طراحی ایستگاه صلواتی ماه محرم

یازدهمین دوره از پروژه ‌های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال ‌های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ‌ها و ایده ‌های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ‌ها یاری نموده اند. هم چون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده ‌های جالب، علاوه بر قدردانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح ‌های جدید شما عزیزان هستیم.

نام ایده: طراحی ایستگاه صلواتی ماه محرم
نام ارائه دهنده/دهندگان: سوگند فرسوده، مبینا نوروزیان، مهدیه نجمی، بهاره بهمن آبادی، سرپرست: مهتاب باقریها
 زمینه و نوع پروژه: معماری
درجه سختی: دشوار
نام مدرسه: سرای دانش رسالت

چکیده

هدف دانش آموزان از پروژه حاضر طراحی ایستگاه هایی است که هم از نظر نصب و برپایی و هم از نظر برچیدن آسان، قابل حمل و ارزانتر باشد.

مقدمه

در کشور ما در ایام ماه محرم به خصوص در دهه اول محرم غرفه ها و ایستگاه های صلواتی در سرتاسر کشور برپا می شود که یا توسط شهرداری شهر ها یا توسط مردم که در آن به عنوان نذری چای، آش و دیگر خوراکی ها به دیگر عزاداران داده می شود و این بخشی از فرهنگ و اعتقادات مذهبی در کشورمان می باشد. اما اکثر این غرفه ها به یک شکل و بدون طراحی برپا می شوند، اکثرا با سازه های سنگین و بدون طراحی توسط شهرداری برپا شده و نصب و برچیدن این سازه ها نیز سخت بوده و زمان بر می باشد.

که این امر علاوه بر اینکه زمان زیاد و در نتیجه هزینه زیادی را بر مردم و شهرداری تحمیل می نماید باعث می گردد تا در زمانی که نیاز به وجود این غرفه ها نیست برای دیگران مشکلاتی را فراهم نماید. هرچند که در زمان برپا کردن نیز مشکلات ترافیکی را به وجود می آورند (بعضا نیاز به مسدود کردن خیابان است).
هدف دانش آموزان از پروژه حاضر طراحی ایستگاه هایی است که هم از نظر نصب و برپایی و هم از نظر برچیدن آسان، قابل حمل و ارزانتر باشد.
هم این که طراحی آن متناسب با رویکرد مذهبی و معماری اسلامی باشد. از این رو تلاش کردند از فرم قوسی و گنبدی که از مشخصه های معماری اسلامی می باشد در آن بهره بگیریم. همچنین مصالحی که برای این کار انتخاب می کنیم باید سبک باشد زیرا این سازه ها در واقع به نوعی سازه های موقت می باشند که ظرف مدت زمان کوتاهی باید برچیده شوند در نتیجه یکی از مهم ترین ویژگی ها در سازه موقت حفظ سبکی در عین پایداری سازه می باشد.

همچنین صرف هزینه کمتر و نیروی کار کمتر در این سازه نیز یکی دیگر از مزایای کار می باشد. مراحل کار و اجرای پروژه به این ترتیب بوده است که در مرحله اولیه به بررسی نمونه های موجود پرداختند و سازه هایی که تحت عنوان ایستگاه صلواتی در ایام محرم برپا می شوند چه ویژگی هایی دارند. سپس هر یک از افراد گروه ایدهء خود را در جهت اصلاح، بهتر کردن و افزایش کاربری این غرفه ها مطرح کرده و ایده های بهینه و مناسب انتخاب شدند.

از آن جایی که هدف دانش آموزان در عین پایداری سازه و استفاده از مصالح با دوام، آسان تر کردن برپایی و برچیدن سازه و مرتبط کرن معماری با ایام محرم و معماری اسلامی بود. دانش آموزان سعی کردند ایده های معماری اسلامی را نیز در آن پیاده کردند و از مصالح سبکی همچون چوب پنبه در مقیاس ماکت استفاده کردند که این مصالح در مقیاس واقعی می توانند کامپوزیت و پلاستیک فشرده و دیگر مصالح سازه ای سبک باشند.

نمونه مورد نظر بدین صورت است که از قطعات مدولار یکسان طراحی شده است که دانش آموزان نوارهای چوب پنیه که خود با فرم خطی دارای پایداری نمی باشند را انحنا دادند تا مقاومت آن ها را افزایش داده و بتواند به مدول های مناسب دست پیدا کنند. با توجه به این نکته که چگونه می توان مدول هایی طراحی کرد که پس از قرارگیری در فضا و ایجاد ساختار سازه به فرم مذهبی و اسلامی که در واقع کاربری سازه می باشد نزدیک باشند. از طراحی گنبدی استفاده کردند. همچنین برای این که سازه به راحتی قابل برپایی و برچیدن باشد عناصر را با نخ که در مقیاس واقعی باید کابل باشد به نقطه مرکزی متصل کرده تا هم فرم گنبدی را ایجاد کند و هم از لحاظ پایداری سازه توجیه منطقی داشته باشد.

همانطور که در بالا نیز ذکر شد در قدم اول آن چه که در طراحی این فضا اهمیت دارد رویکرد مذهبی و کارکرد مناسبتی آن است که ان را از سایر سازه های موقت متمایز می کند و همچنین در مرحله بعدی کارکرد موقت و در مدت زمان معینی می باشد پس لازم است سازه ای سبک باشد که به راحتی و بدون نیاز به افراد متخصص قابل برپایی و برچیدن باشد.

مهارت های کسب شده
1. آشنایی با اصول معماری ایرانی اسلامی
2. تحلیل سازه های سنگین به کار رفته در ایستگاه های صلواتی موجود
3. طراحی ماکت با چوب پنبه

بخش پروژه های دانش آموزی سایت تبیان
تهیه: مهدی رحمانی، تنظیم: نیلوفر یاقوتی