در منابع روایی اهل سنت «علیٌ كنفسی» وجود دارد؟

یكی از آیاتی كه از فضائل بی نظیر «اهل البیت» و به ویژه امیرمؤمنان علیه السلام محسوب می شود، آیه مباهله است، بر طبق این آیه، امیرمؤمنان علیه السلام «نفس» رسول الله صلی الله علیه وآله است. در این نوشتار به بررسی روایتی می پردازیم که در منابع اهل سنت، به وضوح امیرمومنان را نفس پیامبر می داند، می پردازیم.

خداوند می فرماید: فَمَنْ حَاجَّكَ فیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَكُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَكُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَی الْكاذِبین . آل عمران/61. هر گاه بعد از علم و دانشی كه (در باره مسیح) به تو رسیده، (باز) كسانی با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آنها بگو: «بیایید ما فرزندان خود را دعوت كنیم، شما هم فرزندان خود را ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را ما از نفوس خود دعوت كنیم، شما هم از نفوس خود آن گاه مباهله كنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.

روایت عبد الله بن شداد

ابن أبی شیبه كوفی در كتاب المصنف می نویسد:
حَدَّثَنَا شَرِیكٌ، عَنْ عَیَّاشٍ الْعَامِرِیِّ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ شَدَّادٍ، قَالَ: قَدِمَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ  وَفْدُ آلِ سَرْحٍ مِنَ الْیَمَنِ فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ : «لَتُقِیمُنَّ الصَّلَاةَ وَلَتُؤْتُنَّ الزَّكَاةَ وَلَتَسْمَعُنَّ وَلَتُطِیعُنَّ أَوْ لَأَبْعَثَنَّ إلَیْكُمْ رَجُلًا كَنَفْسِی، یُقَاتِلُ مُقَاتِلَتَكُمْ وَیَسْبِی ذَرَارِیَّكُمْ، اللَّهُمَّ أَنَا أَوْ كَنَفْسِی»، ثُمَّ أَخَذَ بِیَدِ عَلِیٍّ. گروهی از طایفه آل سرح پیش رسول خدا (ص) آمدند، پس آن حضرت فرمود: یا نماز را می خوانید، زكات می پردازید، دستورات را گوش می دهید و اطاعت می كنید، یا كسی را به سوی شما می فرستم كه همانند من است، با جنگاورانتان می جنگد، خانواده تان را اسر می كند، خدایا ! یا خودم می روم یا كسی كه مثل من است. سپس دست علی (علیه السلام) را بلند كرد.(1)

بررسی سند روایت:

شریك بن عبد الله القاضی: از روات بخاری، مسلم و سایر صحاح سته: شریك بن عبد الله أبو عبد الله النخعی القاضی أحد الأعلام عن زیاد بن علاقة وسلمة بن كهیل وعلی بن الأقمر وعنه أبو بكر بن أبی شیبة وعلی بن حجر وثقه بن معین وقال غیره سیء الحفظ وقال النسائی لیس به بأس هو أعلم بحدیث الكوفیین من الثوری قاله بن المبارك توفی 177 عاش اثنتین وثمانین سنة خت 4 م متابعة شریك بن عبد الله نخعی قاضی، یكی از مشاهیر بود. یحیی بن معین او را توثیق كرده اند، دیگران گفته اند كه حافظه اش خوب نبود، نسائی گفته: اشكالی در او نیست او نسبت به حدیث اهل كوفه از ثوری داناتر بود، این سخن را ابن مبارك گفته.(2)
عیاش بن عمرو العامری:
از روات مسلم و سایر صحاح سته؛ ذهبی در باره او می نویسد: عیاش بن عمرو العامری الكوفی عن بن أبی أوفی وإبراهیم التیمی وعنه سفیان وشعبة وثق عیاش بن عمرو، توثیق شده است.(3)
عیاش بن عمرو الكوفی ثقة. عیاش بن عمر، ثقه است.(4)
عبد الله بن شداد:
از روات بخاری، مسلم و سایر صحاح سته: ابن حجر عسقلانی نام او را در زمره أصحاب آورده است: عبد الله بن شداد بن الهاد اللیثی تقدم فی ترجمة أبیه فی القسم الأول سیاق نسبه وولد هو فی عهد النبی صلی الله علیه وسلم وأمه سلمی بنت عمیس.... عبد الله بن شداد، در شرح حال پدرش در قسم اول از أصحاب در باره او نسبش سخن گفتیم، او در زمان رسول خدا (ص) به دنیا آمد و ادرش سلمی بن عمیس بود.(5)
ابن عبد البر قرطبی نیز نام او را در زمره أصحاب آورده است:عبد الله بن شداد بن الهاد اللیثی العتواری ولد علی عهد رسول الله صلی الله علیه وسلم كان من أهل العلم.(6) بنابراین، سند روایت اشكالی ندارد و تمام راویان آن از روات بخاری و یا مسلم هستند.

نتیجه

این روایت ثابت می كند كه امیرمؤمنان علیه السلام «نفس پیامبر صلی الله علیه وآله» است و هیچ تفاوتی با آن حضرت ندارد، تمام فضائل، مقامات و مناقبی را كه رسول خدا صلی الله علیه وآله دارد، امیرمؤمنان علیه السلام نیز دارد، جز نبوت كه استنثناء شده است. و این برترین فضیلت امیرمؤمنان علیه السلام به شمار می رود.