بازار مکاره عطاری ها و کش و قوس داروخانه های گیاهی

حدود 15 هزار عطاری در کشور وجود دارد که به نیاز مردم به خرید انواع دارو و عرقیات گیاهی پاسخ می دهند و اخیرا هم در اقدامی جالب، بسیاری از افراد با گذراندن دوره های طب سنتی کوتاه مدت در مکان های مختلف از محیط دانشگاهی گرفته تا موسسات فنی و حرفه ای یا انجمن ها، توصیه های دارویی و طب سنتی را هم به مردم ارائه می کنند.

امروز کمتر محله ای یافت می شود که یک عطاری هم آنجا نباشد ؛ رشد قارچ گونه عطاری ها موجب تعجب برخی از مردم شده است و بازاریابی این عطاری ها حتی به آرایشگاه های زنانه هم کشیده شده و صاحبان این آرایشگاه ها، عطاری یا محصول خاص گیاهی را برای کاربردهای مختلف بطورمثال تقویت رشد مو به مشتریان سفارش می کنند.
سال های سال فروشندگان عطاری ها عموما پیرمردها و سالخوردگانی با محاسن سفید بودند که برخی از آنان نیز حقیقتا در طب سنتی سررشته داشتند اما اکنون کلاس های آموزشی مختلف طب سنتی، توجیه خوبی برای افرادی که سابقه کار عطاری ندارند یا سنشان کم است ، شده و آنان هم به جرگه مدعیان طب سنتی در کشور پیوسته اند و در مواردی نیز حتی کارشان از توصیه صرف گذشته و برای دردهای مختلف از چاقی و لاغری تا اعتیاد و سرطان، نسخه می پیچند. برخی دیگر از عطاری ها نیز داروهایی می فروشند که در تخصص آنها نیست.

شرایط نگهداشت بسیاری از گیاهان دارویی نیز به نظر می رسد مطلوب نیست چراکه بسیاری از داروهای گیاهی به صورت فله ای و روباز نگهداری می شوند.
برخی از عطاری ها نیز اقدام به عرضه محصولاتی مانند روغن کوسه، روغن مار یا روغن کله مورچه می کنند که اصلا از وزارت بهداشت مجوز ندارند.
بسته بندی های غیرمجاز گیاهان دارویی، فروش غیرمجاز دارو، فروش داروهای غیرمجازقاچاق، تهیه و توزیع معجون ها و داروهای کپسوله شده غیرمجاز و نیز دخالت درعرصه درمان بود که وزارت بهداشت را بر آن داشت تا در سال 1391، آیین نامه داروخانه های گیاهی را تدوین کند تا در این داروخانه ها فقط و فقط گیاهان دارویی و داروهای گیاهی مورد تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به فروش برسد.
اما از همان سال تاکنون، اما و اگرها و انتقادهای فراوانی به تاسیس این داروخانه ها شد ؛ این انتقادها به ویژه در نیمه اول امسال که وزارت بهداشت تصمیم جدی به راه اندازی این داروخانه ها گرفت، شدت یافت.

چرا به داروخانه های گیاهی انتقاد می شود؟

عده ای در انتقاد به راه اندازی داروخانه های گیاهی می گویند که مگر برای چند تا دانه داروی گیاهی هم داروخانه راه اندازی می کنند! و شماری بیشتر، آن را رقیب سرسخت و خطری بالقوه برای سایر داروخانه ها می دانند و معتقدند که راه اندازی داروخانه های گیاهی منجر به ورشکستگی داروخانه ها می شود که حالا هم چندان حالشان خوب نیست.
برخی دیگر معتقدند که مگر چند متخصص طب سنتی در کشور داریم که بخواهند داروخانه های گیاهی را اداره کنند و از همین رو دکتر حسینعلی شهریاری عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم گفته است که تاسیس داروخانه های گیاهی در شرایط فعلی غیرممکن است.
عده ای دیگر هم نگران داروسازان هستند و اینکه چرا از انجمن های داروسازی درباره داروخانه های گیاهی نظرخواهی نمی شود.
رهبر مژدهی آذر رئیس انجمن داروسازان ایران با اشاره به تاسیس داروخانه های گیاهی و بی توجهی به انجمن داروسازی در این ارتباط، می گوید: انجمن های صنفی، نمادی از دموکراسی در کشورها به شمار می آیند اما اکنون بدون توجه به انجمن داروسازی برای تاسیس داروخانه های گیاهی، تاسیس این داروخانه ها در کلینیک های ویژه و تعرفه خدمات دارویی تصمیم گیری می شود.
البته رئیس سازمان غذا و دارو هم در پاسخ به این نگرانی ها گفته است که ارتباط وزارت بهداشت با واحدهای صنفی خوب است و می توان این اعتراضات را مطرح کرد. در مواردی که اعتراضات و انتقادات بجا هست ؛ حتما توجه می کنیم و واقعا جای نگرانی نیست.
دکتر رسول دیناروند می افزاید: در نحوه اجرای داروخانه های طبیعی نیز به شیوه ای عمل خواهد شد که داروسازان ضرری نبینند.

داروهای گیاهی را از داروخانه بخرید

رئیس سازمان غذا و دارو می گوید: ضوابط داروخانه های گیاهی در حال طراحی است و در تدوین ضوابط این داروخانه ها به هر حال با صنف و بخش های مختلف و نیز متخصصان طب سنتی و داروهای گیاهی مشورت می شود و آنها نیز باید نظر دهند.
دیناروند در گفت و گو با خبرنگار سلامت ایرنا تاکید می کند: کسانی که بیشترین آشنایی را با داروهای گیاهی دارد ، داروسازان هستند و به همین علت است که فروش داروهای طبیعی در حال حاضر نیز در داروخانه، مجاز است و ما نیز همواره به مردم و علاقمندان داروهای گیاهی توصیه می کنیم که بجای مراجعه به عطاری ها به داروخانه ها مراجعه کنند؛ بسیاری از داروخانه ها هم اکنون در این زمینه، خدمات لازم را ارائه می دهند.

رفع نگرانی درباره مدعیان طب سنتی

اینکه هر فردی با گذراندن چند ماهی دوره آموزشی ادعای دانش طب سنتی و توان درمان بیماری ها را داشته باشد به دغدغه جدیدی تبدیل شده است.
اما مسئولان نظام سلامت باور دارند که با راه اندازی داروخانه های گیاهی ، این نگرانی برطرف می شود و بجای افراد کم تجربه با دانش اندک، داروسازان می توانند در این واحدها مشغول کار شوند.
مدیر کل نظارت و ارزیابی فرآورده های طبیعی، سنتی و مکمل سازمان غذا و دارو در این باره می گوید: فقط داروسازانی می توانند داروخانه های طبیعی و سنتی تاسیس کنند که دوره های لازم را برای ارائه مشاوره بهتر به مردم ، فراگرفته باشند.
امیرحسین جمشیدی این مطلب را در راستای تصویب و ابلاغ اخیر تاسیس داروخانه های طبیعی و سنتی عنوان کرده است.
وی می افزاید: داروخانه طبیعی و سنتی با هدف ارتقای خدمات رسانی در حیطه فرآورده های طبیعی و سنتی شکل گرفته است؛ در زمان حاضر تعداد زیادی فرآورده داریم که با عنوان فرآورده طبیعی یا سنتی و گیاهی از سازمان غذا و دارو مجوز گرفته اند.
جمشیدی ادامه می دهد: طب سنتی در سال های اخیر در دانشگاه های علوم پزشکی تدریس می شود و دانش آموختگانی در این رشته داشته ایم و اکنون فعالیت می کنند.

وی یادآور می شود: وزارت بهداشت با توجه به سیاست های کلان سلامت و همچنین با توجه به برنامه پنجم توسعه و سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی، مکلف است که زمینه توسعه فرآورده های طبیعی و سنتی را مهیا کند و باید زمینه دسترسی به این فرآورده ها و نیز ترویج مصرف و جایگزین شدن آنها را با داروهای شیمیایی بیش از پیش فراهم کند.
جمشیدی تصریح می کند: برخی فرآورده های گیاهی و سنتی اکنون وارد بازار شده است که قبلا در دروس دانشگاهی، تدریس نشده اند؛ متخصصین فارماکوگنوزی، داروسازان سنتی و نیز داروسازان آموزش دیده، مستقیما با فرآورده های طبیعی سر و کار و کاملا بر داروهای سنتی اشراف دارند.
وی ادامه می دهد: طبق آیین نامه داروخانه های گیاهی ، فردی که دانش این فعالیت را دارد باید خود در داروخانه حضور داشته باشد و به ارائه خدمات بپردازد و از این لحاظ با داروخانه های معمولی تفاوت دارد.
به هرحال نباید فراموش کرد تا سال 85، 300 مجوز برای ساخت گیاهان دارویی صادر شده بود اما این رقم اکنون به یک هزار و 500 مجوز رسیده و برای 209 اسانس و عصاره نیز مجوز صادر شده است.
از سوی دیگر جالب است بدانیم به گفته مسئولان نظام سلامت میزان مصرف فرآورده های طب سنتی در خارج کشور بیشتر از ایران است بنابراین باید مکان هایی وجود داشته باشند که مردم با طیب خاطر از آنجا بتوانند محصولات مورد نظر خود را بخرند و مشاوره های مناسبی در این زمینه به مردم ارائه شود.
هرچند داروخانه ها اکنون گیاهان دارویی را ارائه می کنند اما به لحاظ بستر فرهنگی و اینکه گیاهان دارویی در عطاری ها بیشتر در معرض دید مردم هست، آنان ترجیح می دهند از عطاری ها خرید کنند.
از این رو راه اندازی داروخانه های گیاهی می تواند کمک قابل توجهی در این زمینه به مردم کند و از سوی دیگر با توجه بیشتر به طب سنتی در دانشگاه ها برای تامین نیروی مورد نظر داروخانه های گیاهی، این طب در کشور تقویت خواهد شد.

منبع: ایرنا