تبیان، دستیار زندگی
آیت الله عباس واعظ طبسی نماینده ولی فقیه در استان های خراسان و تولیت آستان قدس رضوی بامداد جمعه ۱۴ اسفند ماه ۱۳۹۴، پس از تحمل یک دوره بیماری به ملکوت اعلی پیوست.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آیت‌الله عباس واعظ طبسی

آیت الله عباس واعظ طبسی

آیت‌الله عباس واعظ طبسی نماینده ولی فقیه در استان‌های خراسان و تولیت آستان قدس رضوی بامداد جمعه ۱۴ اسفند ماه ۱۳۹۴، پس از تحمل یک دوره بیماری به ملکوت اعلی پیوست.

آیت الله عباس واعظ طبسی، نماینده ولی فقیه در استان خراسان و تولیت آستان قدس رضوی، در بهمن ماه سال ۱۳۱۴ در مشهد مقدس و در خانواده‌ای مذهبی و روحانی متولد شد. مادرش زنی متقی و پرهیزکار بود و پدرش حاج شیخ غلامرضا واعظ طبسی از مشهورترین واعظان عصر و مبلغان و نوابغ گویندگان اسلامی آن دوره در ایراد سخنرانی های مذهبی و خطابه بود که آوازه منبرهای پرشورش در سراسر جهان تشیع پیچیده بود و از لحاظ اخلاق، تقوی و پرهیزگاری زبانزد خاص و عام بود. این خطیب توانا، یک سال بعد از تولد فرزند در راه سفر به تهران به قصد برپایی منابر افشاگرانه بر علیه حکومت تازه تأسیس رضاخانی، دار فانی را وداع گفت به گونه‌ای که به دلالت بسیاری از علمای آن روزگار، او را به شهادت رساندند و ایشان، دوران کودکی را با سرپرستی مادر پشت سر گذاشت.

دوران تحصیل

آیت الله واعظ طبسی از همان سنین کودکی و نوجوانی بسیار عاطفی و علاقه‌مند به حوزه‌های علمیه، عالمان دینی و حضور در جلسات مذهبی بود، لکن علیرغم علاقه شدیدی که به فراگیری علوم اسلامی داشت به علت شرایط و اقتضای زمان به تحصیل در دبستان و دبیرستان پرداخت که در این دوران به دلیل استعداد سرشار و انضباط عالی همواره مورد توجّه و احترام دوستان و معلمان بود.

به این ترتیب، ایشان تحصیل علم را در مشهد آغاز و تا سطح دبیرستان در مدارس جدید ادامه داد، اما شور و اشتیاق تحصیل علوم دینی و علاقه به دروس حوزوی باعث شد که با وجود کسب موفقیت‌های فراوان، به حوزه روی آورد. وی در ۱۶ سالگی به حوزه علمیه وارد شد و دروس مقدماتی، سطوح متوسطه و عالیه و خارج را به طور جدّی دنبال کرد و در حوزه علمیه مشهد از محضر اساتیدی همچون مرحوم ادیب نیشابوری (ادیب ثانی)، خالقی، جاویدی، حاج سید احمد مدرس یزدی، حاج شیخ مجتبی قزوینی، حاج شیخ هاشم قزوینی و مراجع عالی‌قدری همچون آیت الله میلانی کسب فیض کرد. مرحوم آیت الله  بروجردی وی را طلبه‌ای خوش‌فکر و به عنوان زبان حوزه‌های علمیه دانسته و با تقدیر از ایشان نام می‌بردند.

این عالم ربانی و مجاهد همراه با حدود ۳۰ سال کار علمی دقیق و پی‌گیر، چندین دوره دروس منطق، اصول، معالم، قوانین، رسائل و کفایه را تدریس کرد که کلاس‌های درس ایشان با استقبال گرم طلاب مواجه بود.

آیت الله واعظ طبسی در دوران تحصیل و تدریس خویش بر مبانی حضرت امام خمینی - رحمه الله - و بعضاً مرحوم آیت الله العظمی نائینی ، مرحوم آیت الله العظمی خویی و مرحوم آیت الله العظمی حکیم، توجّه خاص داشته و در ادبیات، منطق، معانی و بیان و اصول دارای نوشته‌هایی است که در آینده به چاپ خواهد رسید و مورد استفاده حوزه‌های علمیه قرار خواهد گرفت.

آیت الله واعظ طبسی در مصاحبه ای که از او در سال ۱۳۶۲ در مجله پیام انقلاب چاپ شده است به خاطرات خود از محضر درس ادیب نیشابوری اشاره می‌کند و می‌گوید: «یادم می‌آید که ماه مبارک رمضان مصادف با تابستان بود، بعدازظهرها مثل باران عرق می‌ریختیم و به تنها چیزی که فکر نمی‌کردیم گرمای هوا بود. توجهمان به درس بود. مجذوب گفتار ادیب بودیم و ایشان در هر زمینه‌ای که شروع به تدریس می‌نمود، ما را علاقه‌مند به همان رشته می‌کرد. گاهی اوقات که بحث می‌کرد و برداشت‌های جالبی از بعضی مراجع و فقهای بزرگ اسلام و شخصیت‌های بزرگ علمی به ما معرفی می‌کرد، ما بیشتر نسبت به درس خواندن مشتاق می‌شدیم».

شروعی برای مبارزه

سال ۱۳۳۰ در زندگی آیت الله واعظ طبسی اتفاق مهمی افتاد. اتفاقی که مسیر زندگی او را تغییر داد. در این سال، شهید سید مجتبی نواب صفوی در سفری که به مشهد داشت، با سخنان پرشور خود در مدرسه علمیه نواب، شور و شوقی نو در دل طلاب جوان ایجاد کرد و این سرآغازی بود برای سال‌ها مبارزه با ظلم و استبداد.

آیت الله واعظ طبسی، خود، می‌گوید: «مبارزه علنی بنده وجمع دوستان تقریباً از سال ۱۳۳۵ شروع شد. در آن موقع برادرمان آیت الله خامنه‌ای (مقام معظم رهبری) در مشهد تشریف نداشتند و شهید هاشمی نژاد هم در قم بودند. بنابراین در آن زمان من تنها بودم و خیلی سخت می‌گذشت به جهت آن که در حوزه هم افکار خاص ضدمبارزه حاکم بود. بعدها با پیوستن این دو بزرگوار، محور واحدی را در خراسان تشکیل دادیم. دراوایل، نشست‌هایمان از هم جدا بود اما بعداً تصمیم گرفتیم مرکزیتی داشته باشیم و دوستان مشترک به آن جا مراجعه کنند».

او نخستین بار در سال ۱۳۳۹ هنگامی که در سرای محمدیه درباره عدل زمامداران صحبت می‌کرد، مورد اعتراض ساواک قرار گرفت و با تعطیلی جلسات سخنرانی‌اش، ممنوع المنبر شد. این ممنوعیت البته بیش از هفت ماه به طول نیانجامید و با فشار اقشار مختلف مردم شکسته شد. در همین سال، دومین اتفاق مهم در زندگی آیت الله واعظ طبسی رخ داد. او در همین سال با بنیانگذار نهضت اسلامی، مرجع عظیم الشأن حضرت امام خمینی - رحمه الله - آشنا شد و این آشنایی زمینه یک عمر عشق و دلدادگی را فراهم آورد.

سال ۱۳۴۱ پس از برگزاری رفراندوم فرمایشی محمدرضا پهلوی و به دنبال ایراد چند سخنرانی علیه این رفراندوم، آیت الله واعظ طبسی دستگیر و به تهران انتقال شد.

چند ماه بعد از قیام پانزده خرداد به عنوان نماینده حوزه علمیه مشهد به محضر حضرت امام خمینی -رحمه الله - رسید و به پیشنهاد ایشان در مجلسی با حضور علما و طلاب حوزه علمیه قم به ایراد سخن پرداخت و ابعاد مختلف قیام پانزده خرداد را تشریح کرد. به دنبال این سخنرانی، در قم دستگیر و به زندان قزل قلعه تهران منتقل می‌شود.

آیه الله واعظ طبسی سال ۱۳۴۴ پس از یک سلسله سخنرانی در رفسنجان بار دیگر ممنوع المنبر شد. او در این سال‌ها با دیگر یاران انقلاب همچون شهید باهنر، شهید مطهری، شهید بهشتی و ... آشنا شد و در سایه راهنمایی‌های امام خمینی - رحمه الله - به همراه دیگر روحانیان مبارز، کوشید زمینه شکل‌گیری تحولی اساسی در قالب انقلاب اسلامی را فراهم کند.

وی در دیداری که با امام راحل - رحمه الله - داشت، معظم له درباره ایشان فرمودند: «من به شما از دو حیث ارادت دارم، بخاطر خودتان و به خاطر مرحوم والدتان، چه بسیار افرادی غیرمسلمان بودند که تحت تأثیر منطق و کلام مؤثر و پرجاذبه او به اسلام مشرف شدند و در کشورهای عربی موقعیت ویژه‌ای داشت».

پس از پیروزی انقلاب

با پیروزی نهضت اسلامی در بهمن ۱۳۵۷، امام خمینی - رحمه الله - که نسبت به دستگاه مقدس امام رضا - علیه السلام - حساسیتی فوق‌العاده داشتند، در نخستین احکامی که صادر فرمودند، سرپرستی آستان مقدس و ملکوتی ثامن الحجج - علیه السلام - را به آیت الله واعظ طبسی سپرده و دو سال بعد، با توجه به سوابق و کارنامه درخشان ایشان در مدت زمان سرپرستی و تلاش‌های صورت گرفته، آیت الله واعظ طبسی را طی حکمی در ۱۵ فروردین ماه ۱۳۵۹ به سمت تولیت آستان قدس رضوی منصوب نمودند. پس از رحلت امام - رحمه الله -، این حکم از سوى آیت الله خامنه‌اى رهبر معظم انقلاب اسلامى و ولى امر امت اسلام تأیید شد.

آیت الله واعظ طبسی همچنین به افتخار نمایندگی ولی فقیه در استان خراسان و نیز مدیریت عالی حوزه علمیه استان نایل شد. وی همچنین از نخستین پایه‌گذاران کمیته انقلاب اسلامی و نیز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در استان خراسان است.

علاوه بر این، آیت الله واعظ طبسی در مجلس خبرگان قانون اساسی، به نمایندگی از استان خراسان، حضور یافته و پس از آن در هر سه دوره مجلس خبرگان رهبری نیز حاضر شد.

آیت الله واعظ طبسی در سال ۱۳۷۵ به حکم مقام معظم رهبری به عضویت مجمع تشخیص مصلحت درآمد تا کماکان درخدمت نظام مقدس اسلامی و اهداف والای آن باشد. این عضویت در سل ۱۳۷۹ تجدید شد. آیت الله واعظ طبسی علاوه بر دارا بودن افتخار خدمت‌گذاری در بارگاه منور رضوی و عضویت در مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام، مدیریت عالی حوزه علمیه خراسان را نیز بر عهده داشت.

عمل به وظیفه تا آخرین نفس

ایشان در آخرین حضور فعال سیاسی‌اش روز جمعه هفتم اسفند ماه در پای صندوق رأی حاضر شد و در عصر همان روز به دلیل عارضه تنفسی به بیمارستان امام رضا - علیه السلام - مشهد منتقل شد و در نهایت بامداد جمعه چهاردهم اسفند ماه پس از تحمل یک دوره بیماری چشم از جهان فروبست و دعوت حق را لبیک گفت.

پس از درگذشت این عالم مجاهد و یار صادق انقلاب، رهبر معظم انقلاب اسلامی پیام تسلیتی صادر کردند.متن پیام رهبر معظم انقلاب به شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم
با تأسف و اندوه خبر درگذشت عالم مجاهد و یار صادق انقلاب جناب حجةالاسلام و المسلمین آقای حاج شیخ عباس واعظ طبسی رحمةالله علیه را دریافت کردم. ایشان برادری همدل و همزبان برای اینجانب و مریدی صَدیق برای امام راحل و خدمتگزاری پایدار و سخت کوش برای انقلاب بودند. از نخستین طلیعه های مبارزات نهضت اسلامی، مشهد مقدس شاهد حضور شجاعانه و اثرگذار این روحانی محترم در عرصه های پرخطر و قبول دشواریهای آن بود و این حضور صریح و صادقانه تا آخرین روزهای مبارزات ملت ایران ادامه یافت.
پس از انقلاب، اعتماد امام بزرگوار به ایشان منشأ کسب افتخار تولیت و خدمت به آستان مبارک رضوی علیه آلاف التحیة و السلام شد و خدمات بی سابقه به این آستان مقدس با همت و عزم راسخ ایشان شکل گرفت و امید است که توجهات آن حضرت شامل حال این خدمتگزار با اخلاص گردد. موضع انقلابی و وفاداری به آرمانهای نظام اسلامی و مجاهدت در این مسیر دشوار که غالباً بدون تظاهر انجام گرفته است، خود فصل دیگری از زندگی این روحانی عالیقدر است. اکنون با فقدان ایشان اینجانب برادر مهربان و همسنگر دوران غربت و شدت پیش از انقلاب و همکار سخت کوش سالهای پس از انقلاب را از دست داده و از خداوند رحیم پاداش شایسته و غفران و رضوان الهی را برای ایشان مسألت می‌کنم.
به خاندان مکرّم و بازماندگان ایشان بویژه همسر صبور و نیک اندیش و فرزندان محترم صمیمانه تسلیت عرض میکنم و صبر و اجر برای آنان مسألت می‌نمایم.

سید علی خامنه‌ای
۱۴ اسفند ماه ۱۳۹۴

همچنین پس از مراسم تشییع با شکوه پیکر آیت الله واعظ طبسی، آیت الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب، پس از زیارت مضجع نورانی حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا - علیه السلام -، با حضور در صحن جامع رضوی، نماز میت را بر پیکر یار صادق انقلاب اقامه کردند.
پیکر تولیت آستان قدس رضوی، پس از اقامه نماز برای تدفین به رواق توحیدخانه، پشت سر امام - علیه السلام - و صحن عتیق منتقل شد تا در جوار آقا علی بن موسی الرضا - علیه السلام -، به خاک سپرده شود.


منابع: خبرگزاری فارس، خبرگزاری حوزه و پایگاه اطلاع رسانی حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه‌ای
تنظیم: محسن تهرانی - بخش حوزه علمیه تبیان