هنرانقلاب، نیازمند تعریف واحد است

عبدالجبار كاكایی با اشاره به اینكه باید با به كارگیری همه هنرمندان، شرایط را برای بسط هنر انقلاب و تحقق آرمان هایش فراهم كرد، گفت: هنر انقلاب، نیازمند تعریف واحد است.

عبدالجبار كاكایی، شاعر و نویسنده و زبان شناس، در گفت وگو با ستاد خبری هفته هنر انقلاب اسلامی، با اشاره به فرهنگی كه پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران شكل گرفت، ناظر بر موضوع انقلاب بود، گفت: رخدادهای اجتماعی كه در هر دوره و هر عصری در ملت ها به وجود می آید، با خود تعریف جدیدی از هنر و ادبیات را به ارمغان می آورد. مثلا در ایران بعد از مشروطیت، هنر و ادبیاتی ظهور كرد كه پیدایش آن به فرهنگ مشروطیت برمی گشت. این تغییر شرایط نمودی آشكار در صحنه فرهنگ و هنر پیدا كرد كه به وجوه اجتماعی آن دوره می پرداخت و نگاهش یا نقادانه بود یا جانبدارانه. در مجموع فراورده های ادبی- هنری كه در هر دوره خاص با نگاهی به شرایط اجتماعی سیاسی یك دوره می پردازد، هنر خاص آن دوره را هم تحت تأثیر قرار می دهد.

وی افزود: بعد از وقوع انقلاب اسلامی در ایران فرهنگی شكل گرفت كه ناظر بر موضوع انقلاب بود. انقلاب 1357 خاستگاه یك فرهنگ شد. فرهنگی كه در كنار نیاز اجتماعی آن عصر، مولد ادبیات و هنری شد كه معرف شرایط و ویژگی های اجتماعی آن دوران بود. این یك تعریف است اما تعریف دومی هم وجود دارد كه بر اساس آن، هر اثری كه بعد از انقلاب خلق شده، به دلیل اینكه خواه ناخواه متأثر از شرایط انقلاب است، هنر انقلابی به شمار می رود كه این یك تعریف علمی است. در واقع هنر انقلاب، هنری است كه محصول انقلاب اسلامی است و كانون استحاله پیش از خود را تغییر داده و شرایط اجتماعی هم به فراخور این انقلاب، تغییر پیدا كرده است. متأسفانه نگاه اول، كه گاه بسیار جانب دارانه و خارج از حوزه علمی می شود، در بسیاری موارد دستخوش جهت گیری های سیاسی شده و اگر هنر انقلابی نتوانسته آن طور كه باید مخاطب گسترده داخلی و جهانی پیدا كند، دلیلش همین نگاه ها است.

جهت گیری سیاسی، هنر انقلاب را كوچك می كند

كاكایی در ادامه صحبت هایش گفت: در دوره های مختلف سیاسی بعد از انقلاب، هر مدیر یا حتی دولتی كه میلی به جناح یا سمت و سویی دارد، تنها برای هنری ارزش قائل است كه ارزش های مطبوع خود در آن نهفته باشد. وقتی ملاك جهت گیری سیاسی باشد، ما به طور مرتب شاهد ریزش هایی هستیم كه با تغییر دولت ها و فضای سیاسی به وجود می آید. این متغیر بودن شرایط باعث می شود كه هنر انقلاب، به تعریف واحد و یكسانی نرسد و در هر دوره شكل و جهت و سمت وسویی بگیرد. این در حالی است كه اگر تمام مدیران و مسئولان به تعریف دوم قائل باشند، این باعث بسط هنر انقلاب و تحقق آرمان هایش خواهد شد.

این شاعر در ادامه گفت: باید به این نكته توجه كرد كه نگاه های سیاسی سبب می شود كه در هر دوره تعریف ها، تغییر كند و در نهایت هنرمندانی كه در دایره تعریف های متعصبانه قرار می گیرند، افرادی متوسط الحال و غیرهنرمند تعبیر می شوند. تنها راه فرار از این شرایط، برداشتن عینك متعصبانه است، چرا كه جهت گیری سیاسی، هنر انقلاب را كوچك می كند؛ اینكه فقط به كسانی میدان بدهیم كه هم راستای عقاید ما باشند، كاری از پیش نمی برد.
او گفت: باید توجه داشت كه ما در شرایط بحران مخاطب هستیم. در هر دوره سیاسی، هر اثری كه خلق می شود تابع واحدی از یك قرائت است. بسیاری از مخاطبان اگر میلی به چنین آثاری ندارند، دلیلش این است كه نخوانده یا ندیده، از حفظ هستند كه قرار است خالق اثر چه به خوردشان بدهد. متاسفانه در این بین هنرمندانی خودشان را با شرایط تطبیق می دهند و نسل های بعد هم به واسطه مسابقات و جشنواره ها و هدایت ها اجازه قرائت جدید پیدا نمی كنند. من در این شرایط به چنین هنرمندانی حق می دهم. اگر در این شرایط خودشان را تطبیق دهند، مسیر برایشان بازتر است و مورد توجه قرار می گیرند. در پایان می خواهم به شعر سهراب سپهری اشاره كنم، چشم ها را باید شست، جور دیگر باید دید...!