گزارش نمایش و نقد و بررسی "جاده‌ها"ی کیارستمی در خانه سینما

فیلم نساخته زیاد دارم / شاید آخرین کارم یک فیلم کوتاه باشد

فیلم‌های مستند "جاده‌ها" به کارگردانی عباس کیارستمی و "روزی روزگاری مراکش" به کارگردانی سیف‌اله صمدیان چهارشنبه گذشته با حضور منتقدان و علاقمندان در خانه سینما نقد و بررسی شد.

در این برنامه که در ادامه برنامه های هفته فیلم سینمای مستند با حضور کیارستمی، صمدیان و ناصر صفاریان و شادمهر راستین به عنوان منتقد میهمان برگزار شد، خالق مستند "جاده‌ها" گفت: "من اصولا به این موضوع فکر می کنم که چرا ما باید درباره کاری که ساخته ایم صحبت کنیم و توضیح بدهیم. اما فکر می کنم منتقدان می توانند واسطه خوبی بین ما و شما باشند."

راستین هم درباره دو فیلم "روزی روزگاری مراکش" و "جاده ها" گفت: "در فیلم "جاده ها" ما با سینمایی رو به رو هستیم که با عکس شکل می گیرد. دوربین کاشته می شود و حتی تعاریف سینمای کلاسیک نیز در آن صدق می کند. اما فیلم "روزی روزگاری مراکش" یک سوغات سینمایی است. خوشبختانه امسال کیارستمی در ایران نیز ورک شاپی داشت، اما به هر حال دیدن جلسات آموزشی این کارگردان در کشورهای دیگر برای ما جذابیت خاص خود را دارد."

کیارستمی در ادامه درباره واقعیت در فیلم هایش گفت: "واقعیت برای من یک بهانه و یک سکوی پرتاب است. همیشه تصور می کنم کارهایم را با واقعیت شروع می کنم. این واقعیتی که از قبل در ذهن داشتم به عنوان انگیزه و استارت کار در ابتدا زده می شود. اما عملا در ادامه به راهی می روم که از واقعیت دور می شوم."

وی درباره ساخت فیلم "جاده ها" توضیح داد: "حقیقت این است که من داشتم فیلمی می ساختم و اواسط آن فیلمی دیگر را از فستیوال گرین فیلم سفارش گرفتم. آنها می خواستند در این فیلم به پنجاهمین سال انفجار بمب اتمی هیروشیما نیز اشاراتی شود. من هم چون اواسط کار این فیلم بودم به آنها پیشنهاد دادم فیلمی که من دارم می سازم به سوژه شان نزدیک است. برای آنکه به موضوع اشاره شده آنها درباره بمب اتمی نیز پرداخته شود، پلان آخر را به فیلم اضافه کردم."

کیارستمی در پاسخ به سئوالی درباره اینکه چرا پایان "جاده ها" با کارهای دیگرش متفاوت است، گفت: "من به همین دلیل است که می گویم تکلیفم هرگز با تماشاگر مشخص نیست. هر گاه بخواهم پایانی خوشبینانه داشته باشم مورد سئوال قرار می گیرم و حتی اگر پایانی غیرخوشبینانه نیز در نظر بگیرم، باز هم مورد سئوال قرار خواهم گرفت. نسخه ای که شما امروز در خانه سینما مشاهده کردید فاقد پایانی است که من برای آن در نظر گرفته ام. در نسخه دیگر این فیلم، هنگام آتش زدن عکس ، بخشی از نهج البلاغه آمده که اشاره به امید در زندگی دارد. این دعای آخر، بخش ناامیدکننده فیلم را ، امیدبخش کرده است."

فیلمساز سرشناس ایرانی در بخشی دیگر از صحبت های خود افزود: "اگر شما می بینید من با تیم کوچکی در سینما کار می کنم این امر دلیلی بر بی احترامی به حرفه و تخصص نیست. من از مجموعه عکاسی ها و فیلم هایی که ساخته ام به نتایجی رسیده ام که فکر می کنم باید با شیوه ای دیگر کار کرد. ما در حال حاضر شرایطی داریم که باید با امکانات مختصر کار را شروع کنیم و این با شرایط فعلی ما سازگار است. البته باز هم فکر می کنم سینمای بدنه و متخصص جایگاه خود را دارد. ما هم در کنار آن به کار خود ادامه می دهیم. البته باز هم می گویم این به آن معنا نیست که من سینمای بدنه، صنعتی و تجاری را نفی می کنم."

کیارستمی درباره قبول سفارش سینمایی هم گفت: "من دوره قبول سفارش سینمایی را در جوانی گذرانده ام. آن زمان من همیشه فکر می کردم جماعتی که برای آنها کار سفارشی انجام می دهم هنر را متوجه نمی شوند. اما حالا که زمان گذشته حس می کنم آنها هنر را به خوبی می فهمیدند و حتی می دانستند باید پول خود را خرج چه چیزی کنند."

وی درباره حضور تهیه کننده در پروژه های سینمایی افزود: "ما در سینما بازده اقتصادی خوبی نداریم و باید تهیه کننده در فیلم دخالت داشته باشد. من موفقیت یک فیلم را به مفهوم بازاری بودن و پیش پا افتاده بودن آن نمی دانم. البته شاید در کارهای من نبود تهیه کننده شانسی باشد که مثلا آقابالاسر ندارم، اما از جهاتی نیز بعضی اوقات احساس می کنم جای تهیه کننده در سینمای من خالی است. من برای ساخت یک فیلم ممکن است مدت های زیادی سفر کنم و زمانی طولانی پشت سر بگذارم، اما وقتی به ساخت فیلم نزدیک می شوم از تولید آن منصرف می شوم. اینجاست که حس می کنم یک تهیه کننده با درایت می تواند مرا برای ادامه مسیر و تولید آن پروژه و جلوگیری از توقف آن کمک کند."

خالق "زیر درختان زیتون" ادامه داد: "شاید اگر در سینمای من تهیه کننده بود در حال حاضر 10 فیلم بیشتر در کارنامه ام دیده می شد. گاهی با خود می گویم دلتنگ یک پس گردنی ام. بعضی مواقع در سینما وجود یک آقابالاسر لازم است. آن چیزی که من با آن در سینما مشکل دارم، آدم های اضافی است. حس می کنم هر چقدر ریخت و پاش و خرج کمتر باشد بهتر است. البته تغییرات در کار من جزئی است و اصلا منظور من حذف کارگردانی نیست."

کیارستمی در پاسخ به سئوالی درباره رسیدن به قله در سینما گفت: "در کار فیلمسازی قله نامعلوم است. اگر فرض کنیم به قله رسیده ایم پس باید برگردیم. بهتر است فکر کنید "جاده ها" در را برگشت من از قله گرفته شده است. من با فیلم کوتاه کار خود را شروع کردم. قصه زیاد دارم، اما با زیاد فکر کردن به این قصه ها اصولا تازگی آنها برایم از بین می رود. البته فیلم های نساخته نیز زیاد دارم که از جمله آنها می توان به "سفر" اشاره کرد."

کارگردان "طعم گیلاس" درباره ساخت فیلم کوتاه گفت: "ساخت کار کوتاه لذت دیگری دارد. من هرگز از ساخت هیچ فیلم کوتاهی پرهیز نکرده ام. اگر به قول یکی از دوستان فرض کنیم قله ای وجود دارد، وقتی به آن می رسیم می بینیم توهمی بیش نبوده است. ما با یک پروسه دائمی فیلمسازی رو به رو هستیم و همیشه داریم کار تجربی می کنیم. لطف کار کوتاه نسبت به بلند این است که سازنده کمتر زیر ذره بین قرار می گیرد و از او توقع کمتری از طرف مخاطب می رود. شاید بتوانم بگویم ممکن است آخرین فیلمی که می سازم بک فیلم کوتاه باشد."

برنده نخل طلای کن درباره آخرین ساخته اش نیز گفت: "من در ساخت کار جدیدم سعی کردم کلید دوربین را در اختیار بازیگر بگذارم و با قرار دادن دوربین به همراه بازیگر در یک اتاق به او اعتماد کنم. من حتی بعد از خروج وی از اتاقی که دوربین در آن است برای کنترل امور نیز وارد آنجا نمی شوم. این تجربه ها در سینما بسیار خوب است که اگر به درد فیلمسازی نخورد، لااقل برای خودشناسی چیز خوبی است."

منبع : خبرگزاری مهر