با وجود همدلی و وفاق، درد و رنج یک نفر، درد و رنج جامعه به حساب می آید، در چنین فضایی ست که همه به نوبه خود سعی می نمایند، که انجام وظیفه نموده و در جهت رفع آلام و گرفتاری های دیگران اقدام نمایند
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : شنبه 1394/11/17
شاخص هایی برای موفقیت
یکی از زیباترین عناصر و شاخص های موفقیت و پیروزی در هر جامعه همدلی، هم زبانی و اتحاد است. به واقع می توان این چنین ادعا نمود که در پرتو برکات ارزشمند این چنین شاخص های ارزشمندی ست، که یک جامعه انسانی می تواند به آرمانهای والای مورد انتظار خود نزدیک شده و بستری برای دستیابی به یک جامعه ایدال و اسلامی را هموار نماید، با وجود همدلی و وفاق، درد و رنج یک نفر، درد و رنج جامعه به حساب می آید، در چنین فضایی ست که همه به نوبه خود سعی می نمایند، که انجام وظیفه نموده و در جهت رفع آلام و گرفتاری های دیگران اقدام نمایند. در این نوشتار سعی داریم به نوبه خود هر چند کوتاه، جایگاه و اهمیت همدلی را در زندگی اجتماعی مورد بررسی قرار داده و به محورهای تأثیر گذار در همدلی اشاره کنیم.
معنا و مفهوم همدلی در فرهنگ اسلامی
واژه و مدخل همدلی در لغت به معنای یک رأی و اندیشه، متفق بودن، متحد بودن، و همچنین صمیمی بودن معنا شده است.[۱] اگر بخواهیم بر اساس آموزه های اسلامی واژه ای معادل با همدلی را بیان کنیم شاید بهترین واژه «تألیف قلوب» باشد.[۲] کما اینکه خداوند متعال در این خصوص می فرماید: «وَ أَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ ما فِی الْأَرْضِ جَمیعاً ما أَلَّفْتَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ وَ لكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَیْنَهُمْ إِنَّهُ عَزیزٌ حَكیمٌ؛[انفال/۶۳] و دلهاى آنها را با هم، الفت داد! اگر تمام آنچه را روى زمین است صرف مى كردى كه میان دلهاى آنان الفت دهى، نمى توانستى! ولى خداوند در میان آنها الفت ایجاد كرد! او توانا و حكیم است!». هنگامی که این لفظ در خصوص مردم به کار می رود به معنای اجتماع آنها و محبت آنها به یکدیگر است. در این اجتماع، نوعی همدردی و التیام بخشی وجود دارد.[۳] از امام محمد باقر (علیه السلام) در خصوص همدلی در اجتماع این چنین نقل شده است: «مؤمنان در احسان به یکدیگر و محبت و دلسوزی به هم مانند یک پیکرند که چون عضوی از درد می نالد، همه اعضای او بی خواب می شود و تب می کنند.»[۴]
معنا و مفهوم همدلی در فرهنگ اسلامی
واژه و مدخل همدلی در لغت به معنای یک رأی و اندیشه، متفق بودن، متحد بودن، و همچنین صمیمی بودن معنا شده است.[۱] اگر بخواهیم بر اساس آموزه های اسلامی واژه ای معادل با همدلی را بیان کنیم شاید بهترین واژه «تألیف قلوب» باشد.[۲] کما اینکه خداوند متعال در این خصوص می فرماید: «وَ أَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ ما فِی الْأَرْضِ جَمیعاً ما أَلَّفْتَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ وَ لكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَیْنَهُمْ إِنَّهُ عَزیزٌ حَكیمٌ؛[انفال/۶۳] و دلهاى آنها را با هم، الفت داد! اگر تمام آنچه را روى زمین است صرف مى كردى كه میان دلهاى آنان الفت دهى، نمى توانستى! ولى خداوند در میان آنها الفت ایجاد كرد! او توانا و حكیم است!». هنگامی که این لفظ در خصوص مردم به کار می رود به معنای اجتماع آنها و محبت آنها به یکدیگر است. در این اجتماع، نوعی همدردی و التیام بخشی وجود دارد.[۳] از امام محمد باقر (علیه السلام) در خصوص همدلی در اجتماع این چنین نقل شده است: «مؤمنان در احسان به یکدیگر و محبت و دلسوزی به هم مانند یک پیکرند که چون عضوی از درد می نالد، همه اعضای او بی خواب می شود و تب می کنند.»[۴]
عوامل تحکیم بخش همدلی و هم زبانی
۱-ایمان و باور به وحدانیت خداوند متعال
یکی از مهمترین شاخص های ایجاد کننده همدلی و همگرایی، ایمان به خداوند متعال است. وقتی قلبها در پرتو باور به وحدانیت خدای متعال با یکدیگر انس و الفت می گیرند، اختلافات ظاهری دیگر معنای ندارد؛ در واقع این باور مشترک، انسان ها را به همدلی و درک همدیگر می رساند، و این کاری است که از قدرت پول و ثروت خارج است. پول و ثروت می تواند بدن ها را کنار یکدیگر جمع کند اما نمی تواند دل ها را همدل و یگانه کند. کما اینکه خداوند متعال نیز خود را مایه همدلی و همگرایی مسلمانان معرفی فرموده است: « وَ أَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ ما فِی الْأَرْضِ جَمیعاً ما أَلَّفْتَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ وَ لكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَیْنَهُمْ إِنَّهُ عَزیزٌ حَكیمٌ؛[انفال/۶۳] و دلهاى آنها را با هم، الفت داد! اگر تمام آنچه را روى زمین است صرف مى كردى كه میان دلهاى آنان الفت دهى، نمى توانستى! ولى خداوند در میان آنها الفت ایجاد كرد! او توانا و حكیم است!». اسلام محور وحدت و همدلی اجتماعی را حول مبدأ هستی معرفی می نماید، یعنی محور همدلی و انسجام اجتماعی در اسلام همان قادر مقتدر و توانا است. شاید در یک جامعه مذاهب وحیانی متعددی و حتی فرق اسلامی متفاوتی وجود داشته باشد ولی زمانی که یک اصل مشترک در بین تمام این فرق و مذاهب وجود دارد سزاوار است همه گرد آن اصل مشترک به یکدیگر نزدیک شوند و از اختلاف و چند دستگی اجتناب نمایند: «وَ اعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلاكُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلى وَ نِعْمَ النَّصیرُ؛[حج/۷۸] و به خدا تمسّك جویید، كه او مولا و سرپرست شماست! چه مولاى خوب، و چه یاور شایسته اى!».
۲-ولایت مداری و تمسک به آموزه های نبوی
خداوند متعال با مبعوث کردن پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله و سلم) اختلافات اجتماعی را به وحدت و همدلی و همگرایی مبدل نمود. این در حالی است که پیش از این اختلاف و درگیری های قومی و قبیله ای و برتری طلبی های اجتماعی اجازه نزدیکی قلوب و دلها به به یکدیگر نمی داد. در این خصوص از امام علی (علیه السلام)این چنین نقل شده است: «خداوند به برکت وجود او کینه ها دفن کرد و آتش دشمنی را خاموش ساخت و با میان دلها مهربانی و الفت ایجاد نمود».[۵] و همچنین امام علی (علیه السلام)در کتاب ارزشمند نهج البلاغه تبعیت از رهبری اسلامی را مبنای وحدت و همدلی اجتماعی مؤمنان معرفی فرموده است: «موقعیت رهبری اسلامی، همانند نخ تسبیح است که مهره ها را در نظام می کشد و آن را جمع می کند و ارتباط می بخشد. اگر آن نخ پاره شود، مهرها پراکنده می شوند و هرکدام به جایی خواهند افتاد.»[۶]
۳-تعقل و خرد ورزی
با دقت و تأمل در آیات هدایت بخش قرآن کریم این چنین استفاده می شود که یکی دیگر از عوامل مهم همدلی و هم زبانی، بهره‌مندی ازقوه تعقل و اندیشه است. آیات قرآن کریم به خوبی دلیل تفرقه و پراکندگی کافران را عدم بهره مندی از قوه تعقل معرفی می فرماید: «لا یُقاتِلُونَكُمْ جَمیعاً إِلاَّ فی قُرىً مُحَصَّنَةٍ أَوْ مِنْ وَراءِ جُدُرٍ بَأْسُهُمْ بَیْنَهُمْ شَدیدٌ تَحْسَبُهُمْ جَمیعاً وَ قُلُوبُهُمْ شَتَّى ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا یَعْقِلُون؛[سوره حشر، آیه ۱۴]آنها هرگز با شما بصورت گروهى نمى جنگند جز در دژهاى محكم یا از پشت دیوارها! پیكارشان در میان خودشان شدید است، (امّا در برابر شما ضعیف!) آنها را متّحد مى پندارى، در حالى كه دلهایشان پراكنده است این به خاطر آن است كه آنها قومى هستند كه تعقّل نمى كنندَ». اگر افراد جامعه اسلامی به خوبی در خصوص آثار و پیامدهای ارزشمند همدلی و وحدت بیندیشند و آثار سوء و خطرناک جدایی و اختلاف را مدنظر داشته باشند هیچ گاه شیرنی با هم بودن را به تلخی جدایی و اختلاف و درگیری مبادله نمی نمایند.
نکته ها و پیام ها:
۱-همدلی در لغت به معنای یک رأی و اندیشه، متفق، متحد بودن، و همچنین صمیمی بودن معنا شده است.
۲- از جمله عوامل تأثیر گذار در تقویت شاخص اخلاقی همدلی و همگرایی اجتماعی استفاده صحیح از عناصر مشترک اعتقادی و دینی همچون توحید و وحدانیت خداوند متعال و آموزه های نبوی است.
۳-همدلی و همزبانی موجب کاهش اختلافات دینی و سیاسی در جامعه می شود و اعضای جامعه را بر وفق و مدار گرد یکدیگر جمع می نماید.
۴-هر چند در هر محیط اجتماعی، اختلافات اعتقادی و دینی، فرهنگی فراوانی به چشم می خورد ولی از آنجایی که زندگی مسالمت آمیز در سایه همدلی شکل می گیرد سزاوار است برای دستیابی به جامعه آرمانی و زندگی آرامش بخش مشترکات فرهنگی و دینی مورد دقت و عنایت بیشتر قرار داشته باشد
___________________
پی نوشت ها:
[۱]. فرهنگ فارسی معین.
[۲]. همدلی و هم زبانی از منظر امام رضا(علیه السلام)، موسسه فرهنگی پژوهشی نسیم امام رضا(علیه السلام)،ص: ۱۵.
[۳]. همان.
[۴]. بحارالانوار، ج۷۱، ص۲۷۴، ح۱۹.
[۵]. نهج البلاغه، خطبه ۹۶.
[۶]. همان، خطبه ۱۴۶.
منبع:
همدلی و هم زبانی از منظر امام رضا(علیه السلام)، موسسه فرهنگی پژوهشی نسیم امام رضا(علیه السلام)،
تولیدی
تولیدی
این مطلب صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر شده و محتوای آن لزوما مورد تایید تبیان نیست .
