تبیان، دستیار زندگی
(1) عبدالله مقدمی انسان در مواجهه با تعدادی واژه چرا باید دچار لذت یا رنج شود ؟ اصولا کارکرد واژه در کلام چطور می تواند من و شما را به اعماق لذتهای درونی آمیخته با شادی رنج ببرد ؟ ادبیات چیست ؟ تعریف دقیق شعر چیست ؟ «...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

شکل دگر خندیدن (1)

عبدالله مقدمی

انسان در مواجهه با تعدادی واژه چرا باید دچار لذت یا رنج شود ؟ اصولا کارکرد واژه در کلام چطور می تواند من و شما را به اعماق لذتهای درونی آمیخته با شادی رنج ببرد ؟ ادبیات چیست ؟ تعریف دقیق شعر چیست ؟

« حقیقت این است که مفهوم و معنایی که به سبب فقدان لفظ مناسب دیگر ، از آن به لفظ « ادب » تعبیر می کنند عبارتست از مجموعه ی آثار مکتوبی که بلندترین و بهترین افکار و خیالها را در عالی ترین و بهترین صورتها تعبیر کرده باشند ، و البته به اقتضای احوال و طبایع اقوام و افراد ، و هم به سبب مقتضیات و مناسبات سیاسی و اجتماعی ، فنون و انواع مختلفی از این گونه آثار بوجود آمده است » (1)

شاید همه ی بهانه ی بشر برای ادامه ی این زندگی کسالت بار ، نیافتن پاسخ کامل ، واضح ، دقیق و جامع به سوالات بالا باشد . همان طور که می دانیم ادبیات یکی از شاخه های مهم و اصلی هنرهای انسان است و با مقداری تساهل و تسامح ، مادر همه ی هنر ها . چه اینکه ، هنر از اندیشه زاییده می شود و اندیشه در کلمه متبلور می شود و کلمه تار و پود ادبیات است !

اما ادبیات خود نیز به شاخه های گوناگونی تقسیم می شود . شعر ، داستان ، نثر ، نمایشنامه و ... . ما در این سلسله نوشته ها درباره طنز خواهیم گفت و از دیگر گونه خندیدن .

اما آیا می توان از طنز به عنوان شاخه ای از عناوین بالا نام برد ؟

پاسخ به این سوال مستلزم نگاهی از بالا به این موضوعات است . باید گفت : با توجه به اینکه طنز و هم پالکی های آن ( هزل ، هجو و ... ) در تضاد با واژه ی « جد » می آیند ، بنابراین طنز بودن یا نبودن متنی در تقسیم محتوایی آن متن دخالت خواهد داشت و به شعر یا داستان و نمایشنامه بودن آن - که با نوع ، فرم و تعاریف بیرونی تقسیم شده اند - ، سر سازگاری نخواهد داشت ! در واقع اینطور می توان گفت که : هر شعر ، داستان ، نثر ، فیلمنامه و ... می تواند طنز باشد یا نباشد .اما طنز چیست ؟ تفاوت طنز با هجو هزل در کجاست ؟ آیا مرزهای صریح و روشنی در این تفاوتها وجود دارد ؟ ارزش ادبی این ژانرها ، هر کدام با چه عیاری سنجیده می شود ؟ کدام یک ماندگارترند ؟ بزرگان این عرصه ها کیانند ؟ سیر تطور تاریخی این ژانر چگونه است ؟

پاسخ به همه ی این سوالها هدف اصلی صفحه« شکل دگر خندیدن » است . ان شاء ا... طی نوشته های بعدی با تعاملاتی که با شما دوستان عزیز خواهیم داشت ، سعی در گرد آوری مجموعه ای از مباحث تئوریک طنز و در ادامه آشنایی با نام آوران آن خواهیم داشت .

تا بعد ...

سایت تبیان


پی نوشت:

1) نقد ادبی / دکتر عبدالحسین زرین کوب . 1369 صفحه 6.