برنامه آموزشی و تربیتی برای دانش آموزان ناسازگار

گفته شد که ناسازگاری در دانش آموزان و نوجوانان می تواند علل متفاوتی داشته باشد. این علل می تواند عاطفی، اقتصادی، روحی و روانی، جسمانی و... باشد. معلم هوشیار باید علت را شناسایی کند و در صدد رفع مشکل برآید.

بعضی از اقدامات می تواند در جهت تغییر رفتار ناسازگارانه دانش آموز موثر باشد. همان طور که گفته شد، در مواردی که احتمال ناسازگاری می رود، ابتدا باید یک معاینه پزشکی از دانش آموز به عمل آید تا اگر ریشه جسمانی دارد مرتفع گردد. سپس لازم است افراد مسئول با والدین دانش آموز تماس گرفته، محیط خانواده را دقیقاً مطالعه کنند تا موجبات ناسازگاری را چنان چه از خانه سرچشمه گرفته باشد بیابند و در رفع آن ها اقدامات و پیشنهادات لازم را بنمایند. در قدم بعدی با ایجاد کلاس های تقویتی می توان به افرادی که در بعضی از دروس دچار اشکال هستند کمک نمود تا از شکست و ناراحتی های ناشی از آن جلوگیری شود.

ارجاع برای مشاوره نیز در بعضی موارد برای کمک به دانش آموز می تواند مفید واقع شود. به طور خلاصه می توان گفت باید قبل از هر چیز علل ناسازگاری را شناخت و درصدد رفع آن برآمد، زیرا چنان چه فرد ناسازگار مورد ملامت و تنبیه قرار گیرد نه تنها رفع ناسازگاری او نمی شود، بلکه موجب احساس عناد و دشمنی در او و یا عکس العمل های دیگر نیز می گردد و به طور کلی از فعالیت های فوق برنامه نباید غافل بود زیرا در کنار این برنامه ها افراد بهتر احساسات و تمایلات خود را ارضاء می کنند و در نتیجه در کلاس و محیط درس آرام تر می باشند.

عده ای از معلمان در برخورد با دانش آموزان ناسازگار خطاها و ناسازگاری های دانش آموزان را محکوم می کنند و آن ها را مورد سرزنش قرار می دهند. گاهی نیز برای جلوگیری از تکرار مجدد رفتار ناسازگارانه ی دانش آموز به تهدید وی می پردازند و به خشونت متوسل می شوند.

دسته ای دیگر از معلمان نیز رفتارهای ناسازگارانه ی دانش آموزان را طبیعی می پندارند و به این ترتیب مسئولیت تصحیح رفتار آن ها را از خود ساقط می کنند. گروهی از معلمان نیز صحیح ترین شیوه ممکن را دنبال کرده و با طی مراحل گفته شده (مراجعه به پزشک، مطرح کردن با خانواده، ارجاع به مشاور و...) سعی در تصحیح رفتار دانش آموز دارند. به دلیل وجود تفاوت های فردی در بین دانش آموزان مختلف، نمی توان شیوه ی ثابتی را برای همه استفاده کرد.

زیرا ممکن است روشی بر یک دانش آموز موثر باشد ولی بر دانش آموز دیگر کاملا بی اثر باشد. معلم باید با تکیه بر صفات و ویژگی های مشترک دانش آموزان و هم چنین کاربرد روش های گفته شده شرایط را برای رفع ناسازگاری های دانش آموز و پرورش هرچه بهتر او فراهم کند.

توصیه هایی برای برخورد با دانش آموز ناسازگار
1- قبل از هرچیز نگاهی به خود و رفتار خود داشته باشید. شما به عنوان یک انسان عادی ممکن است تحت فشارهای مختلی در زندگی شخصی خود باشید و این ها روی آرامش و برخورد شما با دانش آموزان تاثیر گذار باشد. پس برخی از رفتارهای خود را تغییر دهید تا دانش آموزتان نیز تغییر کند.

2- بعضی از دانش آموزان نمی توانند احساسات خود را به زبان بیاورند. بنابراین به علت خشم و ناراحتی رو به رفتار ناسازگارانه می آورند. بهتر است از طریق عکس، فیلم، انشا و نقاشی پی به احساسات درونی آن ها ببرید.

3- روش هایی که باعث آرامش و تمدد اعصاب می شود را به دانش آموزان خود آموزش دهید. مثلا استفاده از کلمات و عبارات مثبت درباره خود و دیگران، نفس عمیق کشیدن و...

4- به طور جدی از تنبیه بدنی دانش آموزان خودداری کنید. اگر لازم است که برای کار نادرستی تنبیه شوند، از روش های محروم سازی برای آن ها استفاده کنید.

5- سعی کنید فرصتی را ایجاد کنید که دانش آموز نسبت به رفتار اشتباه خود فکر کند.

6- با کمک دانش آموزان فهرستی از قوانین کلاس به همراه روش اجرای آن ها را تهیه کرده و در صورت تخطی از قانون مذکور نوع محرومیت از یک امتیاز را برای آن ذکر کنید.

7- هیچ گاه درباره دانش آموز خود افکار غلط نداشته باشید. مثلا نباید این گونه فکر کرد که " او این رفتار را انجام داد تا حرص من را دربیاورد". چنین تفکری باعث می شود شما احساس بدی نسبت به دانش آموز داشته باشدی و این احساس روی رفتار شما با وی تاثیرگذار است.

8- مهارت های ارتباطی مانند گوش دادن، حل مسئله، ابراز وجود و... را به دانش آموزان بیاموزید.

9- روش های آرامش دهی دینی را به دانش آموزان بیاموزید تا ابعاد معنوی آن ها نیز پرورش پیدا کند.

10- ارتباط با والدین دانش آموزان را تقویت کنید.

مرکز یادگیری سایت تبیان، تهیه: نسیم گوهری

 تنظیم: مرجان سلیمانیان