تبیان، دستیار زندگی
نگاهی به داستان های کوتاه ادگار آلن پو
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

کاهن اعظم قصه های گوتیک

نگاهی به داستان های کوتاه ادگار آلن پو

بخش ادبیات تبیان
ادگار آلن پو

در پیدایش داستان کوتاه مدرن که از رایج ترین اشکال ادبی معاصر است دو نویسنده نقش بسزایی داشته اند؛ نیکولای گوگول روس و ادگار آلن پو امریکایی. هر دو نویسنده در یک سال (1809) متولد شدند و هردو به نوعی تحت تأثیر رومانتیسیت های آلمانی و بریتانیایی بودند. پس از گذشت حدود دویست سال از زمان خلق آثار این دو نویسنده، برخی از داستان های کوتاه شان همچنان از نمونه های درخشان و کامل این گونه ادبی به حساب می آیند.

ادگار آلن پو که ترجیح می داد به عنوان یک شاعر در خاطره ها زنده بماند دلیل برتری شعر بر اثر منثور بلند را چنین توضیح می داد: «آن درجه از هیجان  انگیزی را که به یمن آن شعر، اصلاً شعر خوانده می شود در هیچ کمپوزیسیون بلندی نمی توان تا به آخر حفظ کرد» و بر همین اساس استدلال می کند که روایت منثور کوتاهی که می توان آن را در یک نشست خواند برمبنای همین واقعیت بر هر رمانی برتری دارد...

داستان کوتاه، مثل اغلب اشعاری که مشخصاً رمانتیک اند، معمولاً به یک لحظه مهم، یک بزنگاه ادراک معطوف است (یان رید؛ داستان کوتاه) او ادعا می کرد داستان کوتاه نوع ادبی مشروع و مهمی است که می تواند تأثیرهای عاطفی و زیباشناختی نیرومندی پدید آورد و چون بر تأثیر واحد متکی بود، وی آن را از نظر قابلیتی که در ایجاد لذت روحی داشت تنها یک رده پایین تر از شعر غنایی می دانست (یک درخت، یک صخره، یک ابر؛ نشر مرکز)

نکته مهم دیگر درباره آثار او تأثیری است که بر گونه های ادبی مختلف برجای گذاشته؛ از نظم گرفته تا نثرکه همین او را به نویسنده ای خاص تبدیل کرده است. شارل بودلر و استفان مالارمه و دیگر سمبولیست ها از او تأثیر فراوان گرفتند و حتی آثارش را به فرانسوی ترجمه کردند که همین امر از او چهره ای جهانی ساخت. بودلر اعتراف کرد که از مطالعه آثار پو به نحو ویژه ای تکان خورده و خود را بسیار شبیه به اویافته بود.

«ماجرای بی سابقه شخصی به نام هانس فال» در پیدایش ژانر علمی-تخیلی و «قتل های خیابان مورگ» و دیگر حکایت های کارآگاهی اش به شکل گیری ژانر پلیسی و نویسندگانی مانند آرتور کانن دویل کمک شایانی کرد. فیودور داستایفسکی رابطه بین جنایت و مکافات را از «قلب افشاگر» پو وام گرفت و حکایت های گوتیک اش بر رابرت لویی استیونسون تأثیر گذاشت. دامنه تأثیرات او زمینه های دیگر هنر را نیز در بر می گیرد؛ «از کلود دبوسی و راول موسیقیدان گرفته تا بیردزلی نقاش که می گفتند هرکدام می کوشند تا آنچه را که پو در ادبیات انجام داده در هنر خویش به وجود آورند...

اگر آثار پو دارای زیربنای محکم فکری و عوامل کاملاً متمایز زیبایی شناسی نبود... او نیز به طور ساده یکی از رمانتیک هایی می بود که در نیمه اول قرن نوزدهم در همه جا یافت می شدند. درست است که بعضی از عوامل ظاهری رمانتیسم در آثار او وجود دارد، ولی آثار او دارای «چیز دیگری» است. (ویلیس ویگر؛ تاریخ ادبیات امریکا)



منبع: ایران - مهران فیاض