تبیان، دستیار زندگی
در قرآن آیات متعددی هست که فلسفه حیات و فلسفه آفرینش انسان را مطرح کرده که در مجموع چهار هدف ازآن آیات استنباط می شود. یکی از اهداف آفرینش انسان ، آوردن او به دنیا و امتحان اوست.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

عبادت یا عبودیت؟!

در قرآن آیات متعددی هست که فلسفه حیات و فلسفه آفرینش انسان را مطرح کرده که در مجموع چهار هدف ازآن آیات استنباط می شود. یکی از اهداف آفرینش انسان ، آوردن او به دنیا و امتحان اوست.

فرآوری: دکتر جعفری - بخش اعتقادات شیعه تبیان
عبادت، قران

در قرآن کریم آمده است:

" هو الذی خلق السموات و الارض فی  ستة أیام و کان عرشه علی الماء لیبلوکم أیکم أحسن عملا ، هود آیه 7 ، اوست خدایی که آسمان ها و زمین را در شش روز، شش دوره، شش مرحله آفرید در حالی که پایه های قدرت و عرش او بر آب قرار داشت تا شما را بیازماید که کدامیک از شما نیکوکارترید؟
 در آیه دیگری می فرماید:
" الذی خلق الموت و الحیاة لیبلوکم أیکم أحسن عملا ، ملک آیه 2 ، خدایی است که مرگ و زندگی را آفرید تا شماها را بیازماید که کدام یک از شما نیکو کارترید؟ "

آفرینش عالم، ماده و طبیعت بر خلاف عالم مجردات که آفرینششان دفعی و یک جا است ، آفرینش تدریجی دارند و این آفرینش با همه مراحلش مقدمه آفرینش انسان بوده و انسان هم برای امتحان به اینجا آمده

از آیه اول استفاده می شود که آفرینش عالم، ماده و طبیعت بر خلاف عالم مجردات که آفرینششان دفعی و یک جا است ، آفرینش تدریجی دارند و این آفرینش با همه مراحلش مقدمه آفرینش انسان بوده و انسان هم برای امتحان به اینجا آمده و اگر صحنه های آزمایش و امتحان انسان نبود ، آن هدف نهایی که بعداً خواهیم گفت تحقق پیدا نمی کرد.
بنابراین انسان موجودی است که از طرفی دارای موهبت اختیار و استعداد رشد و تربیت است و از سوی دیگر دارای استعداد انحطاط و تنزل. صحنه امتحان باید برای او فراهم بشود تا با استفاده از اختیار خود و حرکت در مسیر حسن اختیار و تلاش و کوشش ، مراحل کمال را طی کند ، یا اینکه خدای نکرده در مسیر کفر و ناسپاسی وارد بشود و سقوط کند.
از این منظر فلسفه آفرینش ، امتحان انسان است.
هدف را می توان تقسیم بندی و مرحله بندی کرد. هدف های کوتاه مدت، میان مدت، بلند مدت یا هدف غائی، هدف نهایی اوج و آخرین نقطه رسیدن است که دیگر هدفی بعد از آن وجود ندارد. اهداف متوسط یا کلی بینابین و اهداف نزدیک، جزئی و تفصیلی هستند.
 در فلسفه آفرینش هم این سه هدف وجود دارد و بعد از هدف غائی دیگر هدفی وجود ندارد .
این سوال که بعد از آن چیست؟ سوال درستی نیست.
اهدافی که الان بررسی می کنیم اهداف کلی و اهداف متوسط است وهدف غائی نیست. از خود قرآن استفاده خواهیم کرد و خواهیم گفت که هدف غائی از منظر قرآن چیز دیگری است.

در فلسفه آفرینش هم این سه هدف وجود دارد و بعد از هدف غائی دیگر هدفی وجود ندارد

امتحان یا هر هدفی که بررسی می شود جزء اهداف متوسط و کلّی است.
دومین هدفی که در قرآن به عنوان هدف آفرینش از آن یاد شده علم و معرفت است. قرآن کریم می فرماید: " الله الذی خلق سبع سموات و من الارض مثلهن یتنزل الأمر بینهن لتعلموا أنّ الله علی کل شیء قدیر و أنّ الله قد احاط بکل شیء علما ، طلاق آیه 12 ، خداوند همان کسی است که هفت آسمان را آفرید، همچنین از زمین مثل آنها را خلق کرد، امر او در میان آنها نازل می شود تا بدانید خداوند بر هر چیزی تواناست و علم او به همه موجودات احاطه دارد ". در این آیه فلسفه آفرینش را "  لتعلموا"  ذکر کرده.
چرا خداوند آسمانها و زمین را خلق کرد؟ چرا هفت آسمان را؟ چرا زمین را؟ یا مثل هفت آسمان ، زمین ها را خلق کرده و چرا امر از آسمان به زمین نازل می شود؟
پاسخ لتعلموا است یعنی تا بدانید که " أن الله علی کل شیء قدیر" که خدا بر همه چیز تواناست .
در آیه دیگر هم دارد که: " و ما خلقت الجن و الانس إلا لیعبدون " باز فلسفه آفرینش را ذکر می کند. عده زیادی از مفسرین گفتند " لیعبدون یعنی " لیعرفون " یعنی برای اینکه شما معرفت پیدا بکنید. شما را خلق کرد که به معرفت برسید.
هدف دومی که در قرآن و در روایات گاهی به آن اشاره شده علم و معرفت است.
اینها را فعلاً به عنوان اهداف متوسط ذکر می کنیم.

عبودیت هدف غائی است اما عبادت هدف متوسط و این دو با هم فرق می کنند.
یعنی عبادت برای رسیدن به عبودیت است و خودش هدف نیست بلکه هدف متوسط است

سومین هدفی که در قرآن مورد اشاره واقع شده به عنوان هدف آفرینش ، رحمت خداست. در بعضی از آیات می فرماید: غرض آفرینش این بوده که شما مشمول رحمت خدا قرار بگیرید. موجودات از رحمت بیکران الهی برخوردار بشوند.
 در سوره هود آیه 118 و 119 می فرماید :  " و لوشاء ربک لجعل الناس أمة واحدة و لایزالون مختلفین إلا من رحم ربک ولذلک خلقهم ، پروردگار اگر می خواست مردم امت واحدی می شدند ولی انسان ها همواره در اختلاف هستند و همیشه با هم اختلاف می کنند مگر آنچه که پروردگار رحمت به آنها نازل بفرماید. مگر آنان که مشمول رحمت بیکران خدا قرار بگیرند و برای همین رحمت هم ، خداوند آنها را خلق کرده ".
اهداف دیگری هم هست از جمله عبادت . اشتباهی که رخ داده این است که عبادت هدف غائی گرفته شده. دربعضی کتاب ها گفته شده هدف غائی آفرینش ، عبادت است. چرا؟ چون خداوند فرموده که ما شما را خلق نکردیم مگر برای عبادت سپس در توضیحش گفته اند پس عبودیت هدف نهایی است که ما معتقدیم عبودیت هدف غائی است اما عبادت هدف متوسط و این دو با هم فرق می کنند.
یعنی عبادت برای رسیدن به عبودیت است و خودش هدف نیست بلکه هدف متوسط است.


منبع: پاسخ به سوالات اعتقادی استاد محمدی موجود در سایت رادیو معارف

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.