در دید و بازدید ها، لطفا بدون گوشی وارد شوید!

از جمله موارد نیکو و شایسته ی مرسوم بین ایرانیان در مناسبت هایی چون ایام نوروز و...، دید و بازدیدهایی است که بین آنها متداول است که در اسلام به صله رحم تعبیر می شود و برای آن آثار و برکات زیادی همچون برکت رزق [میزان الجکمه ج4ص180] آبادانی شهرها [سفینه البحار، ماده رحم] طول عمر [اصول كافى ، ج 2 ، ص 150] و... شمرده شده و در مقابل نیز  ترک کننده ان را مورد سرزنش قرار داده است.

هدایت الله قدمی/کارشناس حوزه - بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

«الَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَیَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَیُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولَٰئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ ﴿بقره/٢٧﴾ آنان مردمی هستند که پیمان خدا را [که توحید و نبوت و تکالیف است] پس از استواری اش [با دلایل عقلی و علمی، به سبب عمل نکردن به آن] می شکنند، و آنچه را خداوند پیوند برقرار کردن با آن را فرمان داده است [چون پیوند با پیامبران، قرآن، اهل بیت علیهم السلام و خویشان] قطع می کنند، [و به جدایی از آنان می گرایند] و در زمین به تبهکاری و فتنه انگیزی برمی خیزند؛ آنان تباه کنندگان [هم سرمای وجودی خویش]اند»
آنچه مسلم است در صله رحم باید به کسانی که بیشتر بر گردن ما حق دارند، اهمیت ویژه ای داد... به عبارت دیگر آنان را مقدم بر دیگران بدانیم؛ از جمله این افراد که بر یکایک ما حق بزرگی دارند، پدران و مادران است.
در این مقاله سعی می شود به نکاتی درباره دید و بازدید از این عزیزان اشاره کنیم تا ان شاء الله در فرصت ایام نوروز، حداکثر استفاده را داشته باشیم.

حق تقدم احترام

آنچه در عرف معمول است این است که برای احترام ابتدا به سراغ بزرگان قوم می روند و اگر خلاف آن صورت گیرد نوعی بی احترامی محسوب می شود.
در سوره مبارکه اسراء میخوانیم: «و قضی ربک الا تعبدوا الا ایاه و بالوالدین احسانا اما یبلغن عندک الکبر احدهما، او کلاهما فلا تقل لهما اف و لا تنهرهما و قل لهما قولا کریما...[اسراء/ 23]
و خدای تو حکم فرموده که، هیچ کس را جز او نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید اگر هر دو یا یکی از آنها به پیری برسند؛ زنهار کلمه ای که رنجیده خاطر شوند مگو و کمترین آزار به آنان مرسان و با ایشان با احترام و بزرگوارانه سخن بگو.»
در آیه شریفه کلمه "اف" به هر چیز کوچکی که منجر به رنجش والدین می شود، گفته می شود. بنابراین اگر ما در امر تقدم والدین بر دیگران دچار سهل انگاری شویم و این موجب رنجش و آزرده خاطر شدن آنها شود، عمل ما مصداقی از "اف" خواهد بود. بنابراین بهتر است در ایام نوروزی که ان شاء الله در پیش داریم قبل از آنکه به دید و بازدید دوستان و آشنایان برویم، ابتدا به سراغ والدین خود رفته و دید و بازدید خود را از آنها شروع کنیم.
مسلما این عمل علاوه بر اینکه در دید آنها نوعی احترام شما به آنها محسوب می شود؛ در نگاه دیگران نیز شما، شخصی مودب و قدرشناس به یاد خواهید آمد.

با تمام وجود به دیدن آن ها برویم

مشکلی که اخیرا در بین ما رواج پیدا کرده و موجبات غفلت ما را از احترام به اطرافیان بالاخص والدین فراهم کرده؛ وابستگی شدید ما به تلفن همراه و ابزار آلات سرگرمی متنوع آن اعم از اینترنت و یا بازی ها ست.
حتما برای شما هم پیش آمده که در میان جمع، بسیاری به جای توجه به یکدیگر، سرگرم در گوشی خود هستند.... این در حالی است که آنان منتظر نگاه شما هستند و شما نگاهتان را از آنها دریغ می نمایید. مسلما چنین امری می تواند یک نوع بی احترامی و بی ادبی به اطرافیان بالاخص والدین باشد. در روایات اسلامی نگاه محبت آمیز فرزند به والدین نوعی عبادت شمرده شده، حیف است که انسان عاقل از چنین فرصتی غافل شود.
پیامبر خدا (صلوات الله علیه و آله) فرمود: «هر فرزند نیکو کاری که با مهربانی به پدر و مادرش نگاه کند در مقابل هر نگاه، ثواب یک حج کامل مقبول به او داده می شود، سؤال کردند، حتی اگر روزی صد مرتبه به آنها نگاه کند؟ فرمود: آری خداوند بزرگتر و پاکتر است.» [بحارالانوار، ج 74، ص 73]
مسلما زمانی که ما در نزد آنها، سرگرم گوشی همراه هستیم، این موجب ناراحتی آنان از ما خواهد شد، حتی اگر خودمان را نیز جای آنها بگذاریم، تحمل چنین حالتی برای ما نیز سخت خواهد شد که این می تواند مصداقی از نادیده گرفتن حقوق والدین می باشد.
امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «من احزن والدیه فقد عقهما؛ کسی که پدر و مادر خویش را غمگین سازد عاق والدین شده است. (حق آنها را رعایت نکرده است)» [بحار الانوار، ج 74، ص 64]

فلسفه اصلی دید و بازدید

مسلما آنچه که هدف اصلی دیدار هاست، صرف یک دیدار خالی نیست بلکه اصل آن به دلجویی کردن  و با خبر شدن از احوالات آنان است. از جمله مشکلاتی که والدین بالاخص والدین سالخورده با آن روبرو هستند وجود بیماری و یا مشکلات اقتصادی و بی مهری جامعه است.

والدین وقتی کودکی فرزندان خود را به یاد می آورند که چگونه در سرما و گرما، بیماری ها و سختی ها همراه فرزندان خود بوده اند، از آنها نیز چنین انتظاری دارند که در این موقعیت سخت نیز، فرزندان به یاد آنها باشد.
با توجه به جامعه کنونی چه بسیار پدر و مادرهای پیری که فرزندان شایسته ای را به جامعه تحویل داده اند ولی خود در حال حاضر به کمک و یاری آنها نیازمندند؛ در حالیکه با بی مهری از طرف آنها مواجه هستند.
در این رابطه می توان به مشکلات اقتصادی پیش روی آنها نیز اشاره ای کرد، مسلما مناعت طبع این افراد اقتضاء نمی کند که از فرزندان خود درخواست های مالی و اقتصادی داشته باشند ولی یک فرزند فهیم باید این نکته را درک کند؛ و در صورتیکه این مشکل را در زندگی آنها می بیند، باید به فکر برطرف نمودن آن باشد.
البته در دین اسلام و قانون مدنی، پرداخت نفقه والدین فقیر، بر فرزندان واجب است. و اگر چند فرزند داشته باشند بر همه ی آنان به نسبت مساوی پرداخت نفقه واجب الهی است. [ماده 1200، قانون مدنى]

نکته مهم:

به این نکته توجه داشتیم باشیم در صورتی که خواستیم کمکی از این قبیل داشته باشیم، طوری عمل نکنیم؛ که موجب آزار و اذیت روحی و روانی آنها شود. و یا همراه با منت گذاشتن بر آنان باشد. [ر.ک سوره بقره/364]
بعنوان مثال می توان در قالب هدیه و یا حتی دور از چشم دیگران، این کمک صورت گیرد، تا موجبات رنجش فراهم نگیرد.
در سیره ی اهل بیت علیهم السلام نیز می بینیم زمانی که قصد کمک به فقیری را داشتند برای اینکه آن شخص شرمنده نشود، از پشت درب، کمک می کردند. [مناقب آل أبی طالب 4/ 65]

شکر نعمت نعمتت افزون کند

نعمت پدر و مادر، نعمتی است که شاید بسیاری  افراد از آن در سنین کودکی و یا بزرگسالی محروم شده باشند. چه خوبست که انسان به شکرانه ی این نعمت، توجهی هم به پدران و مادرانی داشته باشد که از سوی فرزندان خود مورد بی مهری و بی توجهی قرار گرفته اند تا هم از جهتی شکر این نعمت الهی را به جا آورده باشند و هم اینکه از آٍثار دنیوی و اخروی این عمل انسانی بهره مند شوند.
پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله کسی را به کودکان رحم کند و بزرگسالان را احترام کند، از دوستان خود معرفی کرده است.[ کافی ج2 ص316 ح7] همچنین چنین عملی را تجلیل از خداوند متعال بیان کرده اند. [اصول کافی ج 3ص 240]
بنابراین تا آنجا که می توانیم ولو در یک فرصت کوتاه؛ سعی کنیم با حضور خود در مکان هایی از قبیل خانه سالمندان و ... مایه ی دلگرمی این اشخاص باشیم.