تکلیف درسی

به تمرینات مستقلی که دانش آموزان در خانه و مدرسه انجام می دهند تکلیف گفته می شود. ارائه تکلیف از وظایف بسیار مهم معلم است و معلم باید به جنبه ی آموزشی تکلیف واقف باشد و تکالیفی را که خسته کننده و بی حاصل هستند را از دانش آموزان نخواهند.

تکلیف کلاسی
معمولا در تکالیف کلاسی از وقت کلاس کم می شود، بنابراین خوب است که معلم سعی کند تکالیفی را به دانش آموزان بدهد که ارزش یادگیری آن ها به اندازه ارزش وقتی که از آموزش کسر می شود باشد. در رابطه با دانش آموزانی که انگیزه کافی برای انجام تکلیف کلاسی ندارند یا این که یاد نگرفته اند چگونه به طور مستقل به فعالیت کلاسی بپردازند، زمانی که برای کار کلاسی در اختیار آن ها قرار می گیرد، تلف می شود.

بسیاری از دانش آموزان وقتی که با مشکل روبه رو می شوند دست از کار می کشند. بعضی دیگر اوراق تمرین را با بی دقتی پر می کنند، با این تصور که تکلیفی که از آنان خواسته شده تمام کردن اوراق است نه یادگیری مطالب. دانش آموزان باید بین کار کلاسی و مطالب درسی رابطه ببیند. به آنان بگویید که چرا باید تمرین کنند. هدف باید کاملا آشکار باشد، موارد مورد نیاز در دسترس باشند و کار مورد نظر به اندازه کافی ساده باشد که دانش آموزان به تنهایی از عهده انجام آن برآیند.

تکلیف خانه
تکلیف خانه یا تکلیف شب نیز نوع دیگری از تمرین مستقل است که اگر به درستی از آن استفاده شود به دانش آموزان در یادگیری بسیار کمک می کند. پژوهش های انجام گرفته درباره تکلیف خانه نشان داده است که وقتی تمرین ها یا تکالیف با مطالب آموزش داده شده در کلاس ارتباط نزدیک دارند و معلم تکالیف انجام شده را به دقت وارسی می کند و نظر خود را به صورت بازخورد نسبت به تکالیف دانش آموزان منعکس می نماید و برای انجام کارهای درست نمره یا امتیازی در نظر می گیرد، تکلیف شب بیشترین اثربخشی را دارد.

تکلیف خانه، می تواند به عنوان زمانی برای یادگیری گسترش یافته نیز در نظر گرفته شود. اگر دانش آموزان مهارت های آموزش داده شده را در خانه تمرین کنند، در طول ساعت های کلاس وقت بیشتری برای آموزش معلم باقی می ماند. درباره چگونگی تمرین های مستقل کلاسی و خانه به دانش آموزان، متخصصان آموزش و یادگیری پیشنهادهایی ارائه داده اند که در نظر گرفتن آن ها استفاده از تکالیف درسی را اثربخش تر می سازد.

در زیر به مهم ترین این پیشنهادها توجه کنید:

• - تکالیفی به دانش آموزان بدهید که از عهده انجام آن ها برآیند.
• - تکالیف نسبتا مختصر بدهید، به گونه ای که موجب خستگی دانش آموزان نشود.
• - برای درس های ریاضیات، خواندن، دستور زبان و زبان های خارجی تکلیف بدهید. بقیه درس ها نیازی به تکلیف سنگین ندارند.
• - تکلیف دادن خود را با والدین دانش آموزان هماهگ کنید. به آن ها بگویید برای کمک به دانش آموز خود در انجام تکالیف درسی جواب سوال ها را به آن ها نگویند، بلکه صرفا در مسائل دشوار راهنمایی شان کنند.
• - تکالیف انجام شده از سوی دانش آموزان را به دقت وارسی کنید و با ارائه نظرهای خود به پاسخ های آن ها بازخورد دهید.
• - به تکالیف انجام گرفته نمره و امتیاز دهید.
• - گاهی از دانش آموزان بخواهید که تکالیف همدیگر را تصحیح کنند.

یکی از اهداف مهم معلم در دادن تکلیف به دانش آموزان این است که آنان را وادار سازد تا مطالبی را که تدرس شده است مرور کنند. این کار غالبا به منظور آماده شدن برای یک آزمون صورت می پذیرد.

مثلا معلم می تواند از دانش آموزان بخواهد که خلاصه ی مطالب یک فصل را بنویسند یا یادداشت های کلاسی را مرور کرده یا از روی آن ها نوشته و به معلم تحویل دهند. هم چنین معلم می تواند تمریناتی به منظور تقویت مطالب ارائه شده در کلاس به دانش آموزان بدهد. مثلا از آن ها بخواهد که میانگین یک دسته عدد را حساب کنند، مکان کشورهای اروپایی را بر روی نقشه خارجی تعیین کنند.

زمانی که دانش آموزان مجموعه ی مشخصی از مطالب را به نیت کسب دقت و صحت چندین بار در پیش خود تکرار می کنند به مرور ذهنی می پردازند. مثلا: تکرار تلفظ لغات یک زبان خارجی، تمرین یک سخنرانی برای ارائه در کلاس، تکرار و حفظ یک فرمول با خود

مرکز یادگیری سایت تبیان، تهیه: نسیم گوهری

 تنظیم: مرجان سلیمانیان