پیامبر؛ و نگرانی‌هایش درباره علی علیه السلام
پیامبر همیشه نگران دین خدا و امت خود بوده‌اند, لذا درباره علی(ع) از هیچ كوششی فروگذار نبود. او خود
می‌دانست, بعد از وفاتش چه رفتاری با علی خواهند داشت. از اینرو همیشه تذكراتی را می‌دادو همیشه به پیمان
خود در «یوم الاِنذار» پایدار بود و به اَنحاء مختلف علی را به مردم معرفی می‌كرد.
پیامبر(ص) می‌فرمود:
ای علی, تو مظلومِ بعد از من هستی, بنابراین وای بر كسی كه به تو ظلم كرده و با تو دشمنی كند و بهشت گوارای آنكه تو را پیروی كرده و دیگری را بر تو ترجیح ندهد.
ای علی بعد از من تو (با دشمنان) می‌جنگی, بنابراین وای بر كسی كه علیه تو جنگ كند و بهشت‌گوارای آنكه در یاری تو بجنگد.
ای علی تو كسی هستی كه با كلام من سخن گفته و بعد از من با زبان من تكلم می‌كنی, پس وای برآنكه سخن
تو را نپذیرد و بهشت گوارای آنكه كلام تو را بپذیرد.
ای علی, بعد از من تو سرور این امت و امام و جانشین - من - بر آنها هستی. هر كه از تو جدا شود درقیامت از
من جدا خواهد بود و هر كه به تو بپیوندد در قیامت با من خواهد بود.
ای علی تو اولین كسی هستی كه به من ایمان آورده و مرا تصدیق كرد. تو اولین كسی هستی كه مرا دركارهایم
یاری كرده و همراه من با دشمنانم مبارزه كرد. تو اولین كسی هستی كه با من نماز گزاردی حال‌آنكه مردم در
غفلت و نادانی بسر می‌بردند.
از دیگر ویژگی‌های علی(ع) كه با جانشینی پیامبر مرتبط بوده و از هنجارهایی است كه پیامبر تأكید فراوانی بر
درونی كردن آنها داشته‌اند, راستگویی و تمیز میان حق و باطل است كه به پیروی از حق و ترك باطل منجر
می‌شود.
پیامبر(ص) درباره علی (ع) می‌فرماید:
او صدیق اكبر- بزرگترین راستگو- و فاروقی است كه میان حق و باطل جدایی می‌افكند.
هر كه او را دوست بدارد خدا را دوست داشته و هر كه با او كینه بورزد خدا با او كینه دارد و هر كه بااو مخالفت
كند, خداوند نابودش سازد.
دو سبط امت من, حسن و حسین از (نسل) او است. آن دو فرزندان من هستند. امامان هدایت از(نسل) حسین
است كه خداوند علم و فهم مرا به آنان عنایت كرده است. پس آنان را ولی خود بدانید وهیچ غیر آنان را دوست نگیرید كه خشم خداوند بر شما حلال خواهد شد و هر كه خشم خداوند بر اوحلال شود, همانا نابود می‌شود و
زندگی دنیا هیچ نیست مگر كالای فریب. درود بر محمد و آل پاك او.
ویژگی‌های علی در این روایت عبارتند از:
1- بزرگترین راستگویان.
2- كسی كه از همه بیشتر میان حق و باطل تمیز می‌دهد.
3- دوستی علی دوستی با خدا و كینه با علی كینه باخداست. خدا،دوستان علی را دوست داشته و نسبت به دشمنان علی كینه داشته و نابودشان‌می‌سازد.
4- نسل پیامبر از طریق علی(ع) باقی است.
5- علم و فهم پیامبر در میان نسل علی(ع) بخصوص فرزندان حسین(ع) جاری است.
6- باید فرزندان پیامبر را ولی خود دانست و دوستی غیر آنان را نپذیرفت.
8- ممكن است در دوستی غیر آل محمد, دنیا نهفته باشد ولی این دنیا فریبی بیش نبوده ونابود شدنی است.
خلاصه اینكه: علی و فرزندان او كه فرزندان پیامبرند, اسوه راستگویی, حق‌خواهی و باطل‌ستیزی‌بوده و باید به آنان روی آورد و از غیر آنان تبری جست كه هدایت در تبعیت و دوستی آنان و نابودی در پیروی غیر آنان و
دشمنی با آنان است.
در روایتی دیگر نیز پیامبر به این دو وجهه صدیق -راستگو- بودن و فاروق -تمیزدهنده میان حق وباطل- بودن ایشان اشاره داشته می‌فرماید:
هر امتی صدیق و فاروقی دارد و صدیق و فاروق این امت, علی بن ابی طالب است. او كشتی نجات‌این امت است.
او یوشَع, شَمعون و ذوالقرنین این امت است.
ای مردم, علی خلیفه خداوند و خلیفه بعد از من بر شما است. همانا او امیر مؤمنان و بهترین اوصیاء است. هر كه با او به نزاع برخیزد, با من نزاع كرده و هر كه به او ستم كند بر من ستم روا داشته است. هركه بر او چیره شود بر من چیره شده و هر كه به او نیكی كند به من نیكی كرده و هر كه به او جفا كند بر من جفا كرده و هر كه با او دشمنی كند با من دشمنی كرده است. هر كه او را دوست بدارد, مرا دوست‌داشته, زیرا او برادر و وزیر من است. او از خاك من خلق شده است و من و او از نور واحدی هستیم.
در این روایت علاوه بر صدیق بودن و فاروق بودن ایشان - كه از لوازم جانشینی پیامبر است - پیامبرایشان را به كشتی نجات امت تشبیه كرده‌اند. كشتی نجات وقتی به كار می‌آید كه انسان در میان تلاطم وطوفان‌های فكری
گرفتار شده و در حال غرق شدن باشد, در این صورت باید انسان دست‌آویزی داشته‌باشد اطمینان‌بخش, كه او را از آن تلاطم نجات داده و به ساحل امن و آرامش برساند و در آنجا نیز او به راحتی بتواند فرود آید.
گویا فقط عظمت علی است كه تاب تحمل توفان‌ها را دارد و در گرداب حوادث خرد نمی‌شود. همه‌چشم‌ها باید به علی دوخته شود, صداقت و راستی او را پیشه خود سازند و كم‌كم خود به زورق‌هایی تبدیل شوند كه در اطراف كشتی است, هم جنس علی شده, دوستدار او بوده و همانند علی به نجات‌دیگران همت گزینند. از اینرو دائمأ پیامبر افراد را متوجه علی ساخته و همه تعبیرات نجات‌بخش را به‌ایشان مستند می‌سازند.
در روایتی دیگر پیامبر می‌فرماید: ای علی, تو حجت خدا و در رسیدن به خداوند هستی, تو تنها راهی هستی كه به خداوند متصل‌می‌شود. تو نَبَأ عظیم و صراط مستقیم - او- هستی, تو مثل اعلی هستی, ای علی تو امام مسلمانان و امیرمؤمنان, بهترین اوصیاء و سرور راستگویان هستی. ای علی تو فاروق اعظم و صدیق اكبر هستی. ای‌علی تو خلیفه من بر امت و قاضی دین من هستی. تو هستی كه به وعده‌های من جامه عمل می‌پوشانی.
ای علی تو بعد از من مظلوم خواهی بود و همه از تو جدا شده و تو را تنها می‌گذارند. خداوند وحاضرین از امت خود را شاهد می‌گیرم كه حزب تو حزب من و حزب من حزب خدا است و حزب دشمنان تو حزب شیطان است.
از فقرات آخر این حدیث می‌توان استفاده كرد كه پیامبر همیشه نگران بعد از خود بوده‌اند, زیراپیامبر خود می‌دانستند كه همه افرادی كه از ایشان استقبال كرده و به ایشان تسلیم شده‌اند سطح باورهایشان یكسان نبوده است.
آنكه مستقیمأ تحت تربیت و كنترل پیامبر بوده, علی بوده است ولی‌دیگران یا تربیتشان غیرمستقیم بوده و یا تحت نظارت شدید نبوده‌اند كه باورها، ارزش‌ها, هنجارهایشان با پیامبر مطابقت كامل داشته باشد.
با دقت در روایت ذكر شده, به دو مطلب مهم پی خواهیم برد:
1- علی(ع) اولین مرد مسلمان است.
2- اول مردی كه در آن جمع به پیامبر ایمان بیاورد, جانشین پیامبر است.
مطلب اول آنقدر مهم است كه در بسیاری از موارد موجب غفلت مطلب دوم می‌شود و مطلب دوم را به اصطلاح
تحت الشعاع خود قرار داده است. لذا در روایات فراوانی كه بعدأ خواهد آمد به‌ویژگی‌هایی از علی(ع) برمی‌خوریم,
كه این ویژگی‌ها اختصاص به جانشین پیامبر دارد, مانند صدیق‌اكبر بودن و فاروق بودن. در بعضی از آن روایات نیز به جانشینی ایشان از پیامبر تصریح شده است. شیوه برخورد پیامبر(ص) با امور نیز به گونه‌ای بوده است كه
نشانگر تثبیت موقعیت علی(ع) بوده‌اند, موقعیتی كه علی(ع) نیز شایستگی خود را برای برعهده داشتن آن به اثبات رسانده بود.
