شهدایی که شهید نشده اند!

جانباز نماد مقاومت در برابر سختی مجروحیت برای یک هدف مقدس است. این نیز بخاطر روح مقاوم جانباز است.

در قرآن اینگونه آمده است که:

«الَّذینَ اسْتَجابُوا لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ مِنْ بَعْدِ ما أَصابَهُمُ الْقَرْحُ لِلَّذینَ أَحْسَنُوا مِنْهُمْ وَ اتَّقَوْا أَجْرٌ عَظیم» كسانى كه پس از آنكه زخم برداشته بودند، دعوت خدا و پیامبر [او] را اجابت كردند، براى كسانى از آنان كه نیكى و پرهیزگارى كردند پاداشى بزرگ است .(آل عمران 172)
همچنین در حدیثی از پیامبر اکرم (صلی الله و علیه و آله) نقل شده است که: (مَن جُرِحَ فی سَبیلِ اللّه جاءَ یَومَ القِیامَةِ ریحُهُ كَرِیحِ المِسكِ . . . عَلَیهِ طابَعُ الشُّهَداءِ) هر كس در راه خداوند مجروح شود، در حالى وارد قیامت مى شود كه بویش چون بوى مشك است . . . و نشان شهیدان را دارد. (میزان الحكمه، ح 9814 )

مقایسه شهید و جانباز

می دانیم که خداوند به نیات افراد اجر می دهد و همانگونه که گفته شده "الاعمال بالنیات"، آنچه در اعمال ما مهم است نیات ما هستند. جانباز فردی است که همانند یک شهید و برای رضای خدا جانش را کف دست گرفته و جنگیده.
به تعبیر دیگر به این مقام رسیده است که بتواند برای خداوند از حیات جسمانی خود هم مایه بگذارد. علاوه بر اینکه جانباز عمری را با مجروحیت زندگی می کند در حالی که شهید تنها سختی لحظه مرگ را تجربه می کند. بنابراین معلوم نیست که اجر یک جانباز از یک شهید کمتر باشد.

جانباز جسمی و جانباز معنوی

جانباز به معنای گذشتن از جان برای رسیدن به یک هدف بالاتر است. جانبازی یعنی آزادی از تعلق به بدن و چون دوست داشتنی ترین چیزها برای هر کس جسم اوست پس گذشتن از جسم همراه با گذشتن از یکی از مهم ترین تعلقات انسان در دنیا است و البته که هر چه تعلقات دنیایی انسان کمتر شود، بیشتر به حقیقت بدون محدودیت که خداوند باشد توجه می کند.
حال ممکن است فردی با دادن برخی از اعضای بدن خود، به خداوند توجه کند و نیز ممکن است که افرادی هم با وجود سلامت کامل و با گام نهادن در راه مجاهده نفس از تعلقات مادی دل کنده و به خدا توجه کنند.
در حقیقت، جانبازی و مثلاً قطع عضوی از اعضای بدن انسان، به آزادی روح انسان از خود بینی و توجه به غیر خدا که همان سعادت انسانی است، کمک می کند.
بنابراین یک اصل وجود دارد و آن اینکه انسان باید دلبستگی هایش را به غیر خدا قطع کند. حال این کار ممکن است با وارد شدن مصیبتهای جسمانی بر انسان باشد و یا با بقیه سختی ها و یا اینکه خود فرد با مجاهده نفس و تمرینِ توجه به خداوند سعی کند این مسیر را بپیماید.

در واقع وقتی مصیبت یا یک مسأله دشواری در مقابل انسان قرار می گیرد این باعث می شود انسان خودش را و قدرت خودش را در حل آن ناقص ببیند و اینجاست که وقتی از قدرتها و موجودات مختلف که قبلا برای حل مشکلاتش به آنها روی می آورد قطع تعلق بکند فطرتاً به خداوند و قادر مطلق روی می کند. و این بدلیل آنست که همه انسانها در درون خود واقعیت مطلق را درک می کنند و به واقعی بودن آن اعتقاد دارند اما از آن غافل شده و به امور اعتباری و ساختگی خود روی می آورند.
با وجود این، جانباز واقعی فردی است که در ابتدا برای خدا وارد عرصه خطر شده است و بعد از آن نیز در مسیر جانفشانی و از خود گذشتگی ثابت قدم بوده است. چه بسا فردی که ابتدا دچار جانبازی شد اما در ادامه دچار هوای نفس شد و سابقه خوب خود را خراب کرد.

جنگ، عامل حفظ مسلمانان از ستمگران

جنگ باعث می شود که جامعه اسلامی و دیندارانی که در جامعه اسلامی هستند از گزند ستمگران در امان باشند و از این طریق با حفظ دینداران، دین نیز حفظ شود. و البته جنگ آخرین راهکاری است که در اسلام پیش بینی شده است.
به تعبیر دیگر جنگ زمانی است که ستمگران، دینداران را مورد ستم قرار می دهند و جنگیدن تنها راه نجات مومنین باشد. به همین خاطر است که جانباز برای این کارش هم دلیل عقلی دارد و هم با عشق خود در راه خدا از جانش گذشته است.
در تاریخ انقلاب، پس از جنگ تحمیلی عده جانبازان بیش از شهدا بوده است همینطور در صدر اسلام همانقدر که برخی از مسلمانان شهید می شدند عده ای هم جانباز می شدند.
بطور کلی به نظر می رسد که هر انقلاب الهی که توسط مومنان شکل می گیرد ناچار است که با ستمگران روبرو شود و چون ستمکاران از ستم خود به مومنین دست برنمی دارند لاجرم به جنگ با آنان و دفاع از خود اقدام می کنند و این نیز باعث جانباز شدن عده ای خواهد شد. بنابراین در هر انقلاب الهی عده ای جانباز هم خواهند بود. البته این افراد که زمانی از جان خود گذشته اند می توانند در مسیر جامعه برای رسیدن به کمال عناصر موثری باشند.