تبیان، دستیار زندگی
بی گمان یکی از مهم ترین اتفاقات فوتبال در سال 1394 ارائه گزارش مجلس در خصوص وجود فساد در این رشته بود.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

فوتبال پاک، رویای پابرهنه ها

بی گمان یکی از مهم ترین اتفاقات فوتبال در سال 1394 ارائه گزارش مجلس در خصوص وجود فساد در این رشته بود. گزارشی که با درج جمله " قابل ذکر است که با توجه به گستردگی موضوعات ، پرونده همچنان در این کمیسیون مفتوح و رسیدگی آن ادامه دارد" نشان داده شد اراده ای قوی برای مقابله با این ماجرا وجود ندارد.

بهمن اسدی-بخش ورزشی تبیان
فساد در فوتبال

آنچه گذشت:

در حالی پا به سال جدید می گذاریم که کماکان دلسوزان واقعی فوتبال از وضعیت حاکم بر این رشته پرطرفدار نگران هستند. این نگرانی نه تنها فروکش نمی کند بلکه هر روز بر ابعاد آن افزوده می شود. اگر سالها پیش فساد در فوتبال به پنالتی گرفتن برای یک تیم خاص و یا احتمال نفوذ فلان تیمسار و درباری بود امروز این فساد به دلیل وجود پول بی حساب زوایای فراوانی یافته و باعث می شود تا محیط های فوتبالی ما شکلی ناشایست به خود بگیرند. شکلی که در آن کمتر کسی جرات می کند فرزندش را به ورزشگاه بفرستد.
برای واکاوی موضوع نیاز نیست خیلی عقب برویم. فوتبال به شکل سنتی جولانگاه عاشقان بود. عاشقانی که از جیب خرج می کردند. اوج تخلف این گروه اعتراض به نوع قضاوت داور بود. گاهی به کار بردن چند کلمه رکیک برای تخریب روحیه بازیکنان تیم رقیب صورت می گرفت. فوتبالی که راه رفتن خود را به خوبی بلد نبود برای این که مثل دیگران راه برود راه حرفه ای در پیش گرفت. این اتفاق ابتدا از سوی تیم پرسپولیس پیش از انقلاب کلید خورد اما خیلی زود رنگ باخت.
پس از انقلاب و از اواسط دهه شصت نام "اسپانسر" یا همان حامی مالی به فوتبال اضافه شد. به این دلیل که دیگر کسی قادر نبود از جیب خرج های کلان بدهد و بخش خصوصی نیز در این بازار غیر از ضرر چیزی عایدش نمی شد پای "اسپانسر"های دولتی به میان کشیده شد. بریز و بپاش هایی که از جیب مردم صورت می گرفت رفته رفته فرصت طلبان را به این سو کشاند. پولی که قرار بود یار فوتبال باشد این رشته را به بیراهه برد. همان روزها بود که عنوان "پول بی کمال" زینت بخش نشریات پیشتاز شد. اما متاسفانه گوش مسوولان به این زنگ خطرها بدهکار نبود تا...

اینجا و آنجا

در زمینه پرداخت های غیرقانونی برخی فوتبالی ها به شماری از داوران، مجلس شورای اسلامی تصمیم گرفت به صورت جدی به عرصه بررسی فساد در فوتبال ورود و مسوولیت بررسی این پرونده را به کمیسیون اصل90 واگذار کند. واگذاری این پرونده به کمیسیون اصل 90 این امید را بین فوتبال دوستان پررنگ کرد که بعد از تحقیق و تفحص های مجلس شورای اسلامی، سرانجام تکلیف این پرونده و حواشی فوتبال ایران یکبار برای همیشه مشخص می شود. سرانجام پس از 2 سال، گزارش پرونده فساد در فوتبال کامل و در کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی تصویب شد

در شرایطی که فوتبال حرفه ای در کشورهای پیشرفته با حمایت دولت و طراحی و برنامه ریزی بخش خصوصی به صنعتی پرسود تبدیل شده در کشورهایی مثل ایران هر روز شاهد افزایش هزینه ها و کاهش درآمدهاست. در این بازار مکاره آن که می برد غیرفوتبالی است و آن خون دل می خورد فوتبالی است. در کشور پراز استعداد ایران ناگهان پای بازیکنان درجه چندم خارجی به لیگ باز می شود و با نگاهی ساده در می یابیم که حتی ده درصد پرداخت های صورت گرفته به عوامل خارجی فوتبال عایدی نصیب ما نشده است. همین یک دلیل برای اثبات وجود فساد در فوتبال کافی است. آیا دوستان مدعی عدم وجود فساد در فوتبال از خود نمی پرسند به چه دلیل یک انسان عاقل هزینه ای پرداخت می کند که یک دهم از آن بازدهی ندارد؟

یک جرقه

درباره وجود فساد در فوتبال سالهاست سخن رانده شده است. این ماجرا از ابعاد مختلف مورد توجه بوده اما همان گونه که نوشتیم در این باره فقط حرف زده شده است. کمتر به یاد می آوریم فدراسیون و یا نهادهای ذیربط در این باره اقدامی کرده باشند یا اصلا خود را موظف به مبارزه با این پدیده زشت بدانند. این عدم نظارت باعث شده تا دامنه فساد به همه جا کشیده شود. به عنوان مثال بخش رسانه ای که قراراست به عنوان چشم و گوش مردم وجود چنین فسادی را رصد و با آن مقابله کند ناگهان با حضور چند عامل تاثیر گذار خود از پیشگامان ایجاد فساد شد. رفته رفته برخی از رسانه ای ها با این ادعا که من فلانی را بزرگ کردم داعیه سهم خواهی را در پیش گرفت و کار به جایی رسید که نام برخی به ظاهر خبرنگاران به عنوان یک بازیکن وارد لیست شد تا آنها در نقطه ای خارج از زمین فوتبال برای تیم بازی کنند!!
در این بین یک بار و بر اساس یک دعوای تقریبا شخصی پای جمعی از رسانه ای ها به دادگاه و زندان و محرومیت باز شد. ماجرایی که خیلی زود رنگ باخت و امروز غیر از عده ای نه از آن خبر دارند و نه یادی از آن می شود.

ورود مجلس به پرونده فساد در فوتبال

گزارش های ضد و نقیض در زمینه فساد در فوتبال ادامه داشت تا اینکه در مهرماه سال 1392 و بعد از حاشیه های بازی «پرسپولیس تهران» و «سپاهان اصفهان» در لیگ سیزدهم و ماجرای ادعاهای مطرح شده در زمینه پرداخت های غیرقانونی برخی فوتبالی ها به شماری از داوران، مجلس شورای اسلامی تصمیم گرفت به صورت جدی به عرصه بررسی فساد در فوتبال ورود و مسوولیت بررسی این پرونده را به کمیسیون اصل90 واگذار کند. واگذاری این پرونده به کمیسیون اصل 90 این امید را بین فوتبال دوستان پررنگ کرد که بعد از تحقیق و تفحص های مجلس شورای اسلامی، سرانجام تکلیف این پرونده و حواشی فوتبال ایران یکبار برای همیشه مشخص می شود.

سرانجام پس از 2 سال، گزارش پرونده فساد در فوتبال کامل و در کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی تصویب شد؛ گزارشی که روز چهارم بهمن ماه در صحن علنی خوانده شد. انتشار این گزارش در صحن علنی مجلس شورای اسلامی در نگاه اول این ذهنیت را ایجاد کرد که بعد از این گزارش و آگاهی مردم از پشت پرده های فساد در فوتبال، فدراسیون و کمیسیون اصل 90 با همکاری به دنبال شناسایی راه های نفوذ فساد در فوتبال باشند اما از همان روز اول موضع گیری های فدراسیون فوتبال شروع شد تا جایی که برخی از مسوولان این فدراسیون، آن را بی اساس و بر پایه صحبت چند شخص خاص دانستند.

بیانیه رسمی یک ارگان مهم

در این همه سال و با وجود این همه حرف و سخن کمتر شاهد صدور اعلامیه و یا بیانیه رسمی در خصوص وجود فساد در فوتبال بوده ایم. با وجود انتقاداتی که به بیانیه امسال کمیسیون اصل نود می شود می توان این بیانیه را کاری نو معرفی کرد. بیانیه ای که در آن صراحتا از وزیر ورزش خواسته شده تا پاسخگو باشد و شخص رییس فدراسیون فوتبال را مقصر اصلی این فساد معرفی می کند.
در این بیانیه نزدیک به سیزده هزار کلمه ای که ظاهرا برای نوشتن آن مدت ها وقت صرف شده و جلسات متعدد برگزار شده به نکات جالبی اشاره شده است. نکاتی که قطعا به همه زوایای موجود نپرداخته است. شاید به همین دلیل هم نگارندگانش مجبور شده اند تا در پایان آن به مفتوح بودن پرونده اشاره کنند.

نکات مهم بیانیه

در این بیانیه به بخش هایی از فساد اشاره شده که در نوع خود جالب است:
1- تبانی 2-رشاء و ارتشاء 3- دوپینگ 4- شرط بندی 5- جعل و سند مجعول 6- نامه های خلاف واقع 7- فرارمالیاتی 8- مصرف الکل و روابط نامشروع 9- مصرف مواد مخدر 10- خرافه گرایی 11- تحصیل مال نامشروع 12- نقض آشکار قوانین و مقررات 13- قراردادهای غیرواقعی  تنها بخشی از موارد فساد در فوتبال است که برای هر کدام از آنها مثال هایی در این بیانیه آمده است.

دلایل فساد

بخش های مورد اشاره در فساد فوتبال اما دلایلی دارد که در بیانیه به آن هم اشاراتی شده اهم این دلایل چنین معرفی شده است:
1- مشکلات ساختاری 2- منفعل بودن وزارت ورزش 3- عدم نظارت و سوء مدیریت4- تامین بودجه از بیت المال 5- سهم خواهی جریانات سیاسی 6- عدم نظارت بر کار مدیران 7- افزایش بی رویه دستمزد ... 10- نقص مقررات 11- رسانه ها 12- ضعف ارگان قضایی 13- استنکاف مسئولان از خصوصی سازی 14- اعمال نفوذ مقامات 15- تاخیر و تعلل مراجع ذیربط در کشف و برخورد با فساد 16- انتصاب افراد فاقد تخصص

واکنش ها

این بیانیه که مستقیما وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال را نشانه رفته بود واکنش هایی در پی داشت.

سجادی: فدراسیون باید پاسخگو باشد

معاون وزیر ورزش و جوانان گفت: فدراسیون فوتبال موظف به پاسخگویی به گزارش پرونده فساداست. نصرالله سجادی درباره اظهار نظر کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی مبنی بر اینکه از آنجا که اصلاحات صورت گرفته در اساسنامه فدراسیون فوتبال به تصویب هیات دولت نرسیده و وجاهت قانونی ندارد، اظهار داشت: من چند بار اعلام کرده ام کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی درباره فدراسیون فوتبال دست به تحقیقات مفصلی زده و به عنوان یک نهاد قانونی گزارشی در این باره تهیه کرده است. وی افزود:فدراسیون فوتبال موظف به پاسخگویی به گزارش پرونده فساداست و اگر نیاز باشد باید به سایر مراجع قانونی نیز جواب بدهد. حتی اگر مواردی هم مربوط به ما یا نهادهای دیگر هم باشد، باید پاسخگو باشیم. اینکه من بخواهم درباره این گزارش اظهار نظر کنم، موضوع جالبی نیست و این فدراسیون فوتبال است که موظف به پاسخگویی است.

کفاشیان: کمیته حقوقی پاسخ خواهد داد

علی کفاشیان گفت که کمیته حقوقی و تدوین مقررات این فدراسیون پس از بررسی گزارش کمیسیون اصل ۹۰ پاسخ روشنی به این گزارش می دهد. وی در خصوص گزارش فساد در فوتبال اظهار داشت: این گزارش باید منتشر می شد. مسائل زیادی در این گزارش وجود دارد که در این خصوص کمیته حقوقی ما مطالعات لازم را انجام می دهد تا پاسخ مناسبی به این گزارش بدهیم. اگر هم تخلفی بوده باشد، باید به کمیته های حقوقی پاسخ بدهیم.رئیس فدراسیون فو تبا ل در پاسخ به این سؤال که آیا انتشار گزارش فساد در فوتبال در رسانه ها را کار درستی می داند یا نه، خاطرنشان کرد: این اتفاق افتاده و من هم نظری ندارم. همان طور که گفتم، اکنون نمی توانیم به گزارش پاسخ بدهیم، چون این گزارش نیازمند مطالعه دقیق است.

دایی: کو گوش شنوا

علی دایی می گوید: این مسئله ای است که همه باور داریم. این اتفاقات سالهاست که در فوتبال رخ می دهد ولی کو گوش شنوا؟ اگر زیاد هم حرف بزنیم ما را متهم می کنند! من از زمانی که سرمربی تیم ملی شدم، خیلی چیزها را دیدم و گروهی را شناختم. متاسفانه فساد همه جا هست و نمی شود گفت فقط در فوتبال وجود دارد. متاسفانه فساد در اکثر جاهایی که کار اجرایی می شود، وجود دارد. شاید فوتبال به خاطر اینکه طرفداران زیادی دارد مورد لطف مجلس قرار گرفته است و نمایندگان به آن می پردازند! هیچکس نمی تواند فساد در فوتبال را رد کند ولی باید بدانیم خیلی جاها فساد داریم. دایی با بیان اینکه از بررسی فساد در فوتبال خوشحال است، ادامه داد: من بیش از ۱۰ سال است که این مسائل را می گویم و همیشه مورد حمله قرار گرفته ام. دست مجلس هم درد نکند ولی خواهش می کنم  بقیه جاهایی هم که فساد صورت می گیرد را بررسی کنند.

رضا حسنی خو: ثابت کنند

مدیرکل حراست وزارت ورزش و جوانان گفت: کسی که ادعا می کند فرد دیگری فاسد است اگر نتواند صحت حرف های خود را به اثبات برساند خودش از همه فاسد تر است. رضا حسنی خو گفت: «کسی چنین ادعایی را مطرح کرده، بنابراین باید با مراجعه به دادگاه صحت ادعای خود را ثابت کند. من نمی دانم چه واکنشی باید به این حرف نشان بدهم. واقعا نمی دانم چه بگویم. مگر ادعا نکرده اند خوب بروند دادگاه ادعایشان را به اثبات برسانند.» مدیرکل حراست وزارت ورزش یادآور شد: «کسانی که زیاد حرف می زنند مطمئن باشید چیزی بارشان نیست. من گزارش فساد در فوتبال را هم کاملا خواندم. یک گزارش کاملا ژورنالیستی بود. اینها دنبال انتخابات فدراسیون فوتبال بودند که به هدفشان رسیدند و زمان انتخابات به تعویق افتاد.

ایرادهای فدراسیون فوتبال به گزارش اصل 90

نبود یک "هدف" مشخص بر اساس برنامه ریزی اتاق فکری متشکل از خبرگان فوتبال باعث شده تا هر کس بر اساس سلایق خود برای این فوتبال نسخه ای بپیچد. در گزارش کمیسیون به نقش مخرب یک برنامه پرمخاطب تلویزیونی نیز اشاره شده است. برنامه ای که با کمال تاسف به دلیل فقدان "استراتژی " مشخص و علمی توانسته متولیان فوتبال را مرعوب خویش کند

رییس کمیته حقوقی فدراسیون فوتبال ، گفت: گزارش یاد شده را کمیسیون اصل 90 تنظیم کرده است اما این گزارش ابهام هایی دارد که نیازمند تحقیق و واکاوی بیشتر است. بیشتر اتهامات مطرح در این گزارش قابل پاسخگویی است زیرا گزارش بیشتر یک گزارش روزنامه نگارانه است که افراد مختلف آن را تهیه و اتهاماتی را به فرد یا افرادی در فدراسیون فوتبال وارد کرده اند. به گفته نصیرزاده، در این گزارش به دوپینگ (استفاده بازیکنان از داروهای غیرمجاز) اشاره شده است. کشور ایران در زمینه مبارزه با دوپینگ در جهان مقام پنجم و در قاره آسیا مقام اول را دارد. اتهام شرط بندی را به پای فدراسیون فوتبال نوشته اند.

باید بگویم سایت اینترنتی که شرط بندی را برای مسابقه ها انجام می دهد مجوز خود را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گرفته و این مجوز در اساسنامه اتحادیه فوتبال وجود دارد و بیشتر با پیش بینی بازی های خارجی سرکار دارد. وی در خصوص اتهام سفرهای خارجی پرشمار اعضای فدراسیون گفت: تمام سفرهایی که رییس یا برخی از اعضای فدراسیون داشته اند سفر کاری بوده و مدرک تمام آنها موجود است اما نکته جالب این سفرها این است که در برخی از مواقع زمانی که رییس فدراسیون فوتبال برای سفر به کشوری به خاطر برخی از مسایل از 2 مسیر استفاده کرده دو سفر یاد شده است. ما در زمینه فساد در فوتبال بررسی های لازم را انجام داده ایم و به قوه قضاییه خواهیم فرستاد ولی در زمینه گزارش کمیسیون اصل 90 باید بگویم که مشکل شخصی برخی افراد خاص سبب تنظیم آن شده است که اینجا مجال بازگو کردن اسم آنها نیست.

پورمختار: گزارش دقیق است

«محمدعلی پورمختار» رییس کمیسیون اصل 90 گفت: تمام مواردی که در گزارش این کمیسیون مطرح شده مستند است و افرادی که مسایلی را مطرح کرده اند، پای برگه صحبت های خود را امضا کرده اند. افزون بر این، اعضای کمیسیون اصل 90 اطلاعات دیگری را از طریق افراد مختلف به دست آورده و دستگاه های ناظر نیز گزارش هایی به ما ارایه کرده اند. این طور نیست که طبق شنیده ها عمل کنیم و صحبت هر فردی ضمیمه پرونده شود.

نتیجه گیری:

نهادینه شدن فساد در فوتبال علاوه بر دلایل و مسایل فوق از منظر دیگری نیز قابل بررسی است. نبود یک "هدف" مشخص بر اساس برنامه ریزی اتاق فکری متشکل از خبرگان فوتبال باعث شده تا هر کس بر اساس سلایق خود برای این فوتبال نسخه ای بپیچد. در گزارش کمیسیون به نقش مخرب یک برنامه پرمخاطب تلویزیونی نیز اشاره شده است. برنامه ای که با کمال تاسف به دلیل فقدان "استراتژی " مشخص و علمی توانسته متولیان فوتبال را مرعوب خویش کند.
بدون تردید در فوتبالی که اصل مهم در آن "بردن" به هر شکل برای رسیدن به منافع شخصی و باندی است روح جوانمردی که شعار اصلی فیفا برای تعالی فوتبال می باشد رنگ باخته. چنین فوتبالی جولانگاه کسانی است که در آن فقط به فکر رسیدن به پول و شهرت هستند. حاصل چنین فضایی در اولین فرصت فراری دادن آدم های آبرومندی است که با وجود توانایی های فنی و اخلاقی عطای کار را به لقایش می بخشند. وقتی هم که فضا از وجود چنین انسان هایی خالی شد باید منتظر هر اتفاقی باشیم.
اگر در روزهای نه چندان دور مدیرانی بودند که فوتبالیست ها را به سوی دانش و اخلاق رهنمون می ساختند فضای فعلی چنین می نماید که مسئول و مربی بدون توجه به چنین اصول ارزشمندی از بازیکنان بخواهند به چیزی جز بردن و کسب امتیاز فکر نکنند. همین یک نکته کافی است تا باور کنیم فساد و تخلف در فوتبال ریشه دوانده است. اگرچه عدم حضورپرتعداد تماشاگران در ورزشگاه ها بحث جداگانه ای می طلبد اما اشاره به این نکته که وجود فساد در فوتبال یکی از دلایل روشن چنین قهری از سوی طرفداران است خالی از لطف نمی باشد.