آل حكیم، آل شهادت است

امام خمینی (ره)

با به شهادت رسیدن غیر منتظره آیت الله سید محمد باقر حكیم، پرونده خونین خاندان حكیم ورق تازه ای خورد.

روز جمعه اول رجب المرجب و سال روز میلاد امام محمد باقر (ع) سید محمد باقر حكیم مظلومانه در خون خود غلطید، و در كنار حرم امیر مومنان علی (ع) با لبان روزه بعد از سیراب شدن در زلال ذكر صلاة جمعه همراه با جمعی از شیعیان نماز گزار به آرزوی دیرینه خویش یعنی وصال به محبوب رسیدند، و شربت شهادت نوشیدند. آری رواست كه بگویئم – هنیئالكم – نوش جانتان باد این شراب وصل الهی و فیض عظیم، فردای قیامت كه با ندای (این الرجبیون) به صحرای محشر می آیید ما را نیز شفاعت نمایید.

سید محمد باقر حكیم فرزند مرجع بزرگ شیعیان، آیت الله سید محسن طباطبایی حكیم است، بزرگ مرجعی كه با برخورداری از دانش فقاهتی نو، وسعت اطلاعات و نگرشهای اجتماعی و سیاسی، شهرت زیادی داشت و نیز از نفوذ بی نظیر در میان شیعیان برخوردار بود كه اكثر فرزندان و وابستگان ایشان در طول دوران حاكمیت 34 ساله حزب بعث عراق، دستگیر و ناپدید شدند، و خودایشان نیز در سال های  آخر عمر خود، با رفتارهای خشونت آمیز بعثیون عراقی مواجه شد، از یاد نبریم حضرت امام راحل (ره) در پیامی كه به مناسبت اعدام دهها تن از خاندان حكیم به شهید محمد باقر حكیم ارسال نمودند، برای توصیف این خاندان پرآوازه شیعی از این عبارت استفاده كردند؛   آل حكیم، آل شهادت است    

سید محمد باقر حكیم در سال 1356 هـ. ق (1317 هـ. ش) در شهر نجف به دنیا آمد و پس از طی مدارج ابتدایی، وارد آموزشگاه مذهبی «كلیة اصول الدین» شد و در سال 1381 هـ. ق (1342 هـ. ش) از آن فارغ التحصیل گشت.

وی سپس مشغول فراگیری دروس حدیث و تفسیر شد و به عنوان فقیهی معتبر به مقام «اجتهاد» رسید. سید محمد باقر حكیم به مباحث نظری تازه نیز توجه داشت و در جهت انطباق احكام دین با مسائل دنیای جدید تلاش می نمود. در این راستا كتاب ها و رساله هایی پدید آورده كه از آن میان می توان به این آثار اشاره كرد

1-   احكام اسلام در نظر و عمل

2-   نقش فرد در نظریات اقتصادی اسلام

3-    لغزش های شرق شناسان در برخورد با قرآن

4-   حقوق بشر از دیدگاه اسلام.

سید محمد باقر حكیم در محیطی پرتب و تاب پرورش یافت كه از رویدادها وتحولات سیاسی آكنده بود.

در سال 1350 هـ. ش شیعیان عراق برای كسب نقشی به اندازه در صحنه سیاسی عراق پیكار می كردند.

سید محمد باقر حكیم در سنین پایین به اندیشه ها و فعالیت های سیاسی گرایش یافت و هنوز نوجوان بود كه در چارچوبجمعیت علمای نجف به فعالیت سیاسی پرداخت.

هنگامی كه در سال 1377هـ.ق (1338 هـ. ش) جریان بنیادگرایحزب الدعوة الاسلامیة از دل جمعیت علمای نجف پدید آمد، سید محمد باقر حكیم از اولین اعضای فعال آن بود. اما او در سال 1379هـ.ق (1340 هـ. ش) از حزب الدعوه كنار گرفت و به  تدریس و آموزش مذهبی پرداخت.

در سال 1385هـ.ق (1346 هـ. ش) كه حزب بعث در عراق قدرت را به دست گرفت و مبارزه با جنبش شیعیان را در برنامه كار خود قرار داد، فشار به شیعیان مبارز و به ویژه خانواده حكیم شدت یافت تا آن جا كه حتی ایت الله سید محسن حكیم نیز مورد توهین و آزار قرار گرفت و تعدادی از اعضای خانواده حكیم، از جمله محمد یوسف و محمد مهدی، پسران آیت الله محسن حكیم را به اتهامعوامل بیگانهاعدام كردند.

سید محمد باقر حكیم در سال 1339هـ.ق (1358 هـ. ش) از عراق گریخت و به ایران پناهنده شد.

در سال هایی كه جمهوری اسلامی ایران با عراق در جنگ بود، رژیم عراق به طور غیابی حكم اعدام سید محمد باقر حكیم را به اتهامهمكاری با دشمنصادر كرد.

محمد باقر حكیم و یارانش در سال 1399هـ. ق (1360 هـ. ش) جمعیتمجلس اعلا برای انقلاب اسلامی عراق را در تهران تاسیس كردند كه از سال 1403هـ.ق (1364 هـ. ش) سید محمد باقر حكیم رئیس این جمعیت شناخته شد.

در اوایل دهه 60، دهها تن از خاندان حكیم در اقدامی تلافی جویانه از سوی رژیم بعث عراق كه شاهد تاسیس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق به عنوان نهادی متشكل و فراگیر برای گروه های جهادی عراقی بود، تیرباران شدند. اما حكیم، راه دشوار مبارزه را با تشویق جوانان عراقی به ملحق شدن به جبهه های جنگ علیه عراق و تاسیس سپاه بدر كه اعضای آن را سربازان و افسران فراری ارتش عراق و مجاهدان از وطن گریخته عراقی تشكیل دادند، ادامه داد و حتی پس از دریافت خبر شهادت برادرش به دست عوامل حزب بعث در خارطوم پایتخت سودان دست از مبارزه علیه رژیم بعث برنداشت.

سید محمد باقر حكیم پس از خلع ید از رژیم بعث عراق و در حالی كه امریكایی ها ورود  سپاه بدر را به عراق ممنوع اعلام كرده بودند. از طریق بصره وارد موطن خود شد و با بی سابقه ترین استقبال مردمی از سوی عشایر و قبایل عرب ساكن در دو سوی رودهای دجله و فرات تا نجف اشرف، مواجه گردید.

این استقبال و همچنین استقرار وی در نجف اشرف، نگرانی ملموسی را در میان محافل سیاسی غرب ایجاد كرد و تصمیم وی برای احیای جایگاه علمی و فقهی حوزه نجف اشرف و تشویق شیعیان عراقی برای ایجاد همبستگی وانسجام سراسری در جهت احیای حقوق از دست رفته و احراز جایگاهی متناسب با تركیب جمعیتی ایشان در ساخت قدرت سیاسی، بر دلواپسی و دغدغه اشغال گران افزود.

حضور خیل عظیم شیعیان در نمازهای جمعه كه به امامت شهید حكیم برگزار می شد و بازگویی مشكلات موجود و ایجاد نهضت روشنگری و تصمیم جدی برای رفع محرومیت های سیاسی و اجتماعی مردم عراق نمی توانست از نگاه نگران حاكمان تازه عراق پوشیده بماند. محبوبیت فراوان حكیم در بین مردم عراق و به ویژه شیعیان و گرایش هوشمندانه و نگاه دشمن شناسانه او، شیعیان عراق را به كانونی ضد امریكایی و ضد اشغال گری تبدیل كرده بود و از این رو اشغالگران و عوامل داخلی آنان را به فكر حذف فیزیكی وی انداخت تا احتمالا شیعیان عراق با خلاء رهبری مواجه شوند.

اما، انقلاب عراق این بار نیز با از دست دادن سید محمد باقر حكیم، حیات تازه ای خواهد گرفت و پرانرژی روانه كارزار خواهد شد تا در مرحله كنونی از تاریخ معاصر عراق كه جزو سرنوشت سازترین فرازهای تاریخی این كشور است، نقش پیشتازانه خود را در صحنه های جهادی ایفا كند.