با این نسخه بدبختی ها را به خوشبختی تبدیل کنید!!

رسول اكرم صلى الله علیه و آله می فرمایند: صدقه بجا و نیكوكارى و نیكى به پدر و مادر و صله رحم، بدبختى را به خوشبختى تبدیل و عمر را زیاد و از مرگ بد جلوگیرى مى كند. (نهج الفصاحه ص549 ، ح 1869)

صله واژه ای عربی است كه در كتب لغت برای آن ده ها معنی ذكركرده اند از جمله به معنی پیوستن، پیوند و برقراری خویشی است.
واژة «رحم و ارحام» در اصل، برگرفته از همان رَحِم است كه جایگاه رشد جنین است. ارحام و به تعبیر دیگر «ذوالقربی» به تمام افرادی گفته می شود كه از راه تولد با انسان نسبتی پیدا می كنند و منحصر به افرادی نیست كه نمی شود با آنان ازدواج كرد (مثل عمه، خاله، خواهر)
بنابراین، صله رحم، به معنای مهربانی و رسیدگی نسبت به خویشان و نزدیكانی است كه از حقوق بیشتری نسبت به دیگران برخوردارند. به همین سبب در فقه به ارحام و خویشان نسبی توجه زیادی مبذول شده است. و در مواردی كه انسان حقوق مالی (نذر، صدقه، زكات و...) به عهده دارد، اگر میان بستگان وی، افراد نیازمندی وجود داشته باشند، باید آنها را بر دیگران مقدم بدارد. و از آنجا كه این گونه امور، از مسایل فطری و سنن اجتماعی است، اسلام بر آن تأكید دارد. تا آنجا كه قرآن كمك به بستگان را جزء حقوق مالی ثروتمندان محسوب می دارد. و از آنجا كه سخن از كمك به اقوام و خویشان به میان آمده، آن را به عنوان یك حق واجب ذكر كرده است.
البته قابل توجه  است که صله رحم تنها در دید و بازدید، خلاصه نمی شود. بلكه باید بر پیوند خویشاوندی با مهر و محبت و صفا و صمیمیت، باقی ماند و برخی از علما دین کمک مالی هنگام نیاز به ارحام را جزء صله ارحام می دانند.

حدود خویشاوندی:

همراهی و بررسی امور خویشاوندان، از نظر مالی و معنوی، از بزرگترین وسایل تقرب به درگاه خداوند و بهترین طاعات محسوب می شود. و موجب زیادی مال و طولانی شدن عمر است.
باید یادآوری كرد كه هر چه روابط فامیلی را بگسلد، انجام آن روا نیست. از جمله اینكه، كسی هدیه ای به آنها بدهد و پس بگیرد و یا از او قرض بخواهند و با وجود توان مالی ندهد. و نیز مریض شود ولی عیادتش نكند. حد واجب رابطه با فامیل و رسیدگی به آنها، آن مقدار است كه اگر انجام نگیرد، گویند وی رابطه اش را با فامیل قطع كرده است. و تشخیص این امر به عهده عرف است و در هر خانواده، مراتبی مخصوص دارد.
باید توجه داشت كه چون صله رحم در جوامع اسلامی باعث پیوند خویشاوندی و تحكیم آن می شود، و در نتیجه در جامعه بسیاری از مشكلات خود به خود، به واسطه همین صله رحم حل می شود، پاداش دارد و اگر یاد خدا هم نباشد، صرف عمل، محبوب خداست و اگر یاد خدا باشد، ثواب بیشتری دارد. اما نکته ای که نباید از آن غافل بود این که در عبادات نیّت لازم است برای ثواب بردن لازم است اصل صله رحم به نیّت الاهی باشد.
رسول اكرم صلى الله علیه و آله می فرمایند: اَلصَّدَقَةُ عَلى وَجهِها وَاصطِناعُ المَعروفِ وَ بِرُّ الوالِدَینِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ تُحَوِّلُ الشِّقاءَ سَعادَةً وَتَزیدُ فِى العُمرِ وَ تَقى مَصارِعَ  السُّوءِ؛ صدقه بجا و نیكوكارى و نیكى به پدر و مادر و صله رحم، بدبختى را به خوشبختى تبدیل و عمر را زیاد و از مرگ بد جلوگیرى مى كند. (نهج الفصاحه ص549 ، ح 1869)
طرح یک سوال:  اگر نزدیكانی داریم كه به احكام شرعی از نظر مالی پایبند نیستند و پول ربا هم با اموال آنان مخلوط شده است اگر صله رحم با آنان واجب باشد چه كار انجام دهیم تا وقتی منزل آنها غذا میخوریم، تأثیر منفی مال حرام از بین برود؟ آیا می شود شخصاً پول غذای مصرفی را بدهیم؟
در جواب این سئوال لازم است به نكات زیر توجه شود:
1 بر فرض كه یقین داشته باشید كه اموالِ بعضی از نزدیكان تان مخلوط به رباست، لازمه اش تعیین به حرام بودن غذایی كه در برابر شما می گذارند نیست (خامنه ای، سیدعلی، رساله اجوبة الاستفتائات ج 1، ص 281) زیرا چه بسا مالی كه از راه ربا بدست آمده را در امور دیگر زندگیشان مصرف كرده اند و این غذا را از مالِ حلال تهیه دیده اند. و تحقیق این كه آیا این غذا از مالِ حلال تهیه شده و یا از مالِ حرام، بر شما واجب نیست.

2 تا یقین به حرام بودن چیزی از اموال آنها (مثل غذایی كه در برابر شما می گذارند) پیدا نكرده اید، استفاده شما اشكال ندارد (خامنه ای، سیدعلی، رساله اجوبة الاستفتائات ج 1، ص 281) و بالطبع تأثیر منفی نیز نخواهد گذاشت.
3 اگر یقین دارید خُمسِ غذا پرداخت نشده، می توانید با اجازة حاكم شرع از آن غذا استفاده كرده و بعداً خُمسِ آن را بپردازید. امّا اگر بدانید كه آن غذا از پولِ ربا تهیه شده، استفاده از آن جایز نیست و در صورت استفاده، باید به اشخاصی كه از آنها ربا گرفته شده مراجعه كنید و پول غذای مصرفی را به آنها بدهید و اگر این اشخاص را نمی شناسید از طرف آنان صدقه بدهید.
4 می توان با این نوع نزدیكان، به گونه ای صله رحم را انجام دهید كه لازمه اش وقوع در گناه نباشد مثلاً زمان زیادی را در خانه آنها ننشینید تا این كه آنها نیز از شما پذیرایی كنند و یا این كه با تماس تلفنی یا اس ام اس یا ایمیل و نامه احوال آنها را جویا شوید و یا در روزهایی كه روزه هستید از آنها دیدن كنید.
5 با این كه صله ارحام در اسلام اهمیت ویژه ای دارد ولی جای گفتگو نیست كه انجام هر فریضه ای مشروط به این است كه مسائل مهم تر از آن از بین نرود، موضوع صله رحم نیز از این قانون، مستثنا نیست. هرگاه ارتباط و رفت و آمد با كسانی كه در مسیر زندگی خود مقررات مذهبی را رعایت نمی كنند، سبب شود كه آنان در وضع زندگی خود تجدیدنظر كنند و كم كم به اصول و موازین مذهبی پایبند شوند و یا لااقل این رفت و آمد اثر سوئی در روحیة خود انسان و وضع خانوادة او نگذارد، در این صورت رعایت پیوند خویشاوندی لازم است و باید این فریضة الهی را انجام داد. ولی اگر برعكس به جای این كه انسان در روحیة آنها اثر بگذارد، معاشرت با آنان سبب شود كه انسان تحت تأثیر افكار و روحیات فاسد و زندگی آلودة آنان قرار گیرد، در این صورت چون سعادت او در خطر است ناچار باید این فریضه را به خاطر یك امر مهم به طور موقّت ترك گوید. (آیة الله مكارم شیرازی، آیة الله سبحانی، پاسخ به پرسشهای مذهبی، ص 466)

خلاصه کلام اینکه:

به هر تقدیر، از دیدگاه اسلام، انسان با خویشان خود، باید ارتباط داشته باشد. و آنها را مورد احترام قرار دهد و احوال آنها را جویا شود  و نسبت به آنها بی تفاوت نباشد و از آنها دلجویی كند.

منابع:
سایت اندیشه قم
سایت آوینی
کتاب پاسخ به پرسشهای مذهبی: آیة الله مكارم شیرازی، آیة الله سبحانی دام ظلهما