شهدا، فرشته نیستند!

شهدا فرشته نیستند؛ انسانهای والا مقامی هستند از جنس خودمان، از شهر و دیار و خانواده و فامیل خودمان. این روزها که میان مدافعان حرم، شهدای متولد دهه ی 60 و 70 فراوانند، راحت تر می توانیم بگوییم که شهدا، یکی از همین کسانی هستند که داریم با آنها زندگی می کنیم و پرواز هر یک از آن ها، موجی از غبطه و آرزو در دل ما به پا می کند. اما چه چیزهایی شهید را "شهید" می کند؟

آرزوی شهادت یعنی آرزوی یک پایان بی نظیر. البته پایان اقامت موقت در دنیا و آغاز عالم جاودانگی. زندگی دنیاییمان هر گونه که بگذرد، با تمام سختی ها و پیچ و خم ها، آرزو داریم با شهادت خاتمه یابد. چون بهتر از این، نمی توان تصور کرد. مقام والای شهیدان و سعادت ابدیشان ، غبطه و آرزوی ما را بر می انگیزد. اما این آرزوی قلبی کافی است؟ حتی اگر بر فرض، صحنه ی نبردی فراهم باشد و به طور اتفاقی، وارد میدان شویم و مرگ در میدان نبرد، نزدیکمان باشد، آیا بی مقدمه، در آستانه ی مقام والای شهادت قرار می گیریم؟
قرآن، روشن و روشنگرانه پاسخ می دهد. بر اساس آیاتی که از مقام شهادت سخن می گوید، حداقل سه عنصر محوری در شهادت وجود دارد.

1- فی سبیل الله بودن

قرآن شهیدان را کسانی می داند که در راه خدا کشته شده اند: " وَ الَّذینَ قُتِلُوا فی  سَبیلِ اللَّهِ فَلَنْ یُضِلَّ أَعْمالَهُمْ * سَیَهْدیهِمْ وَ یُصْلِحُ بالَهُمْ * وَ یُدْخِلُهُمُ الْجَنَّةَ عَرَّفَها لَهُمْ " (محمد،4-6)
كسانی كه در راه خدا كشته شدند، خداوند هرگز اعمالشان را ضایع نگرداند و آنان را به سعادت هدایت كند و امورشان را اصلاح نماید و به بهشتی كه قبلاً مقامات آن را به آنها شناسانده است، واردشان می سازد .

فقط و فقط نیت خدایی پذیرفته می شود. ممکن است حتی راه خدا، جنگیدن در میدان نبرد رسمی نباشد. مثلاً کشته شدن یا مرگی باشد که در مسیر هجرت برای خدا ، رخ می دهد:  "وَ الَّذِینَ هاجَرُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ ثُمَّ قُتِلُوا أَوْ ماتُوا لَیَرْزُقَنَّهُمُ اللَّهُ رِزْقاً حَسَناً وَ إِنَّ اللَّهَ لَهُوَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ. لَیُدْخِلَنَّهُمْ مُدْخَلًا یَرْضَوْنَهُ " كسانى كه در راه خدا هجرت كردند، سپس شربت شهادت نوشیدند و یا به مرگ طبیعى از دنیا رفتند خداوند به همه آنها روزى نیكویى مى دهد، و از نعمتهاى ویژه اى برخوردار مى  كند چرا كه او بهترین روزى دهندگان است. خداوند آنها را در محلى وارد مى  كند كه از آن راضى و خشنود خواهند بود."(حج، 58-59)
پس کار شهیدان، حتماً به خدا اتصال دارد و غیر از آن نمی شود.

2 - مجاهدت کردن

آیه 195 سوره آل عمران، از آزار دیدن و سختی کشیدن در راه خدا و هجرت برای او می گوید و سپس اجر و مقام شهیدان این راه را شرح می دهد: " فَالَّذینَ هاجَرُوا وَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ وَ أُوذُوا فی  سَبیلی  وَ قاتَلُوا وَ قُتِلُوا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئاتِهِمْ وَ لَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ ثَواباً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَ اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوابِ" (آل عمران، 195) آنها كه در راه خدا هجرت كردند، و از خانه هاى خود بیرون رانده شدند، و در راه من آزار دیدند، و جنگ كردند و كشته شدند سوگند یاد مى كنم، كه گناهان آنها را مى بخشم، و آنها را در بهشت هایى كه از زیر درختان آن نهرها جارى است، وارد مى كنم، این پاداشى است از طرف خداوند، و بهترین پاداشها نزد پروردگار است.

امام خامنه ای مدظله العالی ماهیت شهادت را هدیه ای از جانب خدا می دانند که آسان بدست نمی آید بلکه مجاهدت لازم دارد: "این شهادت  ها آسان به  دست نیامد. شهادت، نعمت و هدیه ی خداست؛ این هدیه را آسان به کسی نمی دهند. چرا هدیه ی خداست؟ چون مرگِ ناگزیرِ همگانىِ همه ی انسان ها را به یک پدیده ی افتخارآمیزِ در دنیا و آخرت تبدیل می کند؛ این هدیه نیست؟ انسانی همین مرگ و همین حادثه ی قطعی و ناگزیر و همین آینده ی مبهم و نگرانی آور را تبدیل کند به یک حادثه ی پُرافتخار، به یک واقعه ی نامدارِ در دنیا و آخرت، به یک وسیله ی عزتِ پیش خدا و پیش کروبیانِ ملأ اعلی، به یک اطمینان و یک سکینه ی قلبی و یک آرامش؛ «و یستبشرون بالّذین لم یلحقوا بهم من خلفهم الاّ خوف علیهم و لا هم یحزنون»؛ هیچ خوف و اندوهی برای آنها نیست. آیا این هدیه ی الهی نیست؟ این که آدم روغنِ ریخته ی جانِ خودش را نذر امامزاده کند و قبول شود، نعمت خدا نیست؟ این روغن که ریخته شده است، این عمر که از دست رفته است، این مرگ که ناگزیر است؛ آنگاه انسان باید همین مرگ ناگزیر را به خدا بفروشد، به قیمت بهشت و سعادت ابدی؛ «انّ اللَّه اشتری من المومنین انفسهم و اموالهم بأنّ لهم الجنّة یقاتلون فی سبیل اللَّه فیقتلون و یقتلون»؛ این، وعده ی الهی است. این جانِ رفتنی را - که انسان بناچار باید از دست بدهد - خدا از شما می خرد و در مقابلش به شما بهشت میدهد. این فقط مخصوص ما مسلمان ها نیست؛ در ادیان قبل از اسلام هم بوده؛ «وعدا علیه حقّا فیالتوراة والانجیل والقرآن»؛ این وعده را خدا در تورات و انجیل و قرآن هم داده است. پس شهادت یک هدیه ی الهی است.
شهادت، مرگ تاجرانه و مرگ آدم  های زرنگ است. این هدیه را خدا به چه کسی می دهد؟ خدا این هدیه را ارزان نمی دهد؛ به کسانی می دهد که در راه او مجاهدت کنند. شهیدان این هدیه ی الهی را آسان و رایگان به دست نیاوردند؛ به قیمت مجاهدت به دست آوردند؛ در راه خدا جهاد کردند، از خودشان گذشتند و خدا این هدیه را به آنها داد."(بیانات در دیدار جمعی از ایثارگران و خانواده های شهدای استان کرمان  1384/02/12)

3- صادقانه بر سر عهد با خدا ایستادن

"مِنَ الْمُوْمِنینَ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضى  نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَ ما بَدَّلُوا تَبْدیلاً " (احزاب، 23) در میان مومنان مردانى هستند كه بر سر عهدى كه با خدا بستند صادقانه ایستاده اند، بعضى پیمان خود را به آخر بردند (و در راه او شربت شهادت نوشیدند) و بعضى دیگر در انتظارند و هرگز تغییر و تبدیلى در عهد و پیمان خود نداده اند. 
 وفای به عهد الهی، گوهر جدانشدنی از مقام شهادت است. اصلاً بدون این صداقت در عهد، چگونه ممکن است کسی توفیق شهادت نصیبش شود؟

حرف آخر:

باید شهیدانه زندگی کنیم تا با شهادت بمیریم. جز این، نمی شود.