و با استفاده از دیگر روشهای هنرمندانه و نیز با مضامین روشنگر و معرفت زا انجام گیرد.

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):

گفتن این جملات شایسته نیست و در هر حال مناسب است مؤمنین مراعات شؤون عزاداری معصومین علیه الاسلام بویژه سید و سالار شهیدان اباعبدالله الحسین علیه الاسلام را بنمایند و لازم است عزاداری سالار شهیدان هرچه گرمتر و پرشورتر و به شیوه سنتی و با مضامین روشنگر و معرفت زا انجام گیرد.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

برای اظهار کوچکی و تواضع نسبت به مقام ائمه اطهارعلیه الاسلام اگر در جایی که مناسبت اقتضاء کند تعبیر به کلب آستان مقدس بشود، نشانه علاقه و ایمان است و در اشعار شعراء نیز تکرار شده است. این یک لطف و ذوق ادبی و حاوی نکات است و حقیر در برخی از اشعار خود به آن - اگر قبول شود - افتخار کرده ام. مع ذلک باید توجه داشت این اظهارات هم باید در حد متعارف و در مورد خاص و مناسبات مختلف باشد.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

عزاداری خامس آل عبا از مهمترین شعائر دینی است ولی باید از سخنان و اشعاری که متناسب با عزاداران اهل البیت نیست جداً خودداری شود زیرا حضرت سیدالشهدا از این گونه امور بیزار است.

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

به صورت کلی اقامه عزا باید مطابق با شئون اهل البیت علیه الاسلام باشد و از انجام اموری که موجب وهن شعائر حسینی شود اجتناب شود.
 
[1]. استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه ای، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.

افراط و تفریط در بحث آسیب عزا داری:

پیش از آن که وارد عرصه بحث آسیب ها شویم تذکر یک نکته را ضروری می دانم و آن این که در عرصه مقابله با آسیب ها دو نظریه وجود دارد که بنده معتقدم در دو طرف افراط و تفریط است و نظریه معتدل حد وسط است. این دو نظریه عبارت ا ند از:

نظریه افراطی:

یک نظریه آن است که عزاداری امر مقدسی است و اصلا نباید در این عرصه وارد شد. بگذاریم مردم هر کاری می کنند بکنند، به هر شکلی که می خواهند عزاداری کنند. اگر بخواهیم در این میدان وارد شویم و نقد کنیم چه بسا اصل عزاداری آسیب می بیند. پس چرا دست به ابروی عزاداری بزنیم که در نتیجه چشمش کور شود!
صاحبان این نظریه باید توجه کنند که اگر از عزاداری آسیب زدایی نشود چه بسا اصل عزاداری آسیب دیده و شاهد آن باشیم که چند سال آینده در عزاداری همه چیز باشد جز احیاء مکتب سالار شهیدان (علیه السّلام) ما نمی توانیم در این عرصه بی تفاوت باشیم و اجازه دهیم در پوشش عزاداری گناه و معصیت صورت پذیرد.

نظریه تفریطی:

نظریه دوم که آن را نظریه تفریطی می دانیم این است که به گونه ای از عزاداری ها انتقاد کنیم که خدای ناکرده مردم از اصل برپایی آن دلسرد شوند.
به گونه ای از مداحها انتقاد نکنیم که خوبان آن ها نیز زیر سؤال روند. بحمد الله در جمع مداحان کشور کسانی هستند که هم مخلصانه می خوانند هم با مطالعه و هم مراقب اند از حدود شرع خارج نشوند. من ارج و ارزش این گونه مداحان را از دعبل و کمیت دیروز کمتر نمی دانم.
نباید به گونه ای از خطبا انتقاد کنیم که تر و خشکش همه با هم بسوزد! و خطبای ارزشی که زبان گویای اسلام اند نیز آسیب ببینند. این هم نادرست است. ما معتقدیم باید در این عرصه جانب اعتدال را گرفت. بر برپایی عزای حسینی و اهل بیت (علیهم السّلام) تاکید داشته باشیم، از خطبا و مداحان مخلص تجلیل و تکریم کنیم و در عین حال رسالت روشنگری خود را در عرصه عزاداری ها همانند دیگر عرصه ها داشته باشیم.
بنابر این اگر در این مجلس عظیم سخن از آسیب ها داریم، هرگز در صدد تخریب عزاداری ها، خطبا و مداحان مخلص نیستیم بلکه در پی آنیم که این نهاد مقدس با نشاط و شاداب بماند و همانند گذشته الهام بخش باشد.

طرح سست معارف:

مطرح کردن سست معارف اسلامی و ورود خواب در عرصه معارف و یا ملاقاتهای دروغین. اعتقادی که با خواب درست شود با خواب هم می رود.
در کجای معارف اسلامی داریم که اهل بیت (علیهم السّلام) کسی را با خواب و رؤیا هدایت کرده باشند. در کجای سیره اهل بیت ملاقات با ولی الله الاعظم به این ابتذالی در آمده است که هم اینک در کتابها نوشته و در جلسات گفته می شود.
آقایی در کتابش می نویسد: عیال این جانب مکرر شرفیاب حضور امام زمان رسیده! و یا آدرس امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) این است!! این ها نه تنها خدمت به امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نیست بلکه ضربه به این اعتقاد مقدس است که بیش از ۳۵۰ آیه قرآن تاویل به آن شده و ده ها دلیل محکم و متقن دارد.

مرحوم علامه سید مهدی بحر العلوم که از اعاظم علمای امامیه است می گوید: در زمان غیبت کبری برای بعضی از حاملین اسرار و علمای ابرار توفیق تشرف حاصل و به دیدار امام نائل می شوند، ولی چون مامور به کتمان دیدارند حکم خدا را در پوشش اجماع ابراز می دارند. شیخ انصاری این نظر را پذیرفته و فرمود: «در غایت ندرت است»  «حصول آن را برای او حدی من العلما قبول کرده است.» آیت الله العظمی وحید خراسانی بارها فرمودند: «ملاقات در غیبت کبری به دو صورت واقع می شود؛ یکی ملاقات در حال اختیار و دیگری ملاقات درحال اضطرار.
ملاقات در حال اختیار منحصر به افرادی نظیر سید بن طاووس است که احیانا امام را دیده و شناخته و از او کسب فیض کرده اند، اما ملاقات درحال اضطرار مربوط به افرادی است که در حال گرفتاری شدید به ذیل عنایت امام متوسل می شوند و امام خود یا توسط افرادی که دارند از او دستگیری می نمایند و نیز فرمودند آن ها که در اثر لیاقت و شایستگی به فیض دیدار موفق می شوند به کسی نمی گویند،»
از مراجع عظام تقلید چنین سؤال شده است: برخی از افراد در جلسات یا عزاداری ها ادعای ارتباط با معصومین خصوصا امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) کرده و بدین وسیله ضمن استفاده های مادی، از احساسات دینی مردم سوء استفاده می نمایند و این گونه مسائل در جلسات مختلف خصوصا مجالس زنانه رو به ازدیاد است. با توجه به ادعای ارتباط با معصومین و واسطه بودن آنان و برخی تبعات اخلاقی که موجب سست شدن اعتقادات مردم به مسائل دینی می شود، مستدعی است نظر مبارک را درباره شرکت در این جلسات و هر گونه تقویت و ترویج این افراد بیان فرمایید؟
آیت الله العظمی صافی چنین پاسخ داده اند: «ادعای ارتباط خاص با حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در زمان غیبت دروغ است و شرکت در مجالسی که چنین ادعاهایی می شود حرام است و مؤمنین باید بی اساس بودن چنین ادعایی را برای مردم بیان کنند که گمراه نشوند.»
آیت الله العظمی سیستانی: «این افراد دروغگو و دجال اند و در صورتی که امکان هدایت آن ها نباشد باید مردم را متوجه نموده تا از آنان دوری کنند.»
آیت الله العظمی تبریزی: «این مطالب اساس ندارد و تقویت و ترویج این امور موجب وهن مذهب است و جایز نیست. مؤمنین باید با شرکت نکردن در این مجالس و تذکر دادن به افراد کاری کنند که این مجالس از بی رونقی تعطیل شود.»

منبع:

اسلام کوئست
ویکی فقه