تبیان، دستیار زندگی
به راستی کسانی که برای سفر آخرت، توشه ای از این ماه بر نمی چینند با چه امید و بارقه ای راه به سوی دوست و خانه ی ابدی بر می دارند. این مقاله تلنگری است در جهت برانگیختن شوق عبادت و بندگی در روزهای ماه مبارک شعبان.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نکات کلیدی برای روزهای شعبان المعظم

به راستی کسانی که برای سفر آخرت، توشه ای از این ماه بر نمی چینند با چه امید و بارقه ای راه به سوی دوست و خانه ی ابدی بر می دارند. این مقاله تلنگری است در جهت برانگیختن شوق عبادت و بندگی در روزهای ماه مبارک شعبان.

علی بیرانوند/کارشناس حوزه - بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
ماه شعبان

باید خدا را شاکر و قدردان بود که امسال نیز توفیق درک ماه با فضیلت شعبان و بهره مندی از سفره ی انس و الفت با حضرت دوست را قسمت ما کرد. توفیق امسال ما چند برابر می شود اگر در روزهای ماه مبارک شعبان نیز بتوانیم به خوبی از ساعات و لحظات پایانی آن استفاده نماییم و توشه ای برای سفر پر فراز و نشیب آخرت برداریم، به راستی کسانی که برای سفر آخرت، توشه ای از این ماه بر نمی چینند با چه امید و بارقه ای راه به سوی دوست و خانه ی ابدی بر می دارند. این مقاله تلنگری است در جهت برانگیختن شوق عبادت و بندگی در روزهای ماه مبارک شعبان.

تأملی در اهمیت و ارزش ماه شعبان:

بنا بر آنچه در روایات اسلامی نقل شده، امید شفاعت و بخشش در این ماه چند برابر است، چرا که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) یکی از نام های این ماه را، ماه شفاعت نامیده است. در کتب روایی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) نقل شده است: «شعبان شهر من است، در این ماه بر پیامبرتان زیاد درود (صلوات) بفرستید و فرمودند بدین جهت ماه شعبان ماه شفاعت نامیده شده است چون پیامبرتان شفاعت می کند از هر کسی که در این ماه بر او درود ( صلوات ) بفرستند».[1]
همچنین در روایت دیگری از حضرت نقل شده است که فرمودند: «شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه خداى عز و جل هر كه یك روز از ماه مرا روزه دارد من روز قیامت شفیع او باشم و هر كه دو روز از ماه مرا روزه دارد گناهانش آمرزیده گردد و هر كه سه روز از ماه مرا روزه دارد به او می گویند كار خود را از سر گیر».[2]

شعبان همسایه ی ماه خدا:

در اهمیت قرائت قرآن پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) فرمودند: پیامبر (صلى الله علیه و آله) : «هیچ جلسه قرآنى براى تلاوت و درس در مجلسی از مساجد خدا برقرار نشد، مگر این كه آرامش بر آنان نازل شد و رحمت دربرشان گرفت و فرشتگان در اطراف آنان حلقه زدند و خداوند در میان كسانى كه در نزدش هستند، از آنان یاد كرد»

هر چند عبودیت و بندگی خدای متعال در هر روز و ماهی به ذاته ارزشمند و پر اهمیت است، ولی در ایام و ماه های خاصی از سال این تأکید دو چندان می شود چرا که؛ عبادت در ماهی همچون شعبان جنبه ی آماده سازی و مهیا شدن برای بزرگترین مهمانی سال را به خود می گیرد. پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و اله)

در آخرین روزهای ماه شعبان خطبه ی با اهمیت و مهمی را برای آمادگی و مهیا شدن در این میهمانی ایراد می فرماید: ابو الورد از امام باقر (علیه السلام) نقل كرده است كه رسول خدا (صلی الله علیه و اله) در آخرین جمعه ماه شعبان براى مردم خطبه اى خواند. نخست حمد و ثناى الهى به جاى آورد، سپس فرمود: اى مردم، به شما ماهى روى آورده كه در آن شبى قرار دارد كه از هزار ماه بهتر است و آن ماه رمضان است. خداوند روزه آن را واجب ساخته و قیام یك شب را در آن به نماز مانند عبادت هفتاد شب از ماه هاى دیگر قرار داده است». [3]  امام رضا (علیه السلام) نیز در توصیه و سفارشی که در روزهای پایانی ماه شعبان به اباصلت دارد، یکی از علل اهمیت توبه و استغفار را در روزهای پایانی شعبان را این چنین بیان می فرماید: «توبه کن به سوى خدا از گناهان خود، تا آنکه چون ماه مبارک [رمضان] درآید خالص گردانیده باشى».[4]

سفارش و توصیه مهم  امام رضا (علیه السلام)

یکی از زیباترین و مهمترین روایاتی که گویای اهمیت و ارزش روزهای پایانی شعبان می باشد، روایت ارزشمندی است که جناب اباصلت هروی از آن امام رضا (علیه السلام) نقل می کند، قبل از بیان روایت در خصوص اباصلت هروی می توان گفت که  او نزد همه رجالیان شیعه و اکثر علمای اهل سنت مورد وثوق بوده است. برخی از رجال شناسان همچون یحیی بن معین، عجلی، ابن شاهین و نیز نجاشی از امامیه وی را توثیق کرده اند. [5]

در روایت دیگری از حضرت نقل شده است که فرمودند: «شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه خداى عز و جل هر كه یك روز از ماه مرا روزه دارد من روز قیامت شفیع او باشم و هر كه دو روز از ماه مرا روزه دارد گناهانش آمرزیده گردد و هر كه سه روز از ماه مرا روزه دارد به او می گویند كار خود را از سر گیر»


«عَنْ عَبْدِ السَّلَمِ بْنِ صَالِحٍ الْهَرَوِیِّ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا ع فِی آخِرِ جُمُعَةٍ مِنْ شَهْرِ شَعْبَانَ فَقَالَ لِی یَا أَبَا الصَّلْتِ إِنَّ شَعْبَانَ قَدْ مَضَى أَکْثَرُهُ وَ هَذَا آخِرُ جُمُعَةٍ فِیهِ فَتَدَارَکْ فِیمَا بَقِیَ تَقْصِیرَکَ فِیمَا مَضَى مِنْهُ؛
و اباصلت هروى روایت کرده است که: در جمعه آخر ماه شعبان به خدمت حضرت امام رضا (علیه السلام) رفتم حضرت فرمود:  اى اباصلت اکثر ماه شعبان رفت و این جمعه آخر آن است، پس تدارک و تلافى کن در آنچه از این ماه مانده است، تقصیرهایى را که در ایام گذشته این ماه کرده اى و بر تو باد که آنچه نافع است را انجام دهی، دعا و استغفار بسیار کن و تلاوت قرآن مجید بسیار کن و توبه کن به سوى خدا از گناهان خود تا آنکه چون ماه مبارک وارد شد خالص شده باشى براى خدا و مگذار در گردن خود امانت و حق کسى را مگر آنکه ادا کنى و مگذار در دل خود کینه کسى را مگر آنکه بیرون کنى و مگذار گناهى را که مى کرده اى مگر آنکه ترک کنى و از خدا بترس و توکل کن بر خدا در پنهان و آشکار امور خود و هر که بر خدا توکل کند خدابرای او بس است و بسیار بخوان در بقیه این ماه این دعا را اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَکُنْ غَفَرْتَ لَنَا فِیمَا مَضَى مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ؛ بدرستى که حق تعالى در این ماه آزاد مى گرداند بنده هاى بسیار از آتش جهنم براى حرمت ماه مبارک رمضان» [6]

نکات کلیدی برای روزهای شعبان المعظم:

1-استغفار و توبه به درگاه الهی: مهمترین سفارش و نکته ای که باید در روز های پایانی این ماه مورد توجه قرار داد، توجه بیش از پیش به مقوله استغفار و توبه است. استغفار، اکسیر اعظم و شاه کلیدی کار آمد برای پاک شدن از گناهان کبیره است. تا انسان از اشتباهات و گناهان خود توبه ننماید، چه بسا حتی شفاعت اولیای الهی نیز موجب نجات او نباشد. به همین جهت امام رضا (علیه السلام) در توصیه خود به اباصلت او را متوجه استغفار و توبه می فرماید: «عَلَیْکَ بِالْإِقْبَالِ عَلَى مَا یُعِینُکَ وَ أَکْثِرْ مِنَ الدُّعَاءِ وَ الِاسْتِغْفَارِ؛ [7] و بر تو باد که رو آورى بر آنچه نافع است، پس زیاد دعا و استغفار کن». همچنین امام رضا (علیه السلام) درروایت دیگری اهمیت استغفار و طلب توبه را در ماه شعبان این چنین بیان می فرماید: «هر كس در ماه شعبان هفتاد بار به پیشگاه خداوند استغفار و طلب آمرزش كند، گناهانش براى او آمرزیده مى شود، هر چند به شمار ستارگان باشد».[8]

« هر كس در ماه شعبان هفتاد بار به پیشگاه خداوند استغفار و طلب آمرزش كند، گناهانش براى او آمرزیده مى شود، هر چند به شمار ستارگان باشد»

2-تلاوت قرآن را غنیمت بشمار: نکته مهم دیگری که در سفارش امام رضا (علیه السلام) به اباصلت چشم نوازی می کند توصیه به قرائت قرآن است؛ «وَ عَلَیْکَ بِالْإِقْبَالِ عَلَى مَا یُعِینُکَ وَ أَکْثِرْ مِنَ الدُّعَاءِ وَ الِاسْتِغْفَارِ وَ تِلَاوَةِ الْقُرْآن» [9] در اهمیت قرائت قرآن پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) فرمودند: پیامبر (صلى الله علیه و آله) : «هیچ جلسه قرآنى براى تلاوت و درس در مجلسی از مساجد خدا برقرار نشد، مگر این كه آرامش بر آنان نازل شد و رحمت دربرشان گرفت و فرشتگان در اطراف آنان حلقه زدند و خداوند در میان كسانى كه در نزدش هستند، از آنان یاد كرد».[10]
3-بخشیدن را تمرین کن و کینه ها را پاک نما: یکی از کارهای بسیار مهمی که در تمام روزهای سال بخصوص بنا بر روایت امام رضا (علیه السلام) باید به یاد داشت و تمرین کرد، پاک کردن دل از سیاهی کینه و دشمنی است. کینه توزی آفتی جانکاه و بیماری خطرناکی است که اگر به جان جامعه سرایت کند، قلب و سینه مردم را به عوارض شوم خود مبتلا می نماید و ارکان زندگی اجتماعی را متزلزل  می سازد و حیات گروهی را فاسد می کند.
کینه توزی و عداوت علاوه بر مفاسد فراوان فردی و اجتماعی، منشأ صفات خطرناک و گناهان دیگری نیز می باشد، از جمله اینکه، در بسیاری از موارد منشأ غیبت، حسد، دروغ، تهمت، خشم، شماتت، استهزاء، قطع رحم، برگرفته از کینه توزی است. [11] به همین جهت در منابع روایی نقل شده است: «رَأْسُ الْعُیُوبِ الْحِقْد؛ [12] ریشه عیب ها کینه توزی است».

سخن آخر:

چه خوب است پیش از ورود در ماه خدا با توبه، استغفار و زدودن کینه ها دل هایمان را رنگ بوی خدای بخشیم و قلب را آماده رحمت الهی نماییم.

پی نوشت ها:
[1]. بحار الأنوار: ج 94، ص78.
[2]. الأمالی( للصدوق): ص 19، ح1.
[3]. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال: ص66.
[4]. إقبال الأعمال: ج 1، ص: 9
[5]. تاریخ الثقات: ص۳۰۳؛ رجال نجاشی، ج۲، ص۶۰ ۶۱.
[6]. إقبال الأعمال: ج 1، ص9.
[7].  همان.
[8]. روضة الواعظین(ترجمه مهدوى دامغانى): ص636
[9]. همان.
[10]. مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل ح3788، ج3 ، ص 363.
[11]. فرهنگ صفات، عباس اسماعیلی یزدی: ص608.
[12].  تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص299، ح6770.



مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.