تبیان، دستیار زندگی
بر اساس آموزه های اسلامی همه افراد نسبت به یکدیگر مسئول و دارای وظایف مشخص می باشند. عرصه انتخابات و برگزیدن نماینده اصلح دریچه ای به سوی گره گشایی از کار مسلمانان است؛ چرا که وضع قوانین کارآمد می تواند به این امر کمک شایانی نماید.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آیا باید شرعاً در انتخابات شرکت کنیم؟

بر اساس آموزه های اسلامی همه افراد نسبت به یکدیگر مسئول و دارای وظایف مشخص می باشند. عرصه انتخابات و برگزیدن نماینده اصلح دریچه ای به سوی گره گشایی از کار مسلمانان است؛ چرا که وضع قوانین کارآمد می تواند به این امر کمک شایانی نماید. با این مقدمه می توان گفت کسی که حاضر به شرکت در انتخابات نیست، مشمول این روایت زیبا از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) می شود که فرمودند...

علی بیراوند / کارشناس حوزه ـ بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
شرکت در انتخابات

بر اساس آموزه های اسلامی همه افراد نسبت به یکدیگر مسئول و دارای وظایف مشخص می باشند. عرصه انتخابات و برگزیدن نماینده اصلح دریچه ای به سوی گره گشایی از کار مسلمانان است؛ چرا که وضع قوانین کارآمد می تواند به این امر کمک شایانی نماید. با این مقدمه می توان گفت کسی که حاضر به شرکت در انتخابات نیست، مشمول این روایت زیبا از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) می شود که فرمودند: «مَنْ أَصْبَحَ لَا یَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِینَ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ؛ [1] هر كس صبح كند و به امور مسلمین همت نگمارد مسلمان نیست».

جوابی برای کمپین من رأی نمی دهم!

از جمله راه های دستیابی به منتخبین اصلح که دارای معیار: عدالت، آگاهی، فقاهت، و پرهیزکاری می باشند، بصیرت و آگاهی است

با توجه به اهمیت و جایگاه حضور حداکثری در انتخابات شاهد هستیم بعضی افراد با طرح شبهاتی به دنبال شانه خالی کردن از شرکت در انتخابات هستند. گاهی ادله این دسته افراد این است که ما افراد اصلح را نمی شناسیم و معیار و شاخص مشخصی در دست نداریم و یا اینکه دلیلی قانع کننده و حجتی شرعی برای انتخاب نماینده در دستمان نیست!
در ادامه با استناد به یک روایت به این دسته افراد پاسخ می دهیم. این روایت زیبا به گونه ای هم اشاره به شاخص های برتر انتخاب اصلح دارد.
در روایتی زیبا از امام صادق (علیه السلام) در کتاب ارزشمند کافی نقل شده است: «مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَى عَنْ دَاوُدَ بْنِ الْحُصَیْنِ عَنْ عُمَرَ بْنِ حَنْظَلَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام- عَنْ رَجُلَیْنِ مِنْ أَصْحَابِنَا بَیْنَهُمَا مُنَازَعَةٌ فِی دَیْنٍ أَوْ مِیرَاثٍ فَتَحَاكَمَا إِلَى السُّلْطَانِ وَ إِلَى الْقُضَاةِ أَ یَحِلُّ ذَلِك ؛[2] عمر بن حنظله گوید: از امام ششم (علیه السلام) پرسیدم: دو مرد از هم مذهبان ما درباره دین یا ارث اختلاف كنند، نزد سلطان وقت یا قاضیان معروف به محاكمه روند، آیا حلال است این كار؟»

توجه به نکته مهم

قبل از بیان هر مطلبی لازم به ذکر است، شاید این چنین بیان شود که، این روایت ارتباطی با موضوع انتخابات ندارد از این رو تحریف روایت به شمار آمده و مستندی غیر قابل قبول به حساب می آید. در جواب این دسته افراد خاطرنشان می کنیم با نگاه عالمانه می توان از این روایت استفاده زیبایی نمود، به این معنا که آنچه مسلم است، حضرت در این روایت افراد را به همه عالمان شیعی ارجاع نمی دهد؛ بلکه از مردم جامعه می خواهد که طبق رعایت ضوابطی به آن دسته از عالمانی که دارای برتری بیشتری هستند رجوع شود، به همین جهت می توان این چنین گفت: این روایت می تواند چراغ راه و چشم اندازی برای شیوه انتخاب صحیح باشد.

بحث رجالی حدیث

لازم به ذکر است، این روایت از جهت اعتبار سنجی در زمره احادیث صحیح قرار دارد؛ کما اینکه ویژگی راویان این حدیث از این قرار می باشد: محمد بن یحیى العطار (إمامی، ثقة جلیل )، محمد بن الحسن الصفار: (ثقة جلیل.إمامی صحیح المذهب ظاهرا) [3]، محمد بن عیسى بن عبید: (ثقة.إمامی صحیح المذهب ظاهرا) [4] صفوان بن یحیى البجلی : (ثقة.إمامی صحیح المذهب ظاهرا) [5]، داودبن الحصین الأسدی: (ثقة.إمامی صحیح المذهب ظاهرا) [6]، عمر بن حنظلة (إمامی، ثقةعلى التحقیق).
ادامه حدیث: «قَالَ مَنْ تَحَاكَمَ إِلَیْهِمْ فِی حَقٍّ أَوْ بَاطِلٍ فَإِنَّمَا تَحَاكَمَ إِلَى الطَّاغُوتِ؛ [7] هر كس به حق یا ناحق نزد آنها به محاكمه رود پیش طاغوت به محاكمه رفته». بعد از آنکه حضرت پیروان خود را از رجوع به حاکم و قاضی فاجر و ستمگر نهی می نماید ایشان را به افراد صالح و دارای ویژگی خاص ارجاع می دهد.

ملاک و معیارهای انتخاب اصلح از نگاه امام صادق (علیه السلام):

1). عادل تر، فقیه تر، صادق تر، و با تقواتر

«قَالَ الْحُكْمُ مَا حَكَمَ بِهِ أَعْدَلُهُمَا وَ أَفْقَهُهُمَا وَ أَصْدَقُهُمَا فِی الْحَدِیثِ وَ أَوْرَعُهُمَا؛ [8] فرمود: حكم آن درست است كه عادلتر و فقیه تر و در نقل حدیث راستگوتر و با تقوى تر است و به حكم آن دیگرى توجه نشود». حضرت در ادامه روایت افراد را سفارش به رجوع کردن به آن دسته عالمانی می نماید، که قوه عدالتشان از همه بیشتر بوده، دارای قدرت تقوایی بیشتری می باشند و اینکه در رفتار و گفتار دارای صداقت برتری می باشند، ولی اینکه چگونه می توان در انتخاب اصلح به این ملاک و معیارها دست پیدا کرد در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.

2). عدم حمایت و پشتیبانی مخالفان

«قَدْ رَوَاهُمَا الثِّقَاتُ عَنْكُمْ قَالَ یُنْظَرُ فَمَا وَافَقَ حُكْمُهُ حُكْمَ الْكِتَابِ وَ السُّنَّةِ وَ خَالَفَ الْعَامَّةَ فَیُؤْخَذُ بِهِ وَ یُتْرَكُ مَا خَالَفَ حُكْمُهُ حُكْمَ الْكِتَابِ وَ السُّنَّةِ وَ وَافَقَ الْعَامَّةَ؛ [9] فرمود: توجه شود هر كدام با قرآن و سنت موافق است و با عامه مخالف است بدان عمل شود و آن كه حكمش بر خلاف قرآن و سنت و موافق عامه است ترك شود». «یُنْظَرُ إِلَى مَا هُمْ إِلَیْهِ أَمْیَلُ حُكَّامُهُمْ وَ قُضَاتُهُمْ فَیُتْرَكُ وَ یُؤْخَذُ بِالْآخَر؛ نظر شود به خبرى كه حاكمان و قاضیان ایشان بیشتر توجه دارند ترك شود و آن دیگری اخذ شود.

توضیح مختصر

شاهد هستیم بعضی افراد با طرح شبهاتی به دنبال شانه خالی کردن از شرکت در انتخابات هستند. گاهی ادله این دسته افراد این است که ما افراد اصلح را نمی شناسیم و معیار و شاخص مشخصی در دست نداریم و یا اینکه دلیلی قانع کننده و حجتی شرعی برای انتخاب نماینده در دستمان نیست!

هر چند این فراز از روایت، به حکم و قضاوتی که مورد تردید قرار گرفته مرتبط می شود، ولی با این حال  می توان به شکلی ملاک ارزیابی اشخاص، گفتار و حکمشان را استخراج نمود. به عبارت دیگر این چنین قابل استفاده است که در تردید بین انتخاب افرادی که دارای شاخص های برتر دینی، علمی و اخلاقی می باشند، آن دسته افراد و حکم هایی مورد قبول و صاحب معیار برتر هستند، که مورد استقبال و پشتیبانی مخالفان فرهنگ اهل بیت (علیهم السلام) نباشند.

دو ابزار قرآنی و روایی برای  انتخاب اصلح

1-بصیرت و آگاهی

از جمله راه های دستیابی به منتخبین اصلح که دارای معیار: عدالت، آگاهی، فقاهت، و پرهیزکاری می باشند، بصیرت و آگاهی است. به این معنا که افراد بصیر و آگاه می توانند این چنین افرادی را مورد ارزیابی و انتخاب قرار دهند. امام على (علیه السلام) می فرماید: «اگر دیده بصیرت كور باشد نگریستن چشم سودى نمى دهد.» [10]

2-مشورت با افراد بصیر و آگاه

دومین راهکار برای دستیابی به انتخاب اصلح، استفاده از ابزار مشورت است. چه بسا به راحتی نتوانستم صلاحیت نمایندگان شایسته را تشخیص دهیم. در این خصوص استفاده از اهرم قرآنی مشورت پیشنهاد می شود:  «وَشَاوِرْهُمْ فِی الأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِینَ؛[آل عمران، آیه 159] در كار [جنگ] مشورت كن، و چون بر [كارى] دل بنهادى بر خداى توكل كن كه خدا توكل كنندگان را دوست دارد».

سخن آخر:

برای شرکت در انتخابات علاوه بر مدارک روایی و قرآنی که وظیفه و مسئولیت شرکت در انتخابات را برای همه روشن می نماید، باید به حکم عقل نیز توجه داشت؛ چرا که افراد عاقل نسبت به سرنوشت خود و کشورشان بی تفاوت نیستند.

پی نوشت ها:
[1]. الكافی: ج 2، ص163، ح1.
[2]. همان: ج 1،  ص67، ح10.
[3]. رجال النجاشی: ص 353.
[4]. رجال ابن داود: ص 509.
[5]. رجال الطوسی: ص 338.
[6]. رجال النجاشی: ص 160.
[7]. الکافی: ج 1،  ص67، ح10.
[8]. همان.
[9]. همان.
[10]. تصنیف غرر الحکم و درر الکلم: ص ۴۱.



مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.