درمانگاهی برای نجات از بیماری های خطرناک
مقدمه ای برای بزرگترین ضیافت سال
همه جای دنیا معمول و مرسوم این است که، برای رفتن به مهمانی خود را خوشبو و زیبا می نمایند، بهترین لباس های خود را برای مهمانی ها به تن می کنند، بخصوص اگر صاحب مجلس و میزبان، شخصیتی بزرگ و والا مقام باشد.
در بین ماه ها و ایام خوب خدا، رمضان بزرگترین ضیافت و مهمانی سال است که، انسان به خود می بیند، بزرگی و جایگاه میزبان این ضیافت قابل توصیف و تمجید است. ماه شعبان مقدمه ای ست برای این ضیافت از اخلاق و ادب به دور است که بدون آمادگی و مقدمه چینی به این چنین مهمانی با شکوهی وارد شویم.
لباسی زشت برای ضیافتی با شکوه
همانگونه که می دانیم به طور معمول در هر مهمانی، حتی مهمانی های بسیار کوچک و محقرانه، هیچ کس دوست ندارد با بوی بد و لباس های زشت و ناخوشایند بر میزبان وارد شود، در واقع افراد به واسطه ی حب ذات، دوست دارند که در نگاه دیگران خوب جلوه نمایند، با این حال اگر فردی در ضیافتی با شکوه بدترین لباس ها و چرکین ترین آنها را به تن کند، نباید انتظار داشته باشد که میزبان و سایر مهمان ها از او به خوبی استقبال و پذیرانی نمایند.
گناه زشت ترین و ناخوشایند ترین لباس های دنیای است، لباسی بد بو و ناخوشایند و حتی شعله ور و سوزانی که هیچ کسی توانایی دیدن واقعیت آن را ندارد. لباس ترسناکی که همه را به وحشت و اضطراب می اندازد. اگر انسان به این باور می رسید که باطن گناه آتش است، هیچگاه خود را اسیر شعله های سوزان آن نمی کرد؛ چنانکه خداوند در آیه ۱۰ سوره نساء می فرماید: «إِنَّ الَّذینَ یَأْكُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامى ظُلْماً إِنَّما یَأْكُلُونَ فی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعیرا؛ [سوره نساء، آیه10] كسانى كه اموال یتیمان را به ظلم و ستم مى خورند، (در حقیقت،) تنها آتش مى خورند و بزودى در شعله هاى آتش (دوزخ) مى سوزند».
«عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ السَّلَامُ)، أَنَّهُ قَالَ: تَعَطَّرُوا بِالاسْتِغْفَارِ لَا تَفْضَحْكُمْ رَوَائِحُ الذُّنُوبِ؛[5]خودتان را با استغفار و توبه معطر کنید، تا بوی بد گناه شما را رسوا نکند!». مهمترین اعمال در هر روز ماه شعبان: هر روز هفتاد مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ» .
هر روز هفتاد مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لا إِلَهَ إِلا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ ذُو الجَلَالِ وَ الاِکرامِ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ»
در روایتی زیبا بوی تعفن گناه این چنین مورد بیان قرار گرفته است: «از عبد اللَّه بن موسى بن جعفر (علیه السلام) از پدرش امام كاظم (علیه السلام) نقل شده: از آن حضرت پرسیدم كه دو فرشته موكّل بر انسان مى دانند كه او قصد گناه كرده و یا قصد ثواب دارد؟ در پاسخ فرمود: بوى مبال و بوى عطر یكى است؟ گفتم: نه، فرمود: راستى چون بنده قصد كار خوب كند، نفس او خوش بو برآید و فرشته دست راست به فرشته دست چپ گوید: برخیز، زیرا او قصد كار خوب دارد و چون آن كار خوب را انجام دهد، زبانش قلم او باشد و آب دهانش مداد او و آن را براى او ثبت كند و چون قصد گناه كند نفسش بد بو و درآید و فرشته دست چپ به فرشته دست راست گوید: توقف كن، او قصد بدكارى دارد و چون آن كار را بكند، زبانش قلم او باشد و آب دهانش مداد او و آن را بر او ثبت كند».[1]
شعبان، درمانگاهی برای نجات از بیماری های خطرناک
ماه شعبان برای سالکان طریق و رهپویان سوی دوست، از جایگاه و ارزش خاصی برخوردار است، نه تنها افراد گنهکار و درمانده، بلکه اولیای الهی نیز شب و روز آن را قدر می دانند و برای بهره مندی از برکات آن تمام سعی و تلاش خود را مبذول می دارند: در روایتی «صفوان بن مهران جمال» مى گوید: امام صادق (علیه السّلام) به من فرمود: «اطرافیان خود را به روزه ى ماه شعبان و تشویق كن.» عرض كردم: «فدایت گردم! آیا براى روزه ى آن فضیلت خاصى را در نظر دارید؟» فرمود: «بله، رسول خدا -صلّى اللّه علیه و آله و سلّم- وقتى هلال ماه شعبان را مى دید، دستور مى داد كه منادى در شهر «مدینه» ندا در دهد: اى اهل یثرب، من فرستاده ى خدا به سوى شما هستم. آگاه باشید كه شعبان ماه من است، پس رحمت خدا بر كسى كه در این ماه مرا یارى دهد!» [2]
امام صادق (علیه السّلام) در ادامه فرمود: «امیر مؤمنان (علیه السّلام) مى فرمود: از آن زمان كه صداى منادى رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم) را درباره ى ماه شعبان شنیدم، در طول عمرم -اگر خدا بخواهد- روزه ى ماه شعبان از من فوت نخواهد شد». آن گاه امام صادق (علیه السّلام) فرمود: «روزه ى دو ماه پشت سر هم، توبه [پذیرفته شده] از سوى خدا است».
تجویز روزه برای نورانی شدن و خلاصی از گناه:
در روایی زیبا از امام علی (علیه السلام) اثر و برکت ارزشمند روزه ی ماه شعبان این چنین مورد توجه قرار می گیرد: «صَومُ شَعبانَ یَذهَبُ بِوَسواسِ الصَّدرِ وَ بَلابِلِ القَلبِ؛[4]روزه ماه شعبان، وسواس دل و پریشانى هاى جان را از بین مى برد
یکی از اعمال با ارزش و زیبای ماه شعبان، روزه گرفتن است. در متون روایی، احادیث فراوانی در خصوص اهمیت روزه در این ماه وارد شده است. «عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله و علیه وآله مَنْ صَامَ شَعْبَانَ كَانَ لَهُ طُهْراً مِنْ كُلِّ زَلَّةٍ وَ وَصْمَةٍ وَ بَادِرَةٍ قَالَ أَبُو حَمْزَةَ قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع مَا الْوَصْمَةُ قَالَ الْیَمِینُ فِی الْمَعْصِیَةِ وَ النَّذْرُ فِی الْمَعْصِیَةِ قُلْتُ فَمَا الْبَادِرَةُ قَالَ الْیَمِینُ عِنْدَ الْغَضَبِ وَ التَّوْبَةُ مِنْهَا النَّدَمُ؛[3] أبو حمزه گوید: امام باقر (علیه السّلام) از پدر بزرگوارش (علیه السّلام) روایت نمود كه پیغمبر خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمود: شخصى كه ماه شعبان را روزه بگیرد از هر لغزش و «وصمة» (سستى) و «بادره» (تندى و تیز خشمى) مصون خواهد شد. ابو حمزه گوید: به آن حضرت عرض كردم: «وصمة» چیست؟ فرمود: سوگند در معصیت و نذر در نافرمانى از خدا منعقد نمى گردد، گفتم: «بادره» چیست؟ فرمود: سوگند خوردن در حال خشم، و توبه از آن پشیمانى از آن است» و همچنین در روایی زیبا از امام علی (علیه السلام) اثر و برکت ارزشمند روزه ی ماه شعبان این چنین مورد توجه قرار می گیرد: «صَومُ شَعبانَ یَذهَبُ بِوَسواسِ الصَّدرِ وَ بَلابِلِ القَلبِ؛ [4] روزه ماه شعبان، وسواس دل و پریشانى هاى جان را از بین مى برد.
نسخه ی شگفت انگیز استغفار و توبه:
امام صادق (علیه السّلام) در ادامه فرمود: «امیر مؤمنان (علیه السّلام) مى فرمود: از آن زمان كه صداى منادى رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم) را درباره ى ماه شعبان شنیدم، در طول عمرم -اگر خدا بخواهد- روزه ى ماه شعبان از من فوت نخواهد شد». آن گاه امام صادق(علیه السّلام)فرمود: «روزه ى دو ماه پشت سر هم، توبه [پذیرفته شده]از سوى خدا است»
از جمله اعمال بسیار مهم شعبان، استغفار و طلب توبه از خداوند متعال است. اکسیر تویه و استغفار در متون و منابع اسلامی به شدت مورد تأکید و سفارش قرار داشته است؛ کما اینکه در روایات استغفار یکی از راه های اساسی نجات از تعفن گناه معرفی گردیده است.
«عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ السَّلَامُ)، أَنَّهُ قَالَ: تَعَطَّرُوا بِالاسْتِغْفَارِ لَا تَفْضَحْكُمْ رَوَائِحُ الذُّنُوبِ؛[5]خودتان را با استغفار و توبه معطر کنید، تا بوی بد گناه شما را رسوا نکند!». مهمترین اعمال در هر روز ماه شعبان: هر روز هفتاد مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ» .
هر روز هفتاد مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لا إِلَهَ إِلا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ ذُو الجَلَالِ وَ الاِکرامِ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ».[6]
نیکی و احسان به دیگران:
بر اساس منطق قرآن یکی از کارهای بسیار زیبا و ارزشمندی که موجب پاکی و خلاصی از گناه می شود احسان به دیگران و نیکوکاری است؛ کما اینکه خداوند متعال در این خصوص می فرماید: «إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئات؛ [سوره هود، آیه114] چرا كه حسنات، سیئات (و آثار آنها را) از بین مى برند».
از آنجا که دستگیری و کمک به نیازمندان یکی از مصادیق حسنات و از جمله راه های بخشش گناهان به حساب می آید، سزاوار است در این ماه، نیازمندان را از یاد نبریم. در اهمیت صدقه در ماه شعبان در روایتی از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است: «هر كس در ماه شعبان صدقه یى بدهد، خداوند آن صدقه را پرورش مى دهد، همان گونه كه شما كره شتر خود را پرورش مى دهید و روز قیامت در حالى كه آن صدقه به بزرگى كوه احد شده است به او خواهد رسید» [7]
سخن آخر:
ماه شعبان، ماه مناجات و انس با معبود است، چه خوب است در این ماه از خدای متعال توفیق ارتباط بیشتر با خودش را خواستار شویم.
پی نوشت ها:
[1]. الكافی(ترجمه كمره اى): ج 5، ص507.
[2]. إقبال الأعمال، ج 2، ص683.
[3]. الكافی، ج 4، ص93، ح8.
[4]. تحف العقول ص 102 - خصال ص 612.
[5]. بحار الأنوار، ج 6، ص22، 18.
[6]. مفاتیح الجنان: اعمال ماه شعبان، ص256.
[7]. روضة الواعظین(ترجمه مهدوى دامغانى): ص638.
