اخوان بهترین شاعر نیمایی زمان خودش بود

یادداشت علیرضا مختارپور به مناسبت سالروز درگذشت اخوان ثالث شاعر معاصر

مهدی اخوان ثالث متخلص به «م.امید» در سال 1307 شمسی در توس نو مشهد به دنیا آمد. وی پس از گذراندن دوره ی تحصیلی در هنرستانی در شهر مشهد و در حدود بیست سالگی به تهران آمد و به معلمی در مدارس پرداخت. اخوان که از نوجوانی به سرودن شعر در قالب کلاسیک روی آورده بود، پس از آشنایی با نیما یوشیج به سبک شعر نو فارسی متمایل شد. او در سال های جوانی چندین بار توسط رژیم پهلوی بازداشت و زندانی شد.

اخوان در سال 1341 با حضرت آیت الله خامنه ای آشنا می شود و قطعه ی «صبوحی» را به رسم یادگار در دفتر معظم له با خط خود می نویسد. شعر و یادداشتی در توضیح همین قطعه که نشان از توجه و احترام ویژه ای است که این شاعر صاحب نام برای آیت الله خامنه ای قائل بوده است.

رهبر انقلاب که از سال های جوانی با ادبیات منظوم و منثور فارسی مأنوس و به مطالعه و تحقیق و بررسی اشعار شاعران علاقمند بوده اند، نظرات خود را درباره آثار اخوان ثالث در ضمن دیدار با اهالی فرهنگ و ادب بیان کرده اند. از جمله در جریان گفت و شنود در دیدار جمعى از جوانان به مناسبت هفته      ى جوان در تاریخ 1377/2/7 که ایشان فرموده اند:
«در شعر نو، دو، سه نفر بودند که شعرهایشان را خیلى مى  پسندیدم. یکى از آنها «اخوان» بود. ما با «اخوان» آشنا بودیم و شعرش، شعر بسیار برجسته اى بود. [...] شما از انفصال شعر کنونى و نثر کنونى با شعر دوره      ى قبل از خود صحبت مى  کنید. ما در همان دوره اى که آن شاعرِ فرضاً برجسته این شعر را گفته، ممکن است ده نفر شاعر دیگر داشته باشیم که همان برجستگى را، یا بهتر از آن را داشته باشند. حالا آن شاعرى که مورد نظر من بوده - که نمى خواستم اسمش را بیاورم و نمى  آورم - شعرش در دانشگاه نیاید، اما شعر «اخوان» بیاید. که فکر نمى کنم از لحاظ نشان دادن رتبه  ى شعر دوره ى قبل، بالاتر از همه باشد. «اخوان» با من دوست بود. هم زمان ریاست جمهورى با من یک نوع ارتباط رقیق داشت و هم بعد از ریاست جمهورى - این آخرى که از یک سفرِ ظاهراً یکساله به اروپا، برگشته بود - نامه      اى به من نوشت و شعرى گفت و بعد هم از دنیا رفت. بنابراین، «اخوان» اشکالى ندارد. واقعاً چه لزومى دارد که ما به سراغ این که کاملاً مى تواند مورد استفاده قرار گیرد، نرویم؟»

حضرت آیت الله خامنه ای همچنین در دیدار شاعران در تاریخ 1387/6/25، اخوان را بهترین شاعر نیمایی زمان خودش دانسته و اظهار داشته اند:
«در عرصه ی شعر نو، مرحوم اخوان که قطعاً بهترین شاعر نیماییِ زمان خودش بود و به نظر من از همه ی اقرانش قوی تر، مسلط تر و لفظ و معنای شسته رفته و بهتری داشت، در یک گوشه ای زندگی می کرد؛ کسی از او خبری نداشت، کسی او را نمی شناخت، جز یک عده خواص؛ در حال عزلت و انزوا. یعنی وضع عرضه ی شعر این بود. طبیعی بود که وقتی بزرگان شعر این جور منزوی و در عزلت و در خمول زندگی کنند، جوان ها خیلی رشد پیدا نمی کنند؛ این چیز قهری است.»

ارتباط حضرت آیت الله خامنه ای با اخوان ثالث در روزهای بعد از انقلاب هم ادامه پیدا کرد. اخوان ثالث برای برخی افراد سفارش و توصیه هایی مکتوب میفرستاد که شاید آیت الله خامنه ای با احترامی که برای او قائل بود به وضعیت آنها رسیدگی ویژه ای بکنند. نامه ی منظوم اخوان ثالث برای حسین منزوی از جمله این توصیه هاست. مرحوم اخوان خود این ماجرا را اینچنین توضیح می دهد: «پس از سقوط رژیم پهلوی بود که حسین منزوی غزل سرای نام آشنای دیارمان از همسرش به خاطر بیکاری جدا شد و دخترش -غزل- را نیز به خاطر بیکاری به مادرش سپرد. مدتی در زنجان و بعد در تهران به دنبال کار می گشت و چون می دانست که من با آقای سید علی خامنه ای امام جمعه تهران (هنوز ایشان رئیس جمهور نشده بودند) آشنایی دارم به نزدم آمد تا توصیه ای برای کار برایشان بنویسم تا مشکل بیکاری اش حل شود. من قطعه ای را برای همشهری خود آقای خامنه ای نوشتم و منزوی هم با خط زیبا آن را نوشت و به خدمتشان برد.»

مهدی اخوان ثالث در 4 شهریور 1369 در تهران از دنیا رفت و با دستور هماهنگی آیت الله خامنه ای در مقبره الشعرای آرامگاه فردوسی در توس به خاک سپرده شد.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی KHAMENEI.IR