شما در دعاهایتان از خدا چه می خواهید؟

پیامبر صلّی الله علیه و آله می فرمایند: «رزق و روزی به عدد قطرات باران از آسمان بر زمین نازل می شود تا هر كس به اندازه خود دریافت كند، لكن خداوند زیاده دهنده است پس از فضل خداوند نعمتهای بیشتری درخواست كنید.»

عبادات باید با نیت تقرب به خدا به جا آورده شود و دعا كه از برترین عبادتهاست تنها با همین نیت باید انجام گیرد. همچون اولیای خاص الهی كه تسلیم محض اوامر او هستند و از آن جهت دعا می كنند كه اطاعت حق تعالی است و لذا دعایشان اجابت بشود یا نه، راضی هستند. هر چند آنان از دعا جز تقرب، چیزی نمی خواهند، اما خود دعا دارای آثار و فوایدی است كه هر دعاكننده ای از آن بهره مند خواهد شد، البته در صورتی كه آداب و شرایط آن را رعایت كند.

در این مقاله با توجه به روایات به برخی از مهمترین فواید دعا اشاره می كنیم:

١ـ كسب معرفت: از شرایط دعا، به دست آوردن معرفت لازم برای شناخت خود و خداست. اینكه انسان بداند فقیر محض است و در همه چیز محتاج خداست و خداوند بی نیاز از دیگران و برآورنده نیاز دیگران است و بداند كه هیچ چیزی بدون اراده خداوند واقع نمی شود و هرچه را او اراده كند بی درنگ محقق می شود. «انما امره اذا اراد شیئا ان یقول له كن فیكون» (یس/82) با این معرفت انسان با تمام وجود و با اخلاص دعا خواهد كرد و همین باعث اجابت آن می شود. امام صادق علیه السّلام در بیان آیه «فلیستجیبوا لی و لیؤمنوا بی» می فرمایند: «یعنی مردم بدانند كه خداوند قادر است هر آنچه را بخواهند به آنان عطا كند.» (بحارالانوار، ج 93، ص 323) و وقتی از آن حضرت درباره علت عدم استجابت دعا پرسیدند، فرمود: «چون شما كسی را می خوانید كه او را نمی شناسید.» (بحار الانوار، ج 93، ص 368)

٢ـ تشویق به فعالیت: امام صادق علیه السّلام می فرمایند: «دعای چهار نفر اجابت نمی شود: یكی از آنها كسی است كه در خانه بنشیند و از خدا روزی طلب كند. (كافی، ج 2، ص 511) و حضرت علی علیه السّلام می فرمایند: «دعا كننده بدون عمل مانند تیرانداز بدون كمان است كه هیچ گاه دعای او به اجابت نمی رسد.» (نهج البلاغه، ص 534) كسی كه واقعا می خواهد دعا كند باید حداكثر شرایط اجابت آن را رعایت كند. یكی از آن شرایط كار همراه دعاست.
٣ـ جلب روزی: خداوند روزی دهنده تمام مخلوقات است اما با دعا می توان نعمتهای بیشتر و بهتری به سوی خود جلب كرد. پیامبر صلّی الله علیه و آله می فرمایند: «رزق و روزی به عدد قطرات باران از آسمان بر زمین نازل می شود تا هر كس به اندازه خود دریافت كند، لكن خداوند زیاده دهنده است پس از فضل خداوند نعمتهای بیشتری درخواست كنید.» (علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 9، ص 299)
٤ـ دفع بلا: امام سجاد علیه السّلام می فرمایند: «دعا و بلا با هم هستند تا روز قیامت و دعا بلا را دفع می كند حتی در حالیكه نزول بلا قطعی شده باشد.» [13] و حضرت علی علیه السّلام می فرمایند: «امواج بلا را با دعا دفع كنید.» (نهج البلاغه، ص 495، كلمات قصار 146)

در دعاهایمان از خدا چه بخواهیم؟

انسان در همه امور محتاج خداوند است و برای برآورده شدن حاجت نباید متكی به وسایل و وسایط عادی و ظاهری باشد. هر چه هست از خداست، هر چند خداوند نعمت های خود را با واسطه به بندگان می رساند. در حدیث قدسی آمده است: خداوند به موسی فرمود: هر چه را كه احتیاج داری از من بخواه حتی علف گوسفند و نمك طعامت را. (وسایل الشیعه، ج 7، ص 32) امّا بهتر است وقتی بنده محتاج در مقابل خداوندی بی نیاز می ایستد و از او درخواست می كند، نعمت های بزرگ و ارزشمند بخواهد چرا كه برای خداوند، اعطای نعمت هیچ زحمتی ندارد و كوچك و بزرگ آن نزد خداوند مساوی است. در اینجا با توجه به روش معصومین علیهم السّلام به چند نمونه اشاره می كنیم:

١ـ سلامتی و ظهور امام زمان (عج)

وقتی امام زمان (عج) ظهور كند، هرگونه ظلمی برچیده می شود، و عدل سراسر زمین را فرا می گیرد، عقلها كامل می شود و هیچ كس به دنبال گناه نمی رود، بركت بر بندگان به سبب اعمال خیر و گناه نكردن نازل می شود و فقر ریشه كن می گردد و حتی مردم برای انجام عمل خیر به دنبال فقیر می گردند، ولی كسی را نمی یابند. چه آرزویی بزرگتر از زندگی كردن در چنین اجتماعی كه سعادت دنیا و آخرت همه در آن است و چه سعادتی بالاتر از اینكه انسان در حكومت امام زمان (عج) زندگی كند.

٢ـ دعا برای والدین

پدر و مادر واسطه به وجود آمدن انسان هستند و همچنین بیشترین زحمات هر شخصی برعهده والدین اوست، لذا در اسلام احترام و نیكی به آنها بسیار مورد تأكید قرار گرفته است، چنان كه در آیات مختلف قرآن، بعد از امر به عبادت خدا و شریك قرار ندادن برای او، امر به احسان به والدین شده است. و از آنجا كه انسان هر چه به والدین خود خدمت كند، از عهده سپاس از زحمات آنان بر نمی آید، یكی از راه های جبران زحمات، دعای خیر در حق آنان است.

٣ـ طلب خیر برای دیگران

پیامبر صلّی الله علیه و آله می فرمایند: وقتی دعا می كنید برای عموم مردم دعا كنید كه باعث اجابت دعاست. (بحار الانوار، ج 90، ص 313) خداوند نه از برآوردن حاجات ناتوان است و نه در اعطای آن بخل می ورزد پس اگر كسی برای دیگران خیر بخواهد، خداوند به خاطر خیرخواهی او برای دیگران، حاجت او را برآورده می كند.

٤ـ عافیت و عاقبت به خیری

از بزرگترین نعمتهای الهی سلامتی و عافیت است: سلامتی دین و بدن، دنیا و آخرت. هر چند خداوند بدون درخواست به بندگان خود سلامتی می دهد امّا باید با دعا كردن هم عافیت دین و آخرت خود را بخواهد و هم باعث بقای آن تا آخر عمر باشند، تا مبادا در طول زندگی این عافیت از بین برود و عاقبت انسان با بی دینی و ذلت دنیا و آخرت همراه باشد.

٥ـ طلب توبه

معصیت علاوه بر عذاب اخروی، آثار سوئی نیز در همین دنیا دارد كه باعث می شود انسان هر چه بیشتر از معنویات دور باشد و توفیق اطاعت از او سلب شود. برای همین درخواست از بین رفتن آثار گناهان گذشته بر توفیق عبادت بیشتر در آینده، از دعاهای پراهمیت است.

٦ـ طلب رزق حلال

قرآن كریم در موارد متعددی امر به خوردن روزی حلال كرده است. در آیه 168 سوره بقره نیز به این امر تاکید شده است. تأكید قرآن به این دلیل است كه غذای جسم در نفس و روح انسان تأثیر مستقیم دارد، لذا ائمه معصومین علیهم السلام در موارد بسیاری از خداوند درخواست رزق حلال و طیب می كردند، چنان كه امام باقر علیه السّلام در دعای سمات می فرمایند: «خدایا، روزی حلالت را بر من زیاد كن».[16] و امام صادق علیه السّلام می فرمایند: «خدایا، بر من و خانواده ام از بركت آسمانها و زمین روزی پاك و حلال فراوان نازل كن تا به واسطة آن از بندگانت بی نیاز شوم.» (من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج 1، ص 501)