کتاب فضائلُ امیرالمؤمنین علیّ بن أبی طالب علیه السلام

فضائلُ امیرالمؤمنین علیّ بن أبی طالب علیه السلام کتابی عربی نوشته احمد بن محمد بن حنبل شیبانی (درگذشت ۲۴۱ق) یکی از پیشوایان چهارگانه اهل سنت است.

کتاب فضائلُ امیرالمؤمنین علیّ بن أبی طالب علیه السلام کتابی عربی نوشته احمد بن محمد بن حنبل شیبانی  یکی از پیشوایان چهارگانه اهل سنت است. این کتاب، از نخستین کتاب های مستقل درباره امیرالمؤمنین است. در این کتاب، روایاتی در فضائل و مناقب امام علی (علیه السلام) نقل شده است. نویسنده در دو بخش و ۵ عنوان، به زهد امام علی، نسب، مادر و فضائل او اشاره و ۳۶۹ روایت را ذکر می کند. احمد بن حنبل در این کتاب ماجرای تبریک خلیفه دوم به امام علی در روز غدیر را نقل کرده است. این اثر با تحقیق مفصل سید عبدالعزیز طباطبایی و با افزودن زندگی نامه انتقادی احمد بن حنبل و فهرست های گوناگون منتشر شده است.

درباره مؤلف

ابوعبدالله احمد بن محمد بن حنبل بن هلال بن اسد بن ادریس بن عبدالله الشیبانی المروزی البغدادی یکی از پیشوایان چهارگان اهل سنت و امام حنبلیان است. وی دارای کتاب های متعددی است که مشهورترین آن ها مسند احمد بن حنبل است که مجموعه ای بالغ بر ۳۰ هزار حدیث است.

محتوای کتاب

کتاب فضائل امیرالمؤمنین شامل ۳۶۹ حدیث در دو بخش (بخش اول: ۱۶۰ روایت و بخش دوم: ۲۰۹ روایت) است. مؤلف در پنج عنوان، کتاب را بخش بندی کرده است.

عناوین کتاب

اخبار امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب و زهده؛ در این بخش روایاتی از رفتار و کردار امیرالمؤمنین (علیه السلام) نقل شده است.
 تبار امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب؛ روایت پایانی این بخش کوتاه به شهادت امیرالمؤمنین در ۵۸ سالگی اشاره دارد.
اسم مادر و تبار ایشان؛ در این بخش ضمن اشاره به فضائل مادر آن حضرت، برخی ویژگی های امیرالمؤمنین (علیه السلام) نیز بیان شده است. این بخش با حدیث ابلاغِ آی برائت به پایان می رسد که رسول خدا(صلی الله علیه و آله) امیرالمؤمنین را از خودش معرفی می کند.
 فضائل علی؛ این قسمت با حدیثی در دوستی امیرالمؤمنین (علیه السلام) آغاز و با حدیثی که امیرالمؤمنین را از اهل بهشت معرفی می کند به پایان می رسد.
روایات فضائل امیرالمؤمنین (علیه السلام) به روایت ابوبکر قطیعی (راوی کتاب) از شیوخ خود غیر از عبدالله بن احمد حنبل را دربرگرفته است.

این بخش با این روایت شروع می شود که رسول خدا، علی را به سریه ای فرستاده بود و دستانش را بالا برده بود و این گونه دعا می کرد: خدایا، مرا نمیران تا علی را ببینم یا روایت اول کسی که با رسول خدا نماز گزارد علی بن ابی طالب (علیه السلام) بود.

همچنین حدیث غدیر، یکی دیگر از احادیث این بخش است که به صراحت بیان می کند که بعد از دعای رسول خدا، خلیف دوم به امیرالمؤمنین گفت: مبارک بادت ای پسر ابی طالب، شبت را صبح و روزت را شام کردی درحالی که مولای هر مؤمنی هستی.

احمدبن حنبل با وجود آنکه از بنیان گذاران مذاهب اربعه اهل سنت است اما در مورد اهل بیت پیامبر اکرم نیز احادیثی را نقل کرده و کتاب هایی را به صورت مجزا در مورد حضرت زهرا سلام الله علیها نیز دارد.

منبع:
1. ابن حنبل، احمد، فضائل امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب، تحقیق سید عبدالعزیز طباطبایی، قم، دارالتفسیر، ۱۴۳۳ ق.
2. افق حوزه

3. سایت بنیاد فرهنگی امامت