موانع توافق آمریکا و اروپا

موضوع انعقاد موافقت نامه  آزاد تجاری بین اتحادیه  اروپا و آمریکا، یکی از محورهای اصلی همکاری های دو سوی آتلانتیک است که چندی است در دستور کار طرفین قرار گرفته است. با توجه به گفتگوهای فشرده  طرفین در این مدت و فراهم کردن زمینه های لازم، این موضوع به یکی از مهم ترین موضوعات دیدار سران آمریکا و کشورهای اروپایی در نشست های مختلف تبدیل شده است.

در همین راستا چندی پیش «باراک اوباما» رئیس جمهوری آمریکا، «دیوید کامرون» نخست وزیر انگلیس، «متئو رنزی» نخست وزیر ایتالیا، «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان و «فرانسوا اولاند» رئیس جمهور فرانسه، در کنار موضوعات رسمی نشست سران گروه هفت، با یکدیگر دیدار کرده و موضوعات متعدد مربوط به معاهده  تجارت آزاد اروپا با آمریکا را بررسی کردند. این موافقت نامه یکی از مهم ترین زمینه های اصلی همکاری های دو طرف آتلانتیک در حال حاضر و برای سال های آینده است.

این قرارداد رویایی ترین موافقت نامه پس از تشکیل سازمان جهانی تجارت به شمار می آید و نیمی از تولید ناخالص داخلی دنیا و یک سوم از تجارت جهانی را تحت پوشش قرار می دهد. افزایش تعداد موافقت نامه های منطقه ای، نتیجه  نا امیدی از اصلاح نظام تجاری چندجانبه در قالب یک موافقت نامه  جدید در دوحه برای کاهش تعرفه ها و موانع تجاری و تسهیل تجارت است.

با قریب به سه سال از آغاز مباحث مقدماتی میان بروکسل - واشنگتن، هنوز اختلافات بسیاری بین دو طرف باقی مانده است. از جمله می توان به مخالفت اروپا با واردات محصولات غذایی تغییر ژنتیک داده شده از آمریکا اشاره کرد. اروپا و آمریکا انتظار دارند که این مذاکرات، استانداردهای جدیدی را نه فقط در حوزه  تجارت و سرمایه گذاری دوجانبه، بلکه برای توسعه  قوانین تجارت جهانی نیز وضع کنند.

پیش تر زمان پیش بینی شده برای اتمام گفتگوها پایان سال 2014 میلادی در نظر گرفته شده بود که مستلزم اجرای یک برنامه  کاری فشرده و دقیق بود که این امر محقق نشد. هدف از این موافقت نامه، افزایش فرصت های شغلی و رشد اقتصادی برای دو طرف عنوان شده که پس از حدود 7 سال مواجهه با مشکلات اقتصادی، اکنون بسیار لازم به نظر می رسد. همچنین افزایش قدرت رقابت با چین و سایر اقتصادهای نوظهور، لزوم همکاری بین آمریکا و اروپا را دوچندان ساخته است.

در مذاکرات مربوط به موافقت نامه تجارت آزاد کشاورزی نیز به دلیل حساسیت های مربوطه و سیاست های حمایت گرایانه، بخش مهمی را به خود اختصاص خواهد داد. اتحادیه  اروپا از دیرباز محدودیت های تجاری برای برخی از محصولات غذایی وارداتی از آمریکا را وضع کرده، اما آمریکا در مذاکرات جدید درباره باز کردن بازارهای محصولات کشاورزی اروپا تأکید زیادی دارد.

از دیگر موضوعات مورد اختلاف که جز طولانی ترین اختلافات مطرح شده در سازمان جهانی تجارت به حساب می آید، یارانه های پرداختی از سوی آمریکا به شرکت هواپیمایی بوئینگ و متقابلاً یارانه های پرداختی از سوی اروپا به کنسرسیوم ایرباس است که باید در جریان مذاکرات آتی، حل و فصل شود.

در نگاهی فراتر از اتحادیه اروپا و آمریکا می توان به تاثیرگذاری این توافق تجاری در اقتصاد و بازارهای ایران نیز توجه داشت. اگرچه انعقاد این موافقت نامه  تجاری بین بزرگ ترین بلوک های تجاری جهان شاید در نگاه اول ارتباط مستقیمی با ایران نداشته باشد، اما به نظر می رسد این قرارداد تجاری، که بزرگ ترین قرارداد در تاریخ جهان است و تمام زمینه ها و جنبه های اقتصاد و تجارت دو سوی آتلانتیک را مورد توجه قرار می دهد، می تواند برای اقتصاد و تجارت خارجی ایران نیز حائز اهمیت بوده و اثرات مستقیم و غیرمستقیم به جای گذارد.

در حال حاضر پس از حصول توافق هسته ای ایران با غرب و همچنین اجرایی شدن آن قطعا مناسبات دوجانبه دیر یا زود رنگ و بوی دیگری به خود می گیرد. تا جایی که می توان پیش بینی کرد که سطح مبادلات دوجانبه ایران- اتحادیه اروپا به زمان پیش از تحریم ها برگردد.

از همین رو به نظر می رسد توافقنامه  تجارت آزاد اروپا ٌ آمریکا دارای پیامدهای گسترده ای در سطح جهانی خواهد بود و کلیه  اقتصادهای بزرگ جهان و همچنین ایران و کشورهای همسایه ان مانند ترکیه، روسیه و کشورهای نفت خیز خاورمیانه را متأثر خواهد کرد و لذا باید روند این مذاکرات با دقت مورد بررسی و پیگیری قرار گیرد.

چشم انداز کنونی موافقت نامه ی تجاری اروپا ٌآمریکا

انعقاد توافقنامه  آزاد تجاری دو سوی آتلانتیک با ایجاد فرآیند تجارت آزاد بین دو قطب عمده  اقتصادی جهان، می تواند پیامدهای زیادی نظیر ایجاد میلیون ها فرصت شغلی در آمریکا به بار آورد و به تقویت اقتصاد کشورهای اروپایی و آمریکا منجر شود.

تجارت میان آمریکا - اتحادیه  اروپا یک سوم تمام واردات و صادرات جهان را تشکیل می دهد. سرمایه گذاری مستقیم خارجی میان واشنگتن - اتحادیه  اروپا بیش از 3.7 تریلیون دلار است. در نتیجه در بحبوحه  بحران اقتصادی جهانی، انعقاد چنین موافقت نامه ای، که رشد بالقوه ای در سطح تجارت جهانی ایجاد می کند، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.

با این وجود نمی توان گفت که این توافق دارای نقاط قوت است بلکه ایراداتی هم به آن وارد است.

این موافقت نامه تمام بخش های اقتصادی، از جمله بخش کشاورزی را که مدت ها مورد مناقشه  دو طرف بوده را پوشش می دهد و همین امر می تواند موجب نگرانی برخی از بخش ها را فراهم آورد.

کشورهای جنوب اروپا، مثل فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، یونان و پرتغال، که بعضاً هم با مشکلات اقتصادی گسترده ای دست و پنجه نرم می کنند به دلیل آسیب پذیری بخش های کشاورزی با انعقاد این توافقنامه، باید سیاست های حمایتی خود را تغییر دهند.

اتحادیه  اروپایی و کشورهای عضو آن در نظر دارند با توافقات جدید، چه در سطح اتحادیه ای و چه در سطح دوجانبه، برای خروج از وضعیت بحرانی اقتصادی مالی، به گسترش تجارت خارجی با قطب های بزرگ اقتصاد جهانی، همچون آمریکا، ژاپن و چین، روی آورند و با تحرک در بخش تجارت، زمینه های غلبه بر مشکلات اقتصادی خود را فراهم کنند.

اهمیت انعقاد موافقت نامه تجاری فرا آتلانتیکی

اگرچه انعقاد چنین موافقت نامه ای از سال ها قبل مطرح بوده، اما پیش بینی می شد در دو دوره ریاست جمهوری «باراک اوباما» به ثمر بنشیند. به اعتقاد برخی کارشناسان، موافقت نامه  تجارت آزاد، سطح مبادلات تجاری را افزایش داده و سرمایه گذاری های مشترک در بازارهای طرفین را مورد توجه قرار می دهد، این موافقت نامه همچنین می تواند میلیون ها فرصت شغلی در آمریکا و اروپا ایجاد کرده و منجر به حذف موانع تعرفه ای و توسعه  تجارت شود و افزایش صادرات کالا و خدمات بین دو بلوک تجاری را به دنبال داشته باشد.

مقامات ارشد اتحادیه اروپا در این باره بر این عقیده اند که این موافقت نامه باعث رشد اقتصادی به میزان نیم درصد از تولید ناخالص داخلی اتحادیه  اروپایی شده و همه چیز را در دو بلوک تجاری تغییر خواهد داد و ما به صورت مشترک، بزرگ ترین منطقه  تجارت آزاد جهان را تشکیل خواهیم داد.

با توجه به اهمیت موضوع انعقاد موافقت نامه ی آزاد تجاری بین اتحادیه اروپایی و آمریکا، تبعات مثبت و منفی آن و منافع و مضراتی که برای هر یک از دو طرف وجود دارد، از اهمیت زیادی برخوردار است.

همان طور که اشاره شد دو طرف آتلانتیک تمایل داشتند تا سال 2014 میلادی گام های اساسی برای تحقق انعقاد این موافقت نامه بردارند که بنا به پاره ای رویدادهای جهانی و درگیری هایی که اروپا و بعضا آمریکا با آن روبرو بودند، محقق نشد.

از حدود 5 سال پیش کارگروه مشترکی در زمینه  فعالیت های مطالعاتی و بسترسازی کارشناسانه  موافقت نامه  تجارت آزاد آمریکا و اتحادیه اروپا فعالیت داشته است. دو طرف نقطه نظرات مثبتی نسبت به راه اندازی سازوکار مبادلات تجاری آزاد داشته اند.

اوباما در یکی از سخنرانی های سالانه  خود در کنگره، تأکید کرد: گفتگوهای جامع مشارکت تجاری و سرمایه گذاری با اتحادیه ی اروپا، با ایجاد فرآیند تجاری آزاد و عادلانه بین دو قطب عمده  اقتصادی جهان، می تواند پیامدهای مطلوبی در آمریکا به بار آورد.

این در حالی است که دستیابی به یک موافقت نامه جامع برای تجارت آزاد می تواند اروپا و آمریکا را از مزایای چشمگیر همکاری های گسترده ی اقتصادی بهره مند سازد.