كلام هدایت

1- وَجَدْتُ عِلْمَ النّاسِ فى ارْبَعٍ: اوَّلُها انْ تَعْرِفَ رَبَّكَ، وَ الثّانِیَةُ انْ تَعْرِفَ ما صَنَعَ بِكَ، وَ الثّالِثَةُ انْ تَعْرِفَ ما ارادَ مِنْكَ، وَ الرّبِعَةُ انْ تَعْرِفَ ما یُخْرِجُكَ عَنْ دینِكَ.(1)

فرمود: تمام علوم جامعه را در چهار مورد شناسائى كرده‌ام :

اوّلین آن‌ها این كه پروردگار و خود را بشناسى .

دوّم، آنچه را كه برای تو ساخته و مهیا شده را بشناسی .

سوّم، بدانى كه براى چه آفریده شده‌اى.

چهارم، آنچه تو را از دین و اعتقاداتت منحرف می‌كند را بشناسی.

2- قالَ علیه السلام: رَحِمَ اللّهُ عَبْدا تَفَقَّهَ، عَرَفَ النّاسَ وَلا یَعْرِفُونَهُ. (2)

فرمود: خداوند متعال رحمت كند بنده‌اى را كه - در مسائل دینى و اجتماعى و سیاسى و ...- فقیه و عالم باشد و نسبت به مردم شناخت پیدا كند، گرچه مردم او را نشناسند و قدر و منزلت او را ندانند.

3- قالَ علیه السلام: ما قُسِّمَ بَیْنَ الْعِبادِ افْضَلُ مِنَ الْعَقْلِ، نَوْمُ الْعاقِلِ افْضَلُ مِنْ سَهَرِ الْجاهِلِ. (3)

فرمود: چیزى با فضیلت‌تر و بهتر از عقل بین بندگان توزیع نشده است، تا جائى كه خواب عاقل - هوشمند - بهتر از شب زنده‌دارى جاهل بى‌خرد است .

4- قالَ علیه السلام: إنَّ اهْلَ الاْرْضِ مَرْحُومُونَ ما یَخافُونَ، وَ ادُّوا الاْمانَةَ، وَ عَمِلُوا بِالْحَقِّ. (4)

فرمود: اهل زمین مورد رحمت - و بركت الهى- هستند، مادامى كه خوف و ترس - از گناه و معصیت داشته باشند- ، و اداى امانت نمایند و حقّ را دریابند و مورد عمل قرار دهند.

5- قالَ علیه السلام: بِئْسَ الْعَبْدُ یَكُونُ ذا وَجْهَیْنِ وَ ذا لِسانَیْنِ. (5)

فرمود: بدتری بنده كسی است كه داراى دو چهره و دو زبان مى‌باشد، - كه در پیش رو چیزى گوید و پشت سر چیز دیگر -.

6- قالَ علیه السلام: اَلْمَغْبُونُ مَنْ غَبِنَ عُمْرَهُ ساعَةً. (6)

فرمود: ورشكسته كسى است كه عُمْر خود را هر چند به مقدار یك ساعت هم كه باشد بیهوده تلف كرده باشد.

7- قال علیه السلام: مَنِ اسْتَشارَ لَمْ یَعْدِمْ عِنْدَ الصَّوابِ مادِحا، وَ عِنْدَ الْخَطإ عاذِرا.(7)

فرمود: كسى كه در امور زندگى خود با اهل معرفت مشورت كند، چنانچه درست و صحیح عمل كرده باشد مورد تعریف و تمجید قرار مى‌گیرد و اگر خطا و اشتباه كند عذرش پذیرفته است .

8- قالَ علیه السلام: مَنْ لَمْ یَكُنْ لَهُ مِنْ نَفْسِهِ واعِظٌ تَمَكَّنَ مِنْهُ عَدُوُّهُ یعنی الشّیطان. (8)

فرمود: هر كه از سوی خودش موعظه‌گری – كه از درون تذكرش دهد- نداشته باشد دشمنش كه همان شیطان باشد بر او چیره گردد.

9- قالَ علیه السلام: لایَخْلُو الْمُؤْمِنُ مِنْ خَمْسَةٍ: سِواكٍ، وَ مِشْطٍ، و سَجّادَةٍ، وَ سَبْحَةٍ فیها ارْبَعٌ وَ ثَلاثُونَ حَبَّة، وَ خاتَمُ عَقیقٍ. (9)

فرمود: مؤمن همیشه همراه خود پنج چیز باید داشته باشد: مسواك، شانه، مهر و جانماز، تسبیحی كه 34 دانه داشته باشد و انگشتر عقیق.

10- قالَ علیه السلام: لا تَدْخُلُوا الْحَمّامَ عَلَى الرّیقِ، وَ لا تَدْخُلُوهُ حَتّى تُطْعِمُوا شَیْئا. (10)

فرمود: بعد از صبحانه - بدون فاصله- حمّام نروید؛ و - با معده خالى- داخل حمام نروید، مگر این كه قدرى غذا بخورید.

11- قالَ علیه السلام: اِیّاكَ وَ الْمِزاحَ، فَاِنَّهُ یَذْهَبُ بِنُورِ ایمانِكَ، وَ یَسْتَخِفُّ مُرُوَّتَكَ. (11)

فرمود: بر حذر باش از شوخى، چرا كه نور ایمانت را برده و از جوانمردیت می‌كاهد.

__________________________

1-كافى : ج 1، ص 50، ح 11، اعیان الشیعة : ج 2، ص 9، نزهة النّاظر: ص 121.

2- نزهة النّاظر و تنبیه الخاطر حلوانى : ص 122، ح 2.

3- تحف العقول: ص 213، بحارالا نوار: ج 1، ص 154، ضمن ح 30، و ج 75، ص 312، ضمن ح 1.

4- تهذیب الا حكام : ج 6، ص 350، ح 991، وافى : ج 4، ص 433، ح 2273

5- تحف العقول : ص 291، بحارالا نوار: ج 1، ص 150، ضمن ح 30.

6- نزهة الناظر و تنبیه الخاطر حلوانى : ص 123، ح 6.

7- نزهة الناظر و تنبیه الخاطر: ص 123، ح 13، بحارالا نوار: ج 75، ص ‍ 140، ح 37.

8- نزهة الناظر و تنبیه الخاطر: ص 124، ح 15.

9- بحارالا نوار: ج 98، ص 136، ح 76، مصباح المتهجّد شیخ طوسى : ص 735، ب 3.

10- وسائل الشّیعة : ج 2، ص 52، ح 1454

11- وسائل الشّیعة : ج 12، ص 118، ح 15812.