تبیان، دستیار زندگی
آیا لاكربی تكرار می شود؟گروهی براین باورند كه زمان آشكار شدن سرنوشت امام موسی صدر نیز خواهد آمد، چنان كه دولت لیبی ابتدا نقش خود در سقوط هواپیمای پان امریكن بر فراز دهكده لاكربی اسكاتلند در سال 1988 را منكر می شد...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

لیبی: نقطه بی بازگشت


آیا لاكربی تكرار می شود؟گروهی براین باورند كه زمان آشكار شدن سرنوشت امام موسی صدر نیز خواهد آمد، چنان كه دولت لیبی ابتدا نقش خود در سقوط هواپیمای پان امریكن بر فراز دهكده لاكربی اسكاتلند در سال 1988 را منكر می شد، اما با عقب نشینی از موضع خود، مسئولیت حادثه مذكور را پذیرفت.

بزرگ مردی كه به منظور یافتن راهكارهایی برای آزاد سازی لبنان از اشغال اسرائیل به لیبی سفر كرده بود، خود همچون افسانه ای در شن های صحرای بزرگ آفریقا ناپدید شد، و این در حالی بود كه لبنان، به صحنه ی یك خیمه شب بازی بین المللی بدل شده بود و پیكر فرزندانش، آماج گلوله های جیره خواران جنگ، تركش اتومبیل های بمب گذاری شده و نبرد گروهك های سیاسی قرارداشت.

لبنان، عملا از گردونه ی نبرد اعراب و اسرائیل خارج شده و به فجایع حاصل از نبردهای داخلی سرگرم بود. اسرائیل نیز با سوءاستفاده از این فرصت استثنایی به اشغال جنوب لبنان شتافت تا اسطوره ی مقاومت فلسطین را نیز درهم شكند و آبرویی را كه چند سال پیش از آن، در اكتبر 1973 و به دنبال شكست در برابر اعراب از دست داده بود، بازیابد و خاطره ی نبردی باورنكردنی را كه دنیا را به شگفتی واداشت و افسانه ی شكست ناپذیری اسرائیل را درهم شكست، از ذهن ها بزداید.

اما امام موسی صدر، بسی دورتر را می نگریست و بر آن بود كه با به حركت درآوردن كشورهای عربی، از نابودی دستاوردهای پیروزی اعراب در نبرد اكتبر جلوگیری كند. از این رو تلاش می كرد با برپایی اجلاس اضطراری سران عرب، اسرائیل را از جنوب لبنان بیرون براند. این در حالی بود كه در آن زمان، دولت لیبی پرچمدار ملی گرایی عربی بود و در لبنان نیز مردان هزار چهره، به زیر این علم سینه می زدند.

با توجه به شرایط آن روز جهان عرب، امام موسی صدر ترجیح داد كه طرابلس، پایتخت لیبی را محلی برای رسیدن به اهداف مورد نظر خویش قرار دهد، اما هنگامی كه به همراه یارانش، شیخ محمدیعقوب، و روزنامه نگار لبنانی عباس بدرالدین، به لیبی رسید، به دنبال جدال لفظی با قذافی، ربوده و ناپدید گردید.

?? ماه آگوست جاری، مصادف است با بیست و هفتمین سالگرد ناپدیدشدن امام موسی صدر، بنیانگذار مجلس اعلای شیعیان لبنان و جنبش محرومان ؛ كه مقدمه پیدایش جنبش امل به رهبری نبیه بری ـ وكیلی كه در آن زمان، به تازگی از آمریكا به لبنان بازگشته بود و اكنون ریاست مجلس شورای لبنان را برعهده دارد ـ بود، تاسیس جنبش حزب الله به رهبری سید حسن نصراله نیز از پیامدهای آن است.

از زمان ناپدیدشدن امام صدر، خانواده و هواداران ایشان، لحظه ای از تلاش برای حل معما و آگاهی از سرنوشت امام و یارانش غافل نبوده اند و در این راستا، بسیاری از رهبران عرب و حتی ایران را ـ كه پس از پیروزی انقلاب [امام] خمینی، در نزد قذافی جایگاهی مهم یافته بود ـ واسطه قرار دادند، اما نتوانستند پرده از این راز بزرگ برگیرند، زیرا دولت لیبی ابتدا هرگونه ارتباط با این حادثه ی شگفت انگیز را انكار كرد، سپس با تغییر در موضع خود، پذیرفت كه امام صدر در لیبی بوده، اما این كشور را به مقصد ایتالیا ترك كرده است. دولت ایتالیا پس از انجام تحقیقات رسمی، ورود امام موسی صدر از طریق هوا یا دریا به این كشور را منتفی اعلام؛ و موضوع را خاتمه یافته تلقی كرد. بدین ترتیب، جز خانواده و دوستداران امام ـ كه بنابر گواهی شاهدان عینی معتقدند كه ایشان زنده هستند و در لیبی به سر می برند دیگران پرونده را مختومه پنداشتند.

هرچند دولت لیبی به انكار و پنهان كاری متوسل گردیده است، اما مراجع قضایی لبنان ـ آن هم درعالی ترین سطوح عقیده ی دیگری دارند و هفده تن از مسئولان لیبیایی و در رأس آنان، معمر قذافی رهبر این كشور را در حادثه ی ناپدیدشدن امام موسی صدر، مسئول و متهم می شمارند و بدین ترتیب، همگان را در موضع انفعال قرارداده اند. به گونه ای كه برخی تحلیل گران معتقدند كه دستگاه قضایی لبنان، در واقع به جمهوری لیبی اعلان جنگ داده است، آن هم در حالی كه دولت لیبی، به نحو بی سابقه ای به غرب گرایش پیدا كرده و سیاست درهای باز را در قبال غرب ـ كه روزی از نگاه دولتمردان لیبی، امپریالیست به شمار می آمد ـ در پیش گرفته است. با چنین وصفی، آیا ممكن است خانواده ی امام صدر، به پاسخ قانع كننده ای برای معمای ربوده شدن ایشان دست یابند؟

گروهی براین باورند كه زمان آشكار شدن سرنوشت امام موسی صدر نیز خواهد آمد، چنان كه دولت لیبی ابتدا نقش خود در سقوط هواپیمای پان امریكن بر فراز دهكده لاكربی اسكاتلند در سال 1988 را منكر می شد، اما با عقب نشینی از موضع خود، مسئولیت حادثه مذكور را پذیرفت و خسارتی معادل با 2/7 میلیارد دلار پرداخت نمود. در حادثه سقوط هواپیمای فرانسوی یوتا در كشور نیجر به سال 1989نیز مشابه این موضع گیری های متناقض را از دولت لیبی مشاهده كردیم كه سرانجام مسئولیت آن را نیز دولت قذافی به عهده گرفت. اكنون نیز دولتمردان این كشور، سرگرم گفتگو با مقامات آلمان غربی برای پذیرش مسئولیت حادثه انفجار رستوران لابیل در آلمان غربی سابق در سال 1986 و پرداخت خسارت آن هستند.

برخی از آگاهان سیاسی معتقدند كه رفتار سران كشور لیبی در قبال بحران ربوده شدن امام صدر نیز بی شباهت به حوادث مذكور نخواهد بود. اما خانواده صدر ضمن رد این سیاست، خواهان دست یابی به حقیقت امر هستند، حتی اگر این روند مدت ها به درازا بكشد.

دولت لیبی نیز ضمن اعتراف پنهانی به مسئولیت خود در حادثه ی ربوده شدن امام صدر و یارانش، بار دیگر دولت ایران را واسطه قرار داد تا با استفاده از نفوذ خود در میان شیعیان لبنان، در ازای پرداخت خسارت سنگین و بازگرداندن جنازه ربوده شدگان، پرونده را مختومه اعلام كند، اما خانواده صدر با این پیشنهاد به شدت مخالفت كرده اند، تا قضیه امامِ ربوده شده ، همچون جراحتی برجامانده از جنگ سرد اعراب علیه اعراب ، برای زمان تصفیه حساب ها، همچنان سرگشاده باقی بمانَد.

روزنامه الاهرام العربی در راستای تلاش برای یافتن حقیقت، پیچیده ترین گمانه های موجود در این زمینه را افشا كرده است. بر مبنای یكی از این احتمالات، امام صدر هنوز زنده است و در یكی از زندان های شهر سبها در جنوب لیبی به سر می برد. این در حالی است كه هر یك از این گمانه ها می تواند به مهمترین چالش موجود در جهان عرب در سال های آینده تبدیل گردد.

منبع: الاهرام العربی

مهدی مصطفی - ترجمه: مهدی سرحدی