تبیان، دستیار زندگی
رخی از قوانین ترکیب بندی (Composition) قرن هاست که مورد استفاده قرار می گیرند، مانند قانون یک سوم و قانون میانگین طلایی. آیا تنها این قوانین در عکس های تأثیرگذار رعایت می شوند یا اینکه نکات دیگری نیز باید رعایت شوند؟...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

قوانین پایه در عکاسی

قوانین پایه در عکاسی

مقدمه:‌

آیا به ثبت لحظات مهم و خاطره انگیز با دوربین عکاسی علاقه دارید؟ ثبت عکس های زیبا از اتفاقات مهم زندگی بسیار با ارزش است. و در مقابل اگر عکسی که می گیرید آن چیزی نباشد که در نظر داشته باشید، بسیار ناامید خواهید شد. ممکن است برایتان سوال شده باشد که چرا بعضی عکس ها بسیار زیبا و مسحورکننده هستند، درحالیکه برخی دیگر خسته کننده و با جذابیت کمترند. ایجاد یک تصویر تأثیرگذار ساده تر از آن است که فکر می کنید.
برخی از قوانین ترکیب بندی (Composition) قرن هاست که مورد استفاده قرار می گیرند، مانند قانون یک سوم و قانون میانگین طلایی. آیا تنها این قوانین در عکس های تأثیرگذار رعایت می شوند یا اینکه نکات دیگری نیز باید رعایت شوند؟ آیا با کار بدون این قوانین می توان عکس های بهتری گرفت؟ آیا اشکال دیگر هنر مانند نقاشی نیز از همین قوانین پیروی می کنند؟

قوانین پایه در عکاسی

در این فعالیت علمی شما آثار عکاسی را بررسی خواهید کرد و در مورد کاربرد این قوانین ترکیب بندی در آنها تحقیق خواهید نمود.

قوانین پایه در عکاسی

پیش زمینه:

در کلاس های عکاسی برخی از قوانین ساده ی ترکیب بندی به هنرجویان آموزش داده می شود تا بتوانند عکس های جذابی بگیرند. یکی از این قوانین مهم قانون یک سوم است. برای به کارگیری این قانون کافی است به منظره یاب دوربین عکاسی خود نگاه کنید و قاب تصویر (فریم) را هم به صورت عمودی و هم به صورت افقی به سه قسمت مساوی تقسیم کنید. حال سعی کنید اجسامی که مد نظر دارید در تصویر روی این خطوط تقسیم کننده یا در محل تقاطع آنها باشند. در برخی دوربین های عکاسی می توانید این خطوط را در منظره یاب مشاهده کنید.

قوانین پایه در عکاسی


قانون دیگر که نسبت به قانون یک سوم کمتر معروف است اما به همان میزان کارآیی دارد قانون میانگین طلایی است. در این قانون تأکید بر قطر قاب است. برای استفاده از این قانون به صورت ذهنی یک قطر از قاب را تصور کنید که از یک گوشه به گوشه ی مقابل خود کشیده شده است. همچنین تصور کنید این خط توسط دو نقطه به سه قسمت مساوی تقسیم شده است. حال این نقطه ها را به گوشه های باقی مانده از قاب تصویر متصل کنید. در مورد این قانون نیز باید عناصر اصلی تصویر را در امتداد این خطوط یا محل تقاطع آنها (نقطه ها) قرار دهید. اکنون که با دو مفهوم اصلی در ترکیب بندی آشنا شده اید، وقت آن رسیده است که عکس های چاپ شده ی عکاسان را بررسی کنید و ببینید که در چه مواقعی آنها از این قوانین استفاده کرده اند و در چه حالاتی این قوانین را به کار نبرده اند.

مواد و وسایل مورد نیاز:

یک کتاب عکس (بهتر است کتابی را انتخاب کنید که در آن آثار عکاسان مختلف با سبک های متفاوت وجود داشته باشد. البته در صورت تمایل می توانید آثار یک عکاس را مورد بررسی قرار دهید. همچنین می توانید عکس هایی در رابطه با موضوعی خاص مانند طبیعت را انتخاب کنید. در صورتی که به کتاب عکس دسترسی ندارید از عکس های داخل مجلات یا روزنامه ها استفاده کنید.)

قوانین پایه در عکاسی


 دو ماژیک دائمی با رنگ های متفاوت
 دو فیلم یا طلق شفاف
 خط کش
 کاغذ و خودکار

آماده سازی:

یک اندازه ی خاص برای عکس هایی که می خواهید بررسی کنید انتخاب کنید. این اندازه باید کوچکتر از اندازه ی طلق تان باشد و عکس های زیادی در این ابعاد در اختیار داشته باشید. 
 
با ماژیک دائمی به اندازه ی ابعاد مورد نظرتان برای عکس یک قاب روی طلق شفاف بکشید.
 
دو خط عمودی موازی با هم طوری در قاب روی طلق بکشید که قاب به سه نوار افقی مساوی تقسیم شود. از این خطوط برای بررسی قانون یک سوم در جهت افقی استفاده خواهید کرد.
 
دو خط عمودی موازی با هم را طوری در قاب روی طلق رسم کنید که قاب به سه نوار عمودی مساوی تقسیم شود. از این خطوط برای بررسی قانون یک سوم در جهت عمودی استفاده خواهد شد.
 
با یک ماژیک دائمی با رنگ متفاوت محل تقاطع خطوط افقی و عمودی را به صورت نقطه علامت بزنید. با استفاده از این نقاط بررسی خواهید کرد که آیا عناصر اصلی تصویر در محل تقاطع خطوط افقی و عمودی قرار دارند یا خیر. طلقی که آماده کردید برای بررسی کامل قانون یک سوم است.
 
حال با ماژیک دائمی روی طلق دوم الگوی قانون میانگین طلایی را رسم کنید. ابتدا به اندازه ی ابعاد مورد نظرتان یک قاب روی طلق رسم کنید.
 
یک قطر از این مستطیل را با وصل کردن دو گوشه ی مقابل هم از آن رسم کنید. به نظرتان چرا تنها به یک قطر نیاز دارید؟ قاب را بچرخانید. آیا تفاوتی مشاهده می کنید؟ اگر آن را برگردانید چه اتفاقی می افتد؟
 
دو نقطه از قطر را پیدا کنید که طول آن را به سه بخش مساوی تقسیم کنند. این دو نقطه را با ماژیک دائمی با رنگ متفاوت علامت بزنید.
 
حال با ماژیک اول هر کدام از این دو نقطه را با یک خط مستقیم به نزدیک ترین گوشه ی آن متصل کنید. اکنون الگوی قانون میانگین طلایی برای بررسی عکس ها آماده است.
 
جدولی برای ثبت نتایج خود به این صورت آماده کنید: روی یک کاغذ ستونی برای هر کدام از این پنج مورد تشکیل دهید: قانون یک سوم افقی، قانون یک سوم عمودی، قانون یک سوم افقی و عمودی، قانون میانگین طلایی و بدون قانون.

روش کار:

عکس های داخل کتاب را نگاه کنید. سعی کنید در مورد عکس هایی که هم اندازه با ابعاد انتخابی شما هستند قانون استفاده شده را حدس بزنید. آیا خطوطی واضح در عکس می بینید که مطابق با خطوط افقی یا عمودی یک سوم باشند؟ سوژه ی اصلی عکس روی خط یک سوم افقی قرار دارد یا خط یک سوم عمودی یا در محل تقاطع این خطوط؟ در این صورت احتمالاً عکس از قانون یک سوم پیروی می کند. برای بررسی قانون میانگین طلایی به دنبال تصویری خاص در امتداد قطر باشید. آیا سوژه ی اصلی عکس در طول بخش های سه تایی روی قطر قرار دارد؟
 
 در ادامه شما هر عکسی که بررسی می کنید را در یکی از ستون های جدول قرار می دهید. توجه داشته باشید که توضیح کاملی از عکس ها در جدول بنویسید زیرا ممکن است لازم باشد مجدداً به عکس ها رجوع کنید. بهتر است شماره ی صفحه، عنوان عکس، تاریخ آن و نام عکاس را یادداشت کنید. 
 
طلق مربوط به قانون یک سوم را روی عکس قرار دهید. آیا تصویر از قانون یک سوم افقی، یک سوم عمودی یا هر دو پیروی می کند؟ توجه داشته باشید که وجود تنها یک خط یک سوم افقی یا عمودی نیز برای پیروی از این قانون ها کافی است. اگر یک سوژه ی اصلی عکس در محل تقاطع خطوط افقی و عمودی قرار دارد آن را جزو دسته ی پیروی کننده از قانون یک سوم افقی و عمودی به حساب بیاورید. اگر عکسی از قانون یک سوم پیروی می کند آن را در ستون مناسب خود در جدول قرار دهید. اگر قانون مربوط به عکسی تا این مرحله شناسایی شد می توانید دو مرحله ی بعد را رد کنید و به عکس دیگری بپردازید.
 
طلق مربوط به قانون میانگین طلایی را روی عکس قرار دهید. آیا تصویر از قانون میانگین طلایی پیروی می کند؟ فراموش نکنید که می توانید الگو را برگردانید تا تصویر را در جهت قطر دوم نیز بررسی کنید. در صورت پیروی عکس از این قانون اطلاعات مربوط به آن را در ستون مربوط به خود یادداشت کنید و بدون انجام مرحله ی بعد به سراغ عکس دیگری بروید.
 
 چنانچه عکس از هیچ کدام از این قوانین پایه ای ترکیب بندی پیروی نمی کند اطلاعات مربوط به آن را در ستون بدون قانون یادداشت کنید.
 
 عکس های بیشتری را بررسی و طبقه بندی کنید و تا جایی که می توانید اطلاعات جدولتان را افزایش دهید. اطلاعات بیشتر دید بهتری در مورد پیروی عکس ها از قوانین ترکیب بندی می دهد.
 
 پس از جمع آوری اطلاعات کافی تعداد عکس های مربوط به هر ستون را بشمارید و عدد را در پایین هر ستون بنویسید. آیا این اعداد الگوی خاصی را نشان می دهند؟ آیا یک قانون بیشتر از قوانین دیگر در عکس ها استفاده می شود؟
 
 به طور کلی از میان عکس های بررسی شده چه تعداد از قوانین ترکیب بندی پیروی می کنند؟ این تعداد در مقایسه با تعداد عکس هایی که از هیچ قانونی پیروی نمی کنند چگونه است؟ از این بررسی ها چه نتیجه ای می گیرید؟ آیا پیروی از این قوانین در تمام عکس ها اجباری است یا این قانون ها صرفاً راهنمایی هایی برای بهتر شدن عکس ها هستند؟ حتی ممکن است به این نتیجه رسیده باشید که عکس های بررسی شده آثاری هنری هستند که از هیچ قانونی پیروی نمی کنند.

آزمایش های تکمیلی

یک نمودار میله ای یا دایره ای برای تعداد کل عکس های پیروی کننده از قوانین در مقابل عکس هایی که از هیچ قانونی پیروی نمی کنند رسم کنید. آیا نتیجه گیری بر اساس نمودار تصویری آسان تر از مقایسه ی اعداد است؟ آیا با بررسی نمودارها می توانید کسری از کل عکس ها که از قانونی پیروی می کنند یا نمی کنند را حدس بزنید؟ همچنین می توانید یک نمودار میله ای یا دایره ای از تعداد عکس های پیروی کننده از هر قانون به طور جداگانه رسم کنید. آیا درک این نمودار آسان تر از درک اعدادی است که به دست آورده اید؟
سعی کنید با یک دوربین عکاسی این قوانین را در عکاسی به کار ببرید. به نظرتان استفاده از این قوانین ظاهر عکس هایتان را تغییر خواهد داد؟ همچنین می توانید کادر عکس های خود را به صورت دیجیتالی با نرم افزارهای ویرایش عکس عوض کنید تا تصویر از یک قانون ترکیب بندی پیروی کند. آیا اعمال این تغییرات تأثیری بر ظاهر عکس هایتان می گذارد؟

قوانین پایه در عکاسی

تمرکز این فعالیت علمی بر روی عناصر اصلی عکس است. عکاسان می توانند ترکیب بندی های متفاوتی برای پس زمینه، پیش زمینه و سوژه ی عکس به کار ببرند. آیا می توانید برخی از قوانین ترکیب بندی استفاده شده توسط عکاسان برای بخش های مختلف عکس را شناسایی کنید؟
بررسی کنید که آیا برخی از قوانین در سبک خاصی از عکاسی بیشتر به کار می روند یا خیر. به نظرتان این قوانین تأثیر یکسانی بر انواع عکس ها دارند؟
 قوانین یک سوم و میانگین طلایی در عکاسی بسیار شناخته شده هستند. به نظرتان این قوانین در انواع دیگر کارهای هنری نیز کاربرد دارند؟ در این زمینه بیشتر تحقیق کنید.

مشاهده و نتیجه گیری:

آیا در برخی از عکس ها یکی از این قوانین رعایت شده است و برخی دیگر از عکس ها از هیچ قانونی پیروی نمی کنند؟ تناسب عنصری مهم در ترکیب بندی و یک ابزار عالی برای ایجاد تصویری متعادل و جذاب است. اما تنها این عنصر اهمیت ندارد، بلکه عناصر دیگری از جمله شکل و رنگ و ... نیز باید در نظر گرفته شوند. نتیجه آن که قوانین یک سوم و میانگین طلایی اگرچه بسیار مفید هستند، در تمام عکس ها رعایت نمی شوند. تصمیم در این زمینه به عهده ی عکاس است که قصد گرفتن چه عکسی را دارد.

قوانین پایه در عکاسی


احتمالاً متوجه شده اید که این دو قانون پایه ای ترکیب بندی در برخی از عکس ها بسیار کاربرد دارند. اما در برخی دیگر از عکس ها مانند کلوزآپ که در آنها تقارن اهمیت دارد باید سوژه ی اصلی عکس در مرکز تصویر باشد. عکاسان حرفه ای ممکن است از قوانین ترکیب بندی بر اساس نسبت طلایی استفاده کنند که منجر به ایجاد تصاویری جذاب می-شود. در مورد نسبت طلایی بیشتر تحقیق کنید و نمونه های هنری با استفاده از این اصل را بیابید.

منبع: Comelling Compositions

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تنظیم: نیلوفر یاقوتی