تبیان، دستیار زندگی
محمدولی خان تنكابنی سپهدار اعظم ، رئیس الوزرای پیشین به دلیل بدهی سنگین به بانكهای خارجی خودكشی كرد ودر امامزاده صالح تهران به خاك سپرده شد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

در تاریخ ٢٧ شهریور ١٣٠٥ رئیس الوزرای سابق خودکشی کرد

محمدولی خان تنكابنی سپهدار اعظم ، رئیس الوزرای پیشین به دلیل بدهی سنگین به بانكهای خارجی خودكشی كرد ودر امامزاده صالح تهران به خاك سپرده شد.

فرآوری:فهیمه السادات آقامیری-بخش تاریخ ایران و جهان تبیان
در تاریخ ٢٧ شهریور ١٣٠٥ رئیس الوزرای سابق خودکشی کرد

محمدولی‌خان تنكابنی در سال 1264 ه  . ق، سال تاج گذاری ناصرالدین شاه، در منطقه‌ی دوهزار از ییلاقات خاندانش (خلعت‌بری) در روستای اشتاج از توابع تنكابن به دنیا آمد. پدرش حبیب‌الله‌خان ساعدالدوله سردار، و نواده‌ی ولی‌خان سرتیپ تنكابنی از فرماندهان سپاه محمدشاه قاجار به هنگام محاصره‌ی هرات می باشد كه به علت نامعلومی تیر خورد و كشته شد و پدرش به پاس قدردانی از زحمات پدر خود، فرزندش را محمدولی نام گذاری نمود.

مناصب محمدولی‌خان تنكابنی قبل از صدارت در زمان ناصرالدین شاه

محمدولی‌خان به علت مشغله‌ی پدر، تحت مراقبت مادرش تربیت یافت او ضمن كسب علم و دانش، تمرینات نظامی گری هم آموخت به گونه ای كه در سن 12 سالگی به تهران آمد و با درجه‌ی سرهنگی وارد خدمت نظام شد و مأمور حفاظت یكی از دروازه های تهران گردید. در سال 1298 ه  . ق در زمان صدارت میرزا حسین‌خان سپهسالار از او درجه‌ی سرتیپی گرفت و به سردار اكرم ملقب گردید و به حكومت رشت و تنكابن رسید. بعد از مدت كوتاهی، مأمور دفع فتنه‌ی تركمن هایی گردید كه به مرزهای استرآباد حمله می كردند و زنان و دختران را به اسارت به روسیه می بردند. به خاطر رشادت های او در این قضیه از طرف ناصرالدین شاه لقب نصرالسلطنه گرفت. سپس وی در سال 1302 ه  . ق امیرتومان و حاكم استرآباد شد.

پس از مدتی به تهران بازگشت و اداره‌ی امور ضراب خانه و وزارت مسكوكات را به عهده گرفت اما متهم به تقلب در ضرب سكه ها شد و به همین دلیل ضراب خانه را از او گرفتند. از این پس خانه نشین شد و به امور شخصی پرداخت تا این‌كه در سال 1311 ه  . ق وزیر خزانه و گمرك شد و این سمت را تا سال 1315 ه  . ق حفظ كرد.

مناصب محمدولی‌خان در زمان مظفرالدین شاه

محمدولی‌خان در زمان سلطنت مظفرالدین شاه، در ذیقعده 1317 ه  . ق حاكم گیلان شد كه در مدت چهارسال حاكمی آن جا، خدمات رفاهی و آبادانی گسترده انجام داد. در سال 1321 ه  . ق به تهران احضار شد و در صفر 1322، والی آذربایجان شد. در زمان ولیعهدی محمدعلی میرزا در تبریز، مدتی حكومت اردبیل و مشكین‌شهر و خلخال را داشت و پس از یك سال به تهران بازگشت وی مراحل ترقی را به سرعت پیمود و  با تقدیم پیش كشی قابل ملاحظه ای، وزیر گمرك شد. محمد ولی خان در طی سالیان متمادی پست های متعددی از قبیل حكمرانی گیلان، اردبیل و مشكین شهر را به عهده گرفت و از طرف مظفرالدین شاه، لقب سپهدار اعظم را دریافت كرد. وی همچنین مدتی حاكم تهران بود و بر آزادی خواهان خشونت زیادی روا داشت. سپهدار هنگام مشروطه از رجال مستبد و خودكامه به شمار می رفت و با آزادی و مشروطیت دشمنی داشت به طوری كه با شنیدن نام مشروطه، حالش دگرگون می شد. وی كه برای سركوبی شورش آذربایجان راهی این خطه شده بود، وقتی كه نتواسنت كاری از پیش ببرد، راهی گیلان گردید و انجمن عدالت را تشكیل داد. سپهدار در حالی كه در ابتدا از طرفداران محمدعلی شاه بود، پس از چندی قصد فتح تهران نمود و پس از فتح پایتخت و خلع پادشاه، شخص اول ایران شد. وی پس از مدتی صدر اعظم احمد شاه گردید و همزمان وزارت جنگ و داخله را بر عهده داشت. سپهدار پس از سه بار نخست وزیری و در حالی كه لقب سپهسالار اعظم را هم یدك می كشید، مدتی والی آذربایجان بود تا اینكه در كودتای اسفند 1299 ش در زمره توقیف شدگان قرار گرفت و مدتی را در زندان گذراند. وی در سال های آخر عمر به عنوان یك رَجُل برجسته در مراسم ها حضور می یافت تا اینكه بابت مالیات املاك وسیع خود، مبالغ هنگفتی بدهكار شد. سپهدار كه هرگز سختی ندیده و عمری زیر بار این حرف ها نرفته و كسی از او مطالبه مالیات نكرده بود، چون عرصه را بر خود تنگ دید در شهریور 1305 ش در هشتاد سالگی با اسلحه كمری اش خودكشی كرد و در امامزاده صالح تجریش به خاك سپرده شد. وی مردی بسیار متهوّر، تندخو، فاقد نظم و ترتیب، متعدی، مستبد، خودرای، جاه طلب، لجوج و كینه توز و حریص در جمع آوری اموال به خصوص املاك، بوده است. سپهسالار، بزرگ ترین ملاك زمان خود بود و بیش از هزار نفر نوكر و سوار و خدمه داشت كه همه از او تامین می شدند.


منابع: موسسه مطالعات و پژوهش های علوم سیاسی،سایت مرکز پژوهش های ایرانی و اسلامی، سایت پژوهشکده ی باقرالعلوم